МэфэкI лъапIэхэм ащы­­щэу Урысыем и Мафэ мэкъуогъум и 12-м хагъэунэфыкIы. Къэралыгъор зыгъэлъэшырэр зэгурыIоныгъэ зиIэ, зэгъунэгъушIу зэфыщыты­кIэхэм арыгъозэрэ цIыф лъэпкъхэу лIэшIэгъубэмэ къакIоцI хэгъэгум хэхъоныгъэ езыгъэшIыхэрэм языкIыныгъ ары.

Анахь зыщымырэхьат уахътэу джыдэдэм тызыхэтым, къэралыгъуабэ къызыщытпэуцугъэм Урысыем щыпсэурэ цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэр зэрэзэкъо­уцуагъэм зэхэт къэралыгъошхоу зэрэщытыр зэрэдунаеу шыхьат къафишIыгъ.
— Тикъэралыгъо ишъхьафитыныгъэ, ащ щыпсэурэ лъэпкъхэу Хэгъэгур нахь фэшIыгъэ хъуным яшъыпкъэу фэлажьэхэрэм языкIыныгъэ ятамыгъэу щыт мы мафэр. Тэ ткIуачIэ къыхэзыгъахъорэр тизэ­къотыныгъ, сыд фэдэрэ къиныгъоу къыкъокIыхэрэми тызэгъусэу тапэшIуекIоным, Хэгъэгум ыпашъхьэ ит пшъэрылъхэр зэшIотхынхэм тызэрафэхьазырыр ары. Непэ тэри нахь пытэу тызэкъоуцо, ыпэкIэ тылъэ­кIуатэ нахь, зыми зыкъедгъэгъащтэрэп. Урысыем ифедэхэр лIы­хъу­жъэу къэзыгъэгъунэрэ дзэкIолI­хэм тхьашъуегъэпсэу ясэIо, — къыщиIуагъ зэхахьэхэм ащыщ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.
Тарихъыр
МэфэкIым имэхьанэ игугъу къэтшIымэ, шъхьафитыныгъэр арэп хагъэунэфыкIырэр, къэралыгъом суверенитет иIэ зэрэхъугъэр ары. Джащ фэдэу Урысые Федерацие ыцIэу урысые тарихъ едзыгъуакIэм иублапIэ къэралыгъом къызэрэщызэIуихыгъэм ар ишыхьат.
1990-рэ илъэсым мэкъуогъум и 12-р РСФСР-м инароднэ депутатхэм яапэрэ Зэфэс Урысыем икъэралыгъо суверенитет фэгъэхьыгъэ Декларациер заштэгъэ маф. КъыкIэлъыкIорэ 1991-м жъоныгъуакIэм и 25-м, мэкъуогъум и 12-р зыгъэпсэфыгъоу шIыгъэным фэгъэхьыгъэ унашъор щаштагъ.
ЗэрэхагъэунэфыкIырэр
Непэ мы мэфэкIым цIыфхэр нэмыкIэуи пэгъокIых, зыфэдэм зыпари къыкIэупчIэжьырэп, имыгъоу алъытэжьырэп, нахьыбэхэм игъэкIотыгъэу хагъэунэфыкIы, зыгъэпсэфыгъо мафэу зэрэщытыр агъэфедэ. Мэкъуогъум и 12-м УФ-м и Президент къэралыгъо тынхэмкIэ къыхагъэщыгъэхэм ахэр къэзыушыхьатырэ тхылъхэмрэ бгъэхалъхьэхэмрэ Кремлэм щаретыжьых, мэфэкI Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр шъолъырхэм ащэкIох.
Мэкъуогъум и 12-м епхыгъэ мэфэкI шъхьаIэр Адыгэ Республикэм икъалэу Мыекъуапэ Лениным ипчэгу щыхагъэу­нэфыкIы, Адыгеим инэмыкI псэупIэхэми мэфэкI концертхэр ащызэхащэх. Лъэпкъ нэшанэ зиIэ щагухэр, къэгъэлъэгъонхэр къащызэIуахых, шIушIэ марафонхэр, флешмобхэр рагъэкIокIых. Урысые быракъыр тыди ащэбыбатэ.
ЕплъыкIэхэр
Урысыем и Мафэ ипэгъокIэу республикэм щыпсэурэ ыкIи щеджэрэ ныбжьыкIэхэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэ­хъугъ. Ахэм мэфэкIым еплъыкIэу фыряIэм зыщыдгъэгъозагъ.
Тыгъу Рэмэзан, философие шIэныгъэхэмкIэ кандидат:
— Хэгъэгум щыхагъэунэфыкIырэ мэфэкIхэм мыр анахь ныбжьыкI нахь мышIэми, ыцIэ тIогъогогъурэ зэблахъугъ, ау ащ пае имэхьанэ зэхъокIыгъэ хъурэп. Урысыем ицIыфхэр зэкIэ ижъырэ лIэшIэгъу­хэм къащегъэжьагъэу хэгъэгум итарихъ изехьакIох. Тикъэралыгъо культурнэ кIэнышхо, анахь чIыгу ыкIи чIыопс къэкIопIэ байхэр иI. Сыд фэдэрэ зао зызэпечи, илъэшыгъэ къызэтыригъэнэн ылъэкIыгъ. Ащ итарихъ сыдигъуи дгъэлъэпIэн ыкIи къыткIэхъухьэхэрэм ядгъэшIэн фае.
Елена Карпунина, тарихъымкIэ кIэлэегъадж:
— Мыр Урысые Федерацием итарихъ иедзыгъуакIэ зыщиублэгъэ маф. Тихэгъэгу изыкIыныгъэ, изэ­къотныгъэ, изэфэшъхьафыныгъэ мыщ къегъэлъагъо. Тэ, кIэлэегъа­джэхэмкIэ, типшъэрылъ шъхьаIэр тарихъ гъогоу къэралыгъом къыкIугъэр нэпцI хэмылъэу ныбжьыкIэхэм ядгъэшIэныр ары.
Жанна Алиева, шхапIэ егъэлажьэ, сабыиплIымэ ян:
— МэфэкIэу къэралыгъом щыха­гъэунэфыкIыхэрэр зэкIэ тисабыйхэм зэрядгъэшIэщтым тыпылъ. Сишъхьэгъуси сэри тызэлъэпкъэ­гъоп, дин зэфэшъхьафхэри тэлэ­жьых. Ащ пае къэмынэу зэкъошныгъэм игъогухэмкIэ тызэрэпсэурэр, шъхьадж идин лъытэныгъэ зэрэфэтшIырэр къыткIэхъухьэхэрэм ятэгъэлъэгъу. Зы хэгъэгум лъэпкъ унэгъошхоу зэрэщыпсэухэрэр, зэрэзэкъотхэр мы мэфэкIым ишыхьат. Арышъ, зэрэтфэлъэкIэу лъэпкъ зэфэшъхьафэу къэралыгъом, тирес­публикэ ащыпсэухэрэм зэгурыIоныгъэр зэрагъэпытэрэр, быракъым, гимным, гербым якъэбархэр къафэтэIуатэ. Мы илъэсми щыIэщт Iоф­тхьабзэхэм тигуапэу тахэлэжьэщт.
Тамила, илъэс 18 ыныбжь, Мыекъо­пэ медицинэ колледжым щеджэ:
— Урысыем и Мафэ имэхьанэ джыри еджапIэм тычIэсызэ къытфа­Iуатэщтыгъ. МэфэкIым зихэгъэгу шIу зылъэгъухэрэр зэрепхых, зыкIыныгъэм фещэх. УзщапIугъэ хэгъэгур, укъызщыхъугъэ республикэр зыщымыгъэгъупшэхэу, ахэр бгъэ­лъэпIэнхэм мэфэкIым укъыфегъэущы. Зэныбджэгъухэм тызэхэтэу Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм илъэс къэс тахэлажьэ. Джыри мыгъэ ащ тигуапэу тякIолIэщт.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтыр: А. Балабась.