Петербург щыкIорэ я ХХVII-рэ дунэе экономическэ форумым иапэрэ мафэ Адыгэ Республикэм зэзэгъыныгъэ заулэ щишIыгъ. Лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр атегъэпсыхьагъэх. Джащ фэдэу зигъо Iофыгъохэми щатегущыIагъэх.

ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Логистический центр Адыгея 4» зыфиIорэмрэ Адыгеимрэ гухэлъхэу яIэхэм ягъэцэкIэн фэгъэхьыгъэм апэ кIэтхагъэх. Нафэу зэрэщытымкIэ, мы обществэр компание купэу «Ромекс Group» зыфиIорэм хэхьэ. АР-м и ЛIышъхьэу Къум­пIыл Муратрэ «Ромекс Group» ипрезидентэу Алексей Прокопенкэмрэ документым аIапэ кIадзэжьыгъ.
Инвестиционнэ проектым ипхырыщын къыдыхэлъытагъэу Инэм Ozon-м пае гъомылэпхъэ ыкIи мыгъомылэпхъэ товархэм ягъэтIылъыпIэ щагъэпсыщт. Рес­публикэм щыпсэухэрэм апае IофшIэпIэ чIыпIакIэу миным ехъу ащ щызэхащэщт. ПэшIорыгъэшъэу къызэрэрадзагъэмкIэ, инвестициехэр сомэ миллиарди 8-м нэсыщтых. Джащ фэдэу Озонми сомэ миллиарди 2,5-рэ фэдиз ащ къыхилъхьанэу къегъэ­гугъэх. Инвесторым илъэси 3-м къыкIоцI проектыр ыгъэцэкIэн мурад иI.
ПроектыкIэр гъэхъагъэ хэлъэу гъэцэ­кIагъэ зэрэхъущтым ицыхьэ зэрэтелъыр къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ. 2015-рэ илъэсым къыщыублагъэу республикэм ащ Iоф щешIэ, складхэм яшIынкIэ инвестпроектхэр егъэцакIэх. Мыр ятфэ­нэрэу щыт. ГущыIэм пае, тапэкIэ а ком­панием Адыгеим щигъэпсыгъагъ Урысыем икомпание анахь инхэм ащыщэу Х5 Retail Group пае гъомылапхъэ-
хэр атезыгощэщт гупчитIу. Мы компаниер гъомылапхъэхэр зыщащэрэ «Пятерочкэмрэ» «Чижикымрэ» япхыгъэу щыт. Ащ нэмыкIэу пшъэрылъыбэ зыгъэ­цэкIэщт паркэу «Ромекс-Теучежский» зыфиIорэр ыгъэпсыгъ. Илъэсэу икIы­гъэм логистическэ гупчэу къызэIуахыгъэр зы­фытегъэпсыхьагъэр компаниеу Ozon-р ары. А организациехэм IофшIэпIэ чIыпIэ мин 1,5-рэ фэдиз зэхащагъ.

Проектхэм япхырыщынкIэ республи­кэм инвесторым ишIуагъэ ригъэкIыщтыгъ административнэ ыкIи инфраструктурнэ Iофыгъохэм язэшIохынкIэ, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iоф­тхьабзэхэр гъэцэкIэгъэнхэмкIэ. Инвесторымрэ Адыгеим ихэбзэ къулыкъухэм­рэ язэдэлэжьэныгъэ лъагъэкIо-
тэщт. Про­ектэу зэшIуахыщтыр респуб­ликэм иIэпыIэгъу хэлъэу гъэцэкIагъэ хъущт.
«Инвесторым тапэкIи зэдэлэжьэныгъэ дытиIэным тифедэ хэлъ. Ромексым шIогъэшхо къэзытырэ компаниеу зэрэщытыр къыгъэшъыпкъэжьыгъ. Ащ къы­хэкIэу хэгъэгум и Къыблэ ит логистическэ гупчэ анахь иныр Адыгеим щагъэпсыгъ. Республикэр зыдэгъэзэгъэ чIыпIэми ащкIэ ишIуагъэ къэкIо. Инвестициехэр нахьыбэ хъунхэмкIэ, экономикэмкIэ амалэу тиIэхэм заушъомб­гъунымкIэ, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэ­хэт­щэнхэмкIэ а лъэныкъохэр зэкIэ къыз­фэдгъэфедэщтых», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
«Ромекс Group» ипащэу Алексей Прокопенкэм къыхигъэщыгъ республикэм бизнесым пае амалышIухэр щызэхэщэгъэнхэмкIэ Адыгеим и Правительствэ ишIогъэшхо къызэрэкIуагъэр. Инвесторым къызэриIуагъэмкIэ, инвестиционнэ IофшIэным зегъэушъомбгъугъэнымкIэ гугъапIэхэр къэзытырэ Iоф­тхьабзэхэр республикэм щы­зэшIуахых.
Самбэм
зырагъэушъомбгъущт
Адыгэ Республикэмрэ Урысые физкультурэ-спорт общественнэ организациеу «Урысыем самбэмкIэ ифедера­циерэ» зэдэлэжьэныгъэ зэрэзэдыряIэщтымкIэ зэзэгъыныгъэм зэдыкIэтхагъэх. Документым аIапэ кIэзыдзыжьыгъэхэр АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ Урысыем самбэмкIэ ифедерацие ипрезидентэу Сергей Елисеевымрэ ары.
Лъэныкъохэр зэзэгъыгъэх самбэм Адыгэ Республикэм зыщегъэушъомбгъу­гъэнымкIэ, физическэ культурэмрэ спор­тымрэ мэхьанэу яIэм зыкъегъэIэтыгъэным, цIыфхэм япсауныгъэ гъэпы­тэгъэным атегъэпсыхьэгъэ общественнэ проектхэм ягъэцэкIэнкIэ зэдэлэжьэныгъэу зэдыряIэр нахь агъэпытэнэу.
КъумпIыл Муратрэ Сергей Елисеевым­рэ зэдэгущыIэгъухэр зэдашIыхи, Iоф зыдашIэщт лъэныкъохэм атегущыIагъэх. Ащ къыхеубытэх самбэм, цIыфхэр жъу­гъэу зыхэлэжьэрэ спортым хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр, спорт инфраструктурэм зегъэушъомбгъугъэныр, зэнэкъокъухэр, самбэмкIэ спорт Iофтхьабзэхэр зэхэщэгъэнхэр, тренерхэмрэ судьяхэмрэ яIэпэIэсэныгъэ зыкъегъэIэтыгъэныр. Федеральнэ партийнэ проектэу «За Самбо» зыфиIорэм зэрэхэлажьэрэр Адыгеим лъигъэкIотэщт, проектхэу «Самбо в школу», «Самбо в ВУЗы», «Самбо в ГТО», «Адаптивное самбо» зыфиIохэрэм япхырыщын ыуж ихьащт. СамбэмкIэ гупчэ еджапIэ Адыгеим къыщызэIухыгъэнымкIэ, самбэм и Унэшхо шIыгъэнымкIэ амалэу щыIэхэм ахэплъэщтых.

«Непэ тынаIэ нахь зытедгъэтырэр самбэм зегъэушъомбгъугъэныр, ащкIэ шъолъырхэм яхабзэхэр зыпкъ игъэуцо­жьыгъэнхэр ары. Адыгеим самбэмкIэ хэбзэшIухэр иIэх. Пэрыт спортсменыбэ Адыгеим къепхыгъэу щыт. ДунаимкIэ самбист анахь цIэрыIор Адыгеим щыщ Хьасанэкъо Мурат ары. СамбэмкIэ пэрытныгъэ зыIыгъхэм ясатыр хэуцонымкIэ Адыгэ Республикэм ищыкIэгъэ цIыфхэри, амалхэри иIэх. Республикэм и ЛIышъхьэ мы лъэныкъом къызэрэдыригъаштэрэм мэхьанэшхо иI. Самбэм хэгъэгум зыщегъэушъомбгъугъэным тызэгъусэу тыдэлэжьэщт», — къыIуагъ Сергей Елисеевым.
Адыгеим и ЛIышъхьэ Урысыем самбэмкIэ ифедерацие тхьауегъэпсэу ри­Iуагъ мы спорт лъэпкъым республикэм зыщегъэушъомбгъугъэнымкIэ ренэу IэпыIэгъу къызэрэритырэм фэшI. Чемпионхэм ягъэсапIэу республикэр зэрэщытыгъэм истатус зыпкъ игъэуцожьыгъэным, дзюдомрэ самбэмрэкIэ Мыекъопэ еджапIэм гъэхъагъэу иIэхэм ахэгъэхъо­гъэным мэхьанэшхо зэриIэр, мыщ щагъэсагъэхэр урысые, дунэе зэнэкъо­къу­хэм зэрахэлажьэхэрэр ащ къыхигъэщыгъ. Мы спорт лъэпкъым мэхьанэу иIэм зыкъегъэIэтыгъэным иIахьышхо хешIыхьэ гъогогъу 11-рэ дунаим ичемпионэу, гъогогъуи 8 дунаим и Кубок къыдэзыхыгъэ, гъогогъуи 7 Европэм ичемпионыцIэ къызыфагъэшъошэгъэ, самбэмкIэ Урысыем гъогогъу 19-рэ ичемпион хъугъэ, Урысыем спортымкIэ изаслуженнэ мастерэу, медалэу «Адыге­им и Щытхъузехь», орденэу «Хэгъэгум ыпашъхьэ гъэхъагъэу щыриIэхэм афэшI» зыфиIорэм имедалэу я II-рэ шъуашэ зиIэр къызыфагъэшъошагъэу, Адыгеим ыцIэкIэ УФ-м и Къэралыгъо Думэ идепутатэу Хьасанэкъо Мурат.

«Самбэм изегъэушъомбгъун респуб­ликэм иIахь зэрэхишIыхьэрэм тэркIэ мэхьанэшхо иI. Спортым епхыгъэ хэ­бзэшIухэр, тренер лъэшхэр тиIэх, тихэгъэгуи, дунаими ясамбистхэм непэ щысэтехыпIэ афэхъурэ чемпионхэр мы­макIэу дгъэсагъэх. Мы аужырэ илъэс­хэм Урысыем ипащэхэмрэ федеральнэ министерствэмрэ республикэм IэпыIэгъу къызэрэфэхъугъэхэм ишIуагъэкIэ джырэ спорт инфраструктурэм лъэшэу Адыгеим зыщиушъомбгъугъ. Дунэе шапхъэхэм адиштэрэ зэнэкъокъухэр тадэжь щызэхащэх. Урысыем самбэмкIэ ифедерацие тиIэпыIэгъоу Петербург щыкIорэ Дунэе экономическэ форумым зэзэгъыныгъэу щадэтшIыгъэхэм къадыхэлъытагъэу гу­хэлъэу тиIэхэр зэрэпхырытщыщтхэм, самбэм нахь зызэредгъэушъомбгъущтым тицыхьэ телъ. ЦIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэрэ спортым ныбжьыкIэхэри на­хьыбэу къыхэтщэщтых. Апшъэрэ спорт текIоныгъэхэр тиреспуб­ликэ щашIынхэм ар фэIорышIэщт», — къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ.
Самбэр республикэм нахь зыщы­пылъхэ спорт лъэпкъхэм зэу ащыщ, спортсмен ныбжьыкIэ мин 1,6-м ехъу мы спорт лъэпкъым пыщагъ. 1961-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу самбэм Адыгеим хэхъоныгъэ щишIэу ригъэ­жьагъ. Джащ къыщыублагъэу самбист цIэры­Iуабэ республикэм щагъэсагъ. А уахътэм къыкIоцI Адыгеим исамбистхэр дунаим ичемпионатхэм гъогогъу 20-рэ щате­кIуагъэх, гъогогъу 18-рэ дунаим и Кубок къыдахыгъ, гъогогъу 15-рэ Европэм ичемпионатхэм текIоныгъэ къащыда­хыгъ.
ЗекIоным гугъэпIэ инхэр епхыгъэх
Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат хэлэжьагъ сессиеу «ЗекIонымрэ хьакIэхэм апэгъокIыгъэнымрэ: къэралыгъо IэпыIэгъум иамалыкIэхэр» зыфиIоу ПМЭФ-2024-м тегъэпсыхьагъэу щыIа­гъэм. Сессиер зезыщагъэр Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьама­тэ игуадзэу Дмитрий Чернышенкэр ары.
Iофыгъоу зытегущыIэхэрэм мэхьанэшхо зэряIэр къэзыгъэлъагъорэр зекIоныр Урысыем иэкономикэкIэ анахь гугъапIэ­хэр зэрапхыхэрэм, хэгъэгум зыпкъитыныгъэ хэлъэу хэхъоныгъэ ышIынымкIэ амалышIухэр къэзытырэ лъэныкъоу зэрэщытыр ары.
«Урысые Федерацием и Президент, хэбзэ къулыкъухэм, зэкIэми анахьэу анаIэ зытырагъэтхэрэм ащыщ зекIоныр. Мы аужырэ лъэхъаным IэпыIэгъоу а лъэныкъом ратырэр фэдэ 12-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Федеральнэ бюджетым иза­къоу ащ пэIуигъэхьагъэр сомэ миллиард 200 мэхъу. IэпыIэгъумкIэ амал зэфэ­шъхьафыбэмэ къапкъырыкIыхэ хъугъэ. Хэгъэгу кIоцI зекIоным зегъэушъомб­гъугъэнымкIэ Президентым къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр зэшIохыгъэ хъунхэм пае, 2030-рэ илъэсым ехъулIэу зэхэубытагъэу къахьыжьырэм ипроценти 5-р зе­кIоным къыкIэкIонэу мэгугъэх», — къы­хигъэщыгъ Дмитрий Чернышенкэм.
Зэхэсыгъом къызэрэщаIуагъэмкIэ, гъэ­цэкIэкIо хабзэм ифедеральнэ къулыкъухэм, хэхъоныгъэм фэгъэзагъэхэм, хэбзэгъэуцухэм къэралыгъо IэпыIэгъум иамалхэр къызфагъэфедэхэзэ, зекIоным хэхъоныгъэ ышIыным пае ищыкIэгъэ IэпыIэгъур рагъэгъоты. Пшъэрылъэу щы­тыр зэкIэми акIуачIэ зэхалъхьаныр, шIыкIэ-амал анахь дэгъоу щыIэхэр къыз­фагъэфедэнхэр, Iофым зифедэ хэлъ инвесторхэр къэралыгъо IэпыIэгъумкIэ Iофтхьабзэхэм нэIуасэ афэшIыгъэныр, инфраструктурэр ыкIи нэмыкIхэр гъэпсы­гъэнхэм анаIэ тырягъэдзэгъэныр ары.
ЗекIоным анахь псынкIэу хэхъоныгъэ зыщишIырэ шъолъырхэм зыкIэ ащыщ Адыгеир. АщкIэ федеральнэ IэпыIэгъум мэхьанэшхо иIэу щыт. Дмитрий Чернышенкэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, икIэлэ­цIыкIугъомрэ иныбжьыкIэгъумрэ рес­публикэм щигъэкIуагъэх, Адыгеим зыкIи щымыIагъэхэм ар зэрагъэлъэгъуныр игъоу афилъэгъугъ. Дмитрий Чернышен­кэм къызэриIуагъэмкIэ, непэрэ лъэхъа­ным диштэу, лъэныкъо зэфэшъхьафхэр къызфагъэфедэхэзэ дэгъоу зызщагъэ­псэфырэ шъолъыри 5-мэ республикэр ащыщ. МыщкIэ анахь зишIуагъэ къа­кIохэрэм ахэплъытэн плъэкIыщт инфраструктуракIэм къытырэ амалхэр. Респуб­ликэм а лъэныкъомкIэ опытышIоу иIэм къэзэрэугъоигъэхэр щигъэгъозэнхэу АР-м и ЛIышъхьэ гущыIэ ратыгъ.
Хэгъэгу кIоцI зекIоным ихэхъоныгъэкIэ ежь еплъыкIэу иIэхэм, къэралыгъо Iэпы­Iэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр агъэфедэхэзэ чIыпIэхэм джащ фэдэу а лъэныкъомкIэ хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным къыпкъырыкIызэ, Адыгеим IофшIэкIэшIоу аIэ къыщырагъэхьагъэм нэIуасэ ащ фи­шIыгъэх. Республикэм зекIонымкIэ амалэу иIэхэм АР-м и ЛIышъхьэ защегъэгъозэхэ нэуж къыхигъэщыгъ зекIоным ишъолъырэу республикэр зэрэпсаоу зэрэщытыр. Экономикэм ихэхъоныгъэкIи, нэмыкI отраслэхэм яхэхъоныгъэкIи, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэщэгъэнхэмкIи, бюджетым ихахъохэр нахьыбэ шIыгъэнхэмкIи ащ гухэлъ гъэнэфагъэхэр фыряIэх.
Республикэм зекIонымкIэ IэкIэлъ хъу­гъэ амалхэм джыри нахь зягъэушъомбгъугъэным епхыгъ проект заулэмэ язэ­шIохын. Федеральнэ гупчэм иIэпы-
Iэгъу, лъэпкъ проектэу «ЗекIонымрэ хьакIэхэр егъэблэгъэнхэмрэ» зыфиIорэм яшIуагъэкIэ зекIоным епхыгъэ транспортым иIофыгъохэр зэшIуахых. Газыр, электричествэр, псыр чIыпIэхэм аращалIэ. Лъэпкъ проектым амалышIухэр къетых гъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ищыкIэгъэщт инфраструктурэр гъэпсыгъэнымкIэ.

«ЗекIоным илъэныкъо пстэуми зятэгъэушъомбгъу. Адыгэ къуаем ифестиваль изакъоу мэфитIум къыкIоцI нэбгырэ мин 36-рэ фэдиз къыугъоигъ. Арышъ, нахь игъокIотыгъэ, нахь мэхьанэшхо зиIэ проектхэри тапэкIэ тищыкIагъэх. ГъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ишIын отраслэм ихэхъоныгъэкIэ гугъэпIэ гъэнэфагъэхэр етэпхых. Мы проектыр гъэцэкIагъэ зы­хъукIэ, Адыгеим зекIоу къихьэрэр фэ-
ди­тIу хьазыркIэ нахьыбэ хъущт. ДжэгокIо гъэхъунэм этнопаркэу щагъэпсыщтым лъэпкъ нэшанэ зиIэ щагухэр, ремесленнэ мастерскойхэр, нэмыкIхэр дэтыщтых. Ащ нэмыкIэу цIыфхэр жъугъэу зыхэлэ­жьэщтхэ Iофтхьабзэхэр а чIыпIэм щыкIощтых, илъэс къэс адыгэ къуаем ифес­тивалэу зэхащэрэри ахэм зыкIэ ащыщ хъущт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, федеральнэ IэпыIэгъумкIэ ама­лыкIэу щыIэ хъугъэхэм яшIуагъэ къэ­кIуагъ зекIоным зиушъомбгъунымкIэ, инфраструктурэу ищыкIагъэр гъэпсыгъэ­нымкIэ, джащ фэдэу нэмыкI Iофтхьа­бзэхэри зехьэгъэнхэмкIэ. Республикэм лъэпкъ проектым къыдилъытэрэ лъэныкъохэри амал зэриIэу икъоу гъэцэкIагъэ хъунхэм анаIэ щытырагъэты. ГущыIэм пае, хьакIэщхэр агъэпсых, кIэлэеджа­кIохэм апае экскурсиехэр зэхащэх. Джащ фэдэу 2024-рэ илъэсым республикэм икъэлэ шъхьаIэ зекIонымкIэ ипроект щыу­благъэ хъущт, сомэ миллион 97-рэ субсидиеу мы илъэсым Адыгеим къы­IэкIэхьащт. Архитектурэмрэ тарихъымрэ ясаугъэтхэр зыпкъ рагъэуцожьых, тичIыпIэгъу цIэрыIоу, тхакIоу Евгений Шварц зыщыпсэущтыгъэ, зыдакIощтыгъэ чIыпIэхэм зекIо гъогухэр якIухэу шIыгъэнхэри ащ къыхеубытэ.

«Къэралыгъо IэпыIэгъумкIэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэрагъэфедэхэрэм яфэмэ-бжьымэ кIэуххэм нафэ къашIы. Адыгеим зызгъэпсэфынэу къакIорэр на­хьыбэ мэхъу зэпыт — илъэс къэс нэбгырэ миллионныкъом нахь мымакIэу зекIохэр къэкIох. Мы илъэсым иапэрэ мэзищ зекIоу къихьэхэрэм япчъагъэ процент 30-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Бизнесми а лъэныкъом нахь зыкъыфигъазэ хъугъэ. Джащ пае инвестициехэр, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр амал зэриIэкIэ нахь икъоу тэгъэфедэх. Бизнес цIыкIумрэ гурытымрэ яамалхэри дгъэфедэхэзэ зекIоным ихэхъоныгъэ хэлэжьэрэ тицIыфхэми IэпыIэгъу ятыгъэным тынаIэ тетэгъэты. Федеральнэ гупчэм къытIэкIигъэхьэрэ амалхэри дгъэфедэщтых, ащ дакIоу зекIоным джыри нахь зегъэушъомбгъугъэным пае республикэ къэкIуапIэхэри дгъэфедэщтых. Мы чIыпIэм щыпсэухэрэм щыIэкIэ амалэу яIэхэр нахьышIу хъунхэмкIи а пстэуми яшIуагъэ къэкIощт. Хэгъэгум и Президентэу Владимир Путиным, Урысыем и Правительствэ Адыгеим ренэу анаIэ къызэрэтырагъэтырэм, ихэхъо­ныгъэкIэ IэпыIэгъу къызэрафэхъухэрэм апае тызэрафэразэр къэсэIо», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
Дмитрий Чернышенкэм къызэриIуагъэмкIэ, хэгъэгум гурытымкIэ зекIоу къихьэхэрэм япчъагъэ елъытыгъэмэ, зекIохэу Адыгеим къакIохэрэр ащ нахьи фэдитIукIэ нахьыбэ шIыгъэным иамал иI, арышъ, республикэм мы лъэныкъом­кIэ IофшIагъэу иIэм анаIэ тырадзэныр, нэIуасэ зыфашIыныр тефэ. Сессием икIэуххэм ателъытагъэу зекIоным Iэпы­Iэгъу зэрэфэхъущтхэм тегъэпсыхьэгъэ федеральнэ Iофтхьабзэхэр зэрэзэшIуа­хыщтхэр агъэнэфэщт, ежь республикэми а лъэныкъомкIэ зэшIуихыщтхэри ащ къыхэхъожьыщтых.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу
Сурэтхэр: А. Гусев.