АмалыкIэхэм якъэкIуапI
Петербург щыкIорэ я ХХVII-рэ дунэе экономическэ форумым иапэрэ мафэ Адыгэ Республикэм зэзэгъыныгъэ заулэ щишIыгъ. Лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр атегъэпсыхьагъэх. Джащ фэдэу зигъо Iофыгъохэми щатегущыIагъэх.
ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Логистический центр Адыгея 4» зыфиIорэмрэ Адыгеимрэ гухэлъхэу яIэхэм ягъэцэкIэн фэгъэхьыгъэм апэ кIэтхагъэх. Нафэу зэрэщытымкIэ, мы обществэр компание купэу «Ромекс Group» зыфиIорэм хэхьэ. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ «Ромекс Group» ипрезидентэу Алексей Прокопенкэмрэ документым аIапэ кIадзэжьыгъ.
Инвестиционнэ проектым ипхырыщын къыдыхэлъытагъэу Инэм Ozon-м пае гъомылэпхъэ ыкIи мыгъомылэпхъэ товархэм ягъэтIылъыпIэ щагъэпсыщт. Республикэм щыпсэухэрэм апае IофшIэпIэ чIыпIакIэу миным ехъу ащ щызэхащэщт. ПэшIорыгъэшъэу къызэрэрадзагъэмкIэ, инвестициехэр сомэ миллиарди 8-м нэсыщтых. Джащ фэдэу Озонми сомэ миллиарди 2,5-рэ фэдиз ащ къыхилъхьанэу къегъэгугъэх. Инвесторым илъэси 3-м къыкIоцI проектыр ыгъэцэкIэн мурад иI.
ПроектыкIэр гъэхъагъэ хэлъэу гъэцэкIагъэ зэрэхъущтым ицыхьэ зэрэтелъыр къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ. 2015-рэ илъэсым къыщыублагъэу республикэм ащ Iоф щешIэ, складхэм яшIынкIэ инвестпроектхэр егъэцакIэх. Мыр ятфэнэрэу щыт. ГущыIэм пае, тапэкIэ а компанием Адыгеим щигъэпсыгъагъ Урысыем икомпание анахь инхэм ащыщэу Х5 Retail Group пае гъомылапхъэ-
хэр атезыгощэщт гупчитIу. Мы компаниер гъомылапхъэхэр зыщащэрэ «Пятерочкэмрэ» «Чижикымрэ» япхыгъэу щыт. Ащ нэмыкIэу пшъэрылъыбэ зыгъэцэкIэщт паркэу «Ромекс-Теучежский» зыфиIорэр ыгъэпсыгъ. Илъэсэу икIыгъэм логистическэ гупчэу къызэIуахыгъэр зыфытегъэпсыхьагъэр компаниеу Ozon-р ары. А организациехэм IофшIэпIэ чIыпIэ мин 1,5-рэ фэдиз зэхащагъ.
Проектхэм япхырыщынкIэ республикэм инвесторым ишIуагъэ ригъэкIыщтыгъ административнэ ыкIи инфраструктурнэ Iофыгъохэм язэшIохынкIэ, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр гъэцэкIэгъэнхэмкIэ. Инвесторымрэ Адыгеим ихэбзэ къулыкъухэмрэ язэдэлэжьэныгъэ лъагъэкIо-
тэщт. Проектэу зэшIуахыщтыр республикэм иIэпыIэгъу хэлъэу гъэцэкIагъэ хъущт.
«Инвесторым тапэкIи зэдэлэжьэныгъэ дытиIэным тифедэ хэлъ. Ромексым шIогъэшхо къэзытырэ компаниеу зэрэщытыр къыгъэшъыпкъэжьыгъ. Ащ къыхэкIэу хэгъэгум и Къыблэ ит логистическэ гупчэ анахь иныр Адыгеим щагъэпсыгъ. Республикэр зыдэгъэзэгъэ чIыпIэми ащкIэ ишIуагъэ къэкIо. Инвестициехэр нахьыбэ хъунхэмкIэ, экономикэмкIэ амалэу тиIэхэм заушъомбгъунымкIэ, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэтщэнхэмкIэ а лъэныкъохэр зэкIэ къызфэдгъэфедэщтых», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
«Ромекс Group» ипащэу Алексей Прокопенкэм къыхигъэщыгъ республикэм бизнесым пае амалышIухэр щызэхэщэгъэнхэмкIэ Адыгеим и Правительствэ ишIогъэшхо къызэрэкIуагъэр. Инвесторым къызэриIуагъэмкIэ, инвестиционнэ IофшIэным зегъэушъомбгъугъэнымкIэ гугъапIэхэр къэзытырэ Iофтхьабзэхэр республикэм щызэшIуахых.
Самбэм
зырагъэушъомбгъущт
Адыгэ Республикэмрэ Урысые физкультурэ-спорт общественнэ организациеу «Урысыем самбэмкIэ ифедерациерэ» зэдэлэжьэныгъэ зэрэзэдыряIэщтымкIэ зэзэгъыныгъэм зэдыкIэтхагъэх. Документым аIапэ кIэзыдзыжьыгъэхэр АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ Урысыем самбэмкIэ ифедерацие ипрезидентэу Сергей Елисеевымрэ ары.
Лъэныкъохэр зэзэгъыгъэх самбэм Адыгэ Республикэм зыщегъэушъомбгъугъэнымкIэ, физическэ культурэмрэ спортымрэ мэхьанэу яIэм зыкъегъэIэтыгъэным, цIыфхэм япсауныгъэ гъэпытэгъэным атегъэпсыхьэгъэ общественнэ проектхэм ягъэцэкIэнкIэ зэдэлэжьэныгъэу зэдыряIэр нахь агъэпытэнэу.
КъумпIыл Муратрэ Сергей Елисеевымрэ зэдэгущыIэгъухэр зэдашIыхи, Iоф зыдашIэщт лъэныкъохэм атегущыIагъэх. Ащ къыхеубытэх самбэм, цIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэрэ спортым хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр, спорт инфраструктурэм зегъэушъомбгъугъэныр, зэнэкъокъухэр, самбэмкIэ спорт Iофтхьабзэхэр зэхэщэгъэнхэр, тренерхэмрэ судьяхэмрэ яIэпэIэсэныгъэ зыкъегъэIэтыгъэныр. Федеральнэ партийнэ проектэу «За Самбо» зыфиIорэм зэрэхэлажьэрэр Адыгеим лъигъэкIотэщт, проектхэу «Самбо в школу», «Самбо в ВУЗы», «Самбо в ГТО», «Адаптивное самбо» зыфиIохэрэм япхырыщын ыуж ихьащт. СамбэмкIэ гупчэ еджапIэ Адыгеим къыщызэIухыгъэнымкIэ, самбэм и Унэшхо шIыгъэнымкIэ амалэу щыIэхэм ахэплъэщтых.
«Непэ тынаIэ нахь зытедгъэтырэр самбэм зегъэушъомбгъугъэныр, ащкIэ шъолъырхэм яхабзэхэр зыпкъ игъэуцожьыгъэнхэр ары. Адыгеим самбэмкIэ хэбзэшIухэр иIэх. Пэрыт спортсменыбэ Адыгеим къепхыгъэу щыт. ДунаимкIэ самбист анахь цIэрыIор Адыгеим щыщ Хьасанэкъо Мурат ары. СамбэмкIэ пэрытныгъэ зыIыгъхэм ясатыр хэуцонымкIэ Адыгэ Республикэм ищыкIэгъэ цIыфхэри, амалхэри иIэх. Республикэм и ЛIышъхьэ мы лъэныкъом къызэрэдыригъаштэрэм мэхьанэшхо иI. Самбэм хэгъэгум зыщегъэушъомбгъугъэным тызэгъусэу тыдэлэжьэщт», — къыIуагъ Сергей Елисеевым.
Адыгеим и ЛIышъхьэ Урысыем самбэмкIэ ифедерацие тхьауегъэпсэу риIуагъ мы спорт лъэпкъым республикэм зыщегъэушъомбгъугъэнымкIэ ренэу IэпыIэгъу къызэрэритырэм фэшI. Чемпионхэм ягъэсапIэу республикэр зэрэщытыгъэм истатус зыпкъ игъэуцожьыгъэным, дзюдомрэ самбэмрэкIэ Мыекъопэ еджапIэм гъэхъагъэу иIэхэм ахэгъэхъогъэным мэхьанэшхо зэриIэр, мыщ щагъэсагъэхэр урысые, дунэе зэнэкъокъухэм зэрахэлажьэхэрэр ащ къыхигъэщыгъ. Мы спорт лъэпкъым мэхьанэу иIэм зыкъегъэIэтыгъэным иIахьышхо хешIыхьэ гъогогъу 11-рэ дунаим ичемпионэу, гъогогъуи 8 дунаим и Кубок къыдэзыхыгъэ, гъогогъуи 7 Европэм ичемпионыцIэ къызыфагъэшъошэгъэ, самбэмкIэ Урысыем гъогогъу 19-рэ ичемпион хъугъэ, Урысыем спортымкIэ изаслуженнэ мастерэу, медалэу «Адыгеим и Щытхъузехь», орденэу «Хэгъэгум ыпашъхьэ гъэхъагъэу щыриIэхэм афэшI» зыфиIорэм имедалэу я II-рэ шъуашэ зиIэр къызыфагъэшъошагъэу, Адыгеим ыцIэкIэ УФ-м и Къэралыгъо Думэ идепутатэу Хьасанэкъо Мурат.
«Самбэм изегъэушъомбгъун республикэм иIахь зэрэхишIыхьэрэм тэркIэ мэхьанэшхо иI. Спортым епхыгъэ хэбзэшIухэр, тренер лъэшхэр тиIэх, тихэгъэгуи, дунаими ясамбистхэм непэ щысэтехыпIэ афэхъурэ чемпионхэр мымакIэу дгъэсагъэх. Мы аужырэ илъэсхэм Урысыем ипащэхэмрэ федеральнэ министерствэмрэ республикэм IэпыIэгъу къызэрэфэхъугъэхэм ишIуагъэкIэ джырэ спорт инфраструктурэм лъэшэу Адыгеим зыщиушъомбгъугъ. Дунэе шапхъэхэм адиштэрэ зэнэкъокъухэр тадэжь щызэхащэх. Урысыем самбэмкIэ ифедерацие тиIэпыIэгъоу Петербург щыкIорэ Дунэе экономическэ форумым зэзэгъыныгъэу щадэтшIыгъэхэм къадыхэлъытагъэу гухэлъэу тиIэхэр зэрэпхырытщыщтхэм, самбэм нахь зызэредгъэушъомбгъущтым тицыхьэ телъ. ЦIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэрэ спортым ныбжьыкIэхэри нахьыбэу къыхэтщэщтых. Апшъэрэ спорт текIоныгъэхэр тиреспубликэ щашIынхэм ар фэIорышIэщт», — къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ.
Самбэр республикэм нахь зыщыпылъхэ спорт лъэпкъхэм зэу ащыщ, спортсмен ныбжьыкIэ мин 1,6-м ехъу мы спорт лъэпкъым пыщагъ. 1961-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу самбэм Адыгеим хэхъоныгъэ щишIэу ригъэжьагъ. Джащ къыщыублагъэу самбист цIэрыIуабэ республикэм щагъэсагъ. А уахътэм къыкIоцI Адыгеим исамбистхэр дунаим ичемпионатхэм гъогогъу 20-рэ щатекIуагъэх, гъогогъу 18-рэ дунаим и Кубок къыдахыгъ, гъогогъу 15-рэ Европэм ичемпионатхэм текIоныгъэ къащыдахыгъ.
ЗекIоным гугъэпIэ инхэр епхыгъэх
Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат хэлэжьагъ сессиеу «ЗекIонымрэ хьакIэхэм апэгъокIыгъэнымрэ: къэралыгъо IэпыIэгъум иамалыкIэхэр» зыфиIоу ПМЭФ-2024-м тегъэпсыхьагъэу щыIагъэм. Сессиер зезыщагъэр Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэ игуадзэу Дмитрий Чернышенкэр ары.
Iофыгъоу зытегущыIэхэрэм мэхьанэшхо зэряIэр къэзыгъэлъагъорэр зекIоныр Урысыем иэкономикэкIэ анахь гугъапIэхэр зэрапхыхэрэм, хэгъэгум зыпкъитыныгъэ хэлъэу хэхъоныгъэ ышIынымкIэ амалышIухэр къэзытырэ лъэныкъоу зэрэщытыр ары.
«Урысые Федерацием и Президент, хэбзэ къулыкъухэм, зэкIэми анахьэу анаIэ зытырагъэтхэрэм ащыщ зекIоныр. Мы аужырэ лъэхъаным IэпыIэгъоу а лъэныкъом ратырэр фэдэ 12-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Федеральнэ бюджетым изакъоу ащ пэIуигъэхьагъэр сомэ миллиард 200 мэхъу. IэпыIэгъумкIэ амал зэфэшъхьафыбэмэ къапкъырыкIыхэ хъугъэ. Хэгъэгу кIоцI зекIоным зегъэушъомбгъугъэнымкIэ Президентым къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр зэшIохыгъэ хъунхэм пае, 2030-рэ илъэсым ехъулIэу зэхэубытагъэу къахьыжьырэм ипроценти 5-р зекIоным къыкIэкIонэу мэгугъэх», — къыхигъэщыгъ Дмитрий Чернышенкэм.
Зэхэсыгъом къызэрэщаIуагъэмкIэ, гъэцэкIэкIо хабзэм ифедеральнэ къулыкъухэм, хэхъоныгъэм фэгъэзагъэхэм, хэбзэгъэуцухэм къэралыгъо IэпыIэгъум иамалхэр къызфагъэфедэхэзэ, зекIоным хэхъоныгъэ ышIыным пае ищыкIэгъэ IэпыIэгъур рагъэгъоты. Пшъэрылъэу щытыр зэкIэми акIуачIэ зэхалъхьаныр, шIыкIэ-амал анахь дэгъоу щыIэхэр къызфагъэфедэнхэр, Iофым зифедэ хэлъ инвесторхэр къэралыгъо IэпыIэгъумкIэ Iофтхьабзэхэм нэIуасэ афэшIыгъэныр, инфраструктурэр ыкIи нэмыкIхэр гъэпсыгъэнхэм анаIэ тырягъэдзэгъэныр ары.
ЗекIоным анахь псынкIэу хэхъоныгъэ зыщишIырэ шъолъырхэм зыкIэ ащыщ Адыгеир. АщкIэ федеральнэ IэпыIэгъум мэхьанэшхо иIэу щыт. Дмитрий Чернышенкэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, икIэлэцIыкIугъомрэ иныбжьыкIэгъумрэ республикэм щигъэкIуагъэх, Адыгеим зыкIи щымыIагъэхэм ар зэрагъэлъэгъуныр игъоу афилъэгъугъ. Дмитрий Чернышенкэм къызэриIуагъэмкIэ, непэрэ лъэхъаным диштэу, лъэныкъо зэфэшъхьафхэр къызфагъэфедэхэзэ дэгъоу зызщагъэпсэфырэ шъолъыри 5-мэ республикэр ащыщ. МыщкIэ анахь зишIуагъэ къакIохэрэм ахэплъытэн плъэкIыщт инфраструктуракIэм къытырэ амалхэр. Республикэм а лъэныкъомкIэ опытышIоу иIэм къэзэрэугъоигъэхэр щигъэгъозэнхэу АР-м и ЛIышъхьэ гущыIэ ратыгъ.
Хэгъэгу кIоцI зекIоным ихэхъоныгъэкIэ ежь еплъыкIэу иIэхэм, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр агъэфедэхэзэ чIыпIэхэм джащ фэдэу а лъэныкъомкIэ хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным къыпкъырыкIызэ, Адыгеим IофшIэкIэшIоу аIэ къыщырагъэхьагъэм нэIуасэ ащ фишIыгъэх. Республикэм зекIонымкIэ амалэу иIэхэм АР-м и ЛIышъхьэ защегъэгъозэхэ нэуж къыхигъэщыгъ зекIоным ишъолъырэу республикэр зэрэпсаоу зэрэщытыр. Экономикэм ихэхъоныгъэкIи, нэмыкI отраслэхэм яхэхъоныгъэкIи, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэщэгъэнхэмкIи, бюджетым ихахъохэр нахьыбэ шIыгъэнхэмкIи ащ гухэлъ гъэнэфагъэхэр фыряIэх.
Республикэм зекIонымкIэ IэкIэлъ хъугъэ амалхэм джыри нахь зягъэушъомбгъугъэным епхыгъ проект заулэмэ язэшIохын. Федеральнэ гупчэм иIэпы-
Iэгъу, лъэпкъ проектэу «ЗекIонымрэ хьакIэхэр егъэблэгъэнхэмрэ» зыфиIорэм яшIуагъэкIэ зекIоным епхыгъэ транспортым иIофыгъохэр зэшIуахых. Газыр, электричествэр, псыр чIыпIэхэм аращалIэ. Лъэпкъ проектым амалышIухэр къетых гъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ищыкIэгъэщт инфраструктурэр гъэпсыгъэнымкIэ.
«ЗекIоным илъэныкъо пстэуми зятэгъэушъомбгъу. Адыгэ къуаем ифестиваль изакъоу мэфитIум къыкIоцI нэбгырэ мин 36-рэ фэдиз къыугъоигъ. Арышъ, нахь игъокIотыгъэ, нахь мэхьанэшхо зиIэ проектхэри тапэкIэ тищыкIагъэх. ГъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ишIын отраслэм ихэхъоныгъэкIэ гугъэпIэ гъэнэфагъэхэр етэпхых. Мы проектыр гъэцэкIагъэ зыхъукIэ, Адыгеим зекIоу къихьэрэр фэ-
дитIу хьазыркIэ нахьыбэ хъущт. ДжэгокIо гъэхъунэм этнопаркэу щагъэпсыщтым лъэпкъ нэшанэ зиIэ щагухэр, ремесленнэ мастерскойхэр, нэмыкIхэр дэтыщтых. Ащ нэмыкIэу цIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэщтхэ Iофтхьабзэхэр а чIыпIэм щыкIощтых, илъэс къэс адыгэ къуаем ифестивалэу зэхащэрэри ахэм зыкIэ ащыщ хъущт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, федеральнэ IэпыIэгъумкIэ амалыкIэу щыIэ хъугъэхэм яшIуагъэ къэкIуагъ зекIоным зиушъомбгъунымкIэ, инфраструктурэу ищыкIагъэр гъэпсыгъэнымкIэ, джащ фэдэу нэмыкI Iофтхьабзэхэри зехьэгъэнхэмкIэ. Республикэм лъэпкъ проектым къыдилъытэрэ лъэныкъохэри амал зэриIэу икъоу гъэцэкIагъэ хъунхэм анаIэ щытырагъэты. ГущыIэм пае, хьакIэщхэр агъэпсых, кIэлэеджакIохэм апае экскурсиехэр зэхащэх. Джащ фэдэу 2024-рэ илъэсым республикэм икъэлэ шъхьаIэ зекIонымкIэ ипроект щыублагъэ хъущт, сомэ миллион 97-рэ субсидиеу мы илъэсым Адыгеим къыIэкIэхьащт. Архитектурэмрэ тарихъымрэ ясаугъэтхэр зыпкъ рагъэуцожьых, тичIыпIэгъу цIэрыIоу, тхакIоу Евгений Шварц зыщыпсэущтыгъэ, зыдакIощтыгъэ чIыпIэхэм зекIо гъогухэр якIухэу шIыгъэнхэри ащ къыхеубытэ.
«Къэралыгъо IэпыIэгъумкIэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэрагъэфедэхэрэм яфэмэ-бжьымэ кIэуххэм нафэ къашIы. Адыгеим зызгъэпсэфынэу къакIорэр нахьыбэ мэхъу зэпыт — илъэс къэс нэбгырэ миллионныкъом нахь мымакIэу зекIохэр къэкIох. Мы илъэсым иапэрэ мэзищ зекIоу къихьэхэрэм япчъагъэ процент 30-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Бизнесми а лъэныкъом нахь зыкъыфигъазэ хъугъэ. Джащ пае инвестициехэр, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр амал зэриIэкIэ нахь икъоу тэгъэфедэх. Бизнес цIыкIумрэ гурытымрэ яамалхэри дгъэфедэхэзэ зекIоным ихэхъоныгъэ хэлэжьэрэ тицIыфхэми IэпыIэгъу ятыгъэным тынаIэ тетэгъэты. Федеральнэ гупчэм къытIэкIигъэхьэрэ амалхэри дгъэфедэщтых, ащ дакIоу зекIоным джыри нахь зегъэушъомбгъугъэным пае республикэ къэкIуапIэхэри дгъэфедэщтых. Мы чIыпIэм щыпсэухэрэм щыIэкIэ амалэу яIэхэр нахьышIу хъунхэмкIи а пстэуми яшIуагъэ къэкIощт. Хэгъэгум и Президентэу Владимир Путиным, Урысыем и Правительствэ Адыгеим ренэу анаIэ къызэрэтырагъэтырэм, ихэхъоныгъэкIэ IэпыIэгъу къызэрафэхъухэрэм апае тызэрафэразэр къэсэIо», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
Дмитрий Чернышенкэм къызэриIуагъэмкIэ, хэгъэгум гурытымкIэ зекIоу къихьэхэрэм япчъагъэ елъытыгъэмэ, зекIохэу Адыгеим къакIохэрэр ащ нахьи фэдитIукIэ нахьыбэ шIыгъэным иамал иI, арышъ, республикэм мы лъэныкъомкIэ IофшIагъэу иIэм анаIэ тырадзэныр, нэIуасэ зыфашIыныр тефэ. Сессием икIэуххэм ателъытагъэу зекIоным IэпыIэгъу зэрэфэхъущтхэм тегъэпсыхьэгъэ федеральнэ Iофтхьабзэхэр зэрэзэшIуахыщтхэр агъэнэфэщт, ежь республикэми а лъэныкъомкIэ зэшIуихыщтхэри ащ къыхэхъожьыщтых.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу
Сурэтхэр: А. Гусев.