Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналистэу, тиIофшIэгъугъэу, Адыгэ Хасэм хэты­гъэу ЕмтIылъ Нурбый ишIэжь фэгъэ­хьыгъэ зэнэкъокъу дзюдомкIэ спорт комплексэу «Владимир Невзоров» зыфиIорэм мэкъуогъум и 1-м щызэхащагъ. Адыгэ Хасэм ипа­щэу ЛIымыщэкъо Рэмэзанрэ ащ игуадзэу Хъот Юнысрэ ягукъэкIкIэ мы общественнэ объединениер кIэщакIо фэхъуи, республикэм щызэлъашIэрэ спортсмен цIэрыIохэу Беданэкъо Рэмэзанрэ Бастэ Салимрэ джащ фэдэу зыкъызэрафагъэзагъэм пае дзю­домкIэ Iофтхьабзэр рагъэкIокIыгъ.

Шъугу къэдгъэкIыжьын, ЕмтIылъ Нурбый 1982-рэ илъэсым къыщыублагъэу опсэуфэ «Адыгэ макъэм» щылэжьагъ. А уахътэм къыкIоцI заслуженнэ журналист щытхъуцIэм имызакъоу журналистикэм ылъэныкъокIэ ЛIышъхьэм ишIухьафтын къыфагъэшъошагъ, медаль ыкIи щытхъу тхылъыбэ къылэжьыгъ. Культурэм, искусствэм афэгъэхьыгъэу зэрытхэщты­гъэм дакIоу, мафэ къэс спорт нэкIубгъо къыгъэхьазырыщтыгъ. Спортсменхэм, тренерхэм журналистыр дэгъоу ашIэщтыгъ, пстэуми яныбджэгъушIугъ.

Iэнэ хъураер
ДзюдомкIэ зэнэкъокъур рамыгъа­жьэзэ, Iэнэ хъурае рагъэкIокIыгъ. Ащ Адыгэ Хасэм, культурэм, спортым ялIыкIохэр, «Адыгэ макъэм», телерадикомпаниеу «Адыгеим» яIофышIэхэр хэлэжьагъэх. Нурбый зэрашIэщтыгъэр, агу къызэринагъэр пстэуми гущыIэ фабэхэмкIэ къы­раIотыкIыгъ.
— Журналист цIэрыIоу ЕмтIылъ Нурбый ишIэжь дгъэлъэпIэнэу непэ ты­къы­зэхэхьагъ, — къыIуагъ Iоф­тхьабзэр къызэIуихызэ Хъот Юныс. — Адыгэ Хасэм хэтхэм зэнэкъокъур Нурбый фызэхэтщэнэу зыщытетыубытэщтым ты­тегущыIэзэ, спорт­сменхэм зыкъытфа­гъэзагъ. Непэрэ спорт зэIукIэгъум ар ушъхьагъу фэхъугъ. Мыгъэ апэрэу зэ­хэтщэщт зэнэкъокъур къыкIэлъыкIощт илъэс­хэми редгъэкIокIызэ тшIыным тапэкIэ тытегущыIэщт. Мыгъэ къе­кIолIэнхэ фэе бэнакIохэр, тренерхэр, судьяхэр зэкIэ икъоу къэзэрэугъо­игъэх.
ГущыIэр лъигъэкIотагъ
общественнэ организациеу
«Адыгэ Хасэм» итхьа­матэу
ЛIымыщэкъо Рэмэзан.
— Тиныбджэгъу лъапIэу, журналист цIэрыIоу, хэсашъхьэм хэты­гъэу ЕмтIылъ Нурбый тыкъыфызэхэхьагъ. Лъэныкъуа­бэмэ афэгъэзагъэу ащ Iоф зэришIэ­щтыгъэм зэкIэми тыщыгъуаз. Гъэзетэу «Гъуазэм» иредактор шъхьаIэщтыгъ. Ар къыдэтымыгъэкIыжь зэхъуми «Адыгэ макъэм» зы нэкIубгъо щытIыгъэу тыдэ тыкIуагъэми, сыд зэшIотхыгъэми тиIоф­шIагъэхэр зэкIэ дахэу зэгъэкIугъэхэу Нурбый къыщыриIотыкIыщтыгъ. Гъэзетыр къэтштэжьымэ, тшIагъэр тыгу къыгъэ­кIыжьэу щытыгъ, ащ дакIоу, су­рэт­хэр дахэу тырихыщтыгъэх. ИгущыIэ щэрыохэр джы къызнэсыгъэм тыгу икIыхэрэп. Адыгэ Хасэм ишIогъэшхо къыригъэкIэу хэтыгъ, лъэпкъ Iофхэм япхырыщын иIа­хьышIу хилъхьагъ. Сымаджэ хъугъэу щылъэу тызэкIоми, «Ным исаугъэт сыд рыбгъакIорэр?» ыIуи къысэупчIыгъагъ. Джащ фэдизэу узым ригъэзыгъэу зыщэтми Iофыр щыгъупшагъэп. Нурбый Абхъаз заор кIо зэхъуми гупсэфэу щы­сыгъэп. Ащ хэлэжьагъ, гъэрэу аIэкIафи къызэкIэкIуагъэп. ИтеплъэкIэ цIыф мэ­кIа­гъэми, ыгукIэ иныгъэ, къыпкъоуцон ылъэкIы­щтыгъ. Ау уз мэхъаджэр къыфирикъугъ, — къыIуагъ ЛIымыщэкъо Рэмэзан.

МэщфэшIу Нэдждэт:
— Адыгэ Хасэм хэтхэм зэкIэми Нурбый тэтый аIо, джащ фэд спортым, культурэм ялIыкIохэм уяупчIымэ къыуа­Iощтыри, пстэуми ар зэдытэтый. Аущтэу зэкIэми зыкъаригъэштэн ылъэкIыгъ, лъэпкъым фэлэжьагъ, ащ шIу къыдэхъу­ным дэшъхьахыгъэп. Нурбый сыригъусэу бэрэ тыкъызэдекIокIыгъ, сыд фэдэрэ Iофтхьабзэ хэлэжьагъэми зэрау­хэу къы­чIэкIыжьыщтыгъэп, спортсменхэм, артистхэм, сурэтхэр атырихын, пстэури ыгъэ­рэзэнхэ фэягъ. Къызиухырэми зан­кIэу унэм тыкIожьын тыфитыгъэп. Республикэм ипащэу КъумпIыл Мурат къыфигъэшъошэгъэ сурэтыр тезыхырэ пкъыгъор IофшIапIэм Iутщэжьын фэягъ. Тырихыгъэр дэгъу-мыдэгъумкIэ хэтми къеупчIы­гъэм риIожьыщтыгъэр а зыр арыгъэ: «орыкIэ хъущт». Ащ нэмыкI гущыIэ щэрыоу къыIощтыгъэхэри тщыгъупшэщтхэп: «гъогур зэпырытIыкIыгъ», «ишIуагъэ къэкIощта?», «не хъатэ», нэмыкIхэри. Тиныбджэгъу тыгу къэкIы­жьэу бэрэ тыгу илъыщт. Мыгъэрэ зэ­нэкъокъур тапэкIи зэхащэзэ ашIыным, нэмыкI шъолъырхэри къыхэгъэлэжьэ­гъэнхэм тыпылъыщт.
Гъэзетэу «Адыгэ макъэм»
иредактор шъхьаIэу
МэщлIэкъо Саид:
— ЕмтIылъ Нурбый илъэс 40-м ехъу­рэ гъэзетым щылэжьагъ. Ащ гъогоу къыкIугъэр къэпIотэжьын ищыкIагъэп, ар гъэзетым къы­дикIугъ. Лъэныкъуабэмэ афэгъэ­загъэу, ахэм ахэт цIыфхэм афэ­гъэхьыгъэу тхэщтыгъ. Пчыхьэ хъугъэу сыхьатыр 10 — 11-м IофшIапIэм сыблэкIэу къыхэкIыгъ, а уахътэм Нурбый иостыгъэ хэгъэнагъэу кабинетым тхэу чIэсыщтыгъ. ИIофшIэн ищыIэныгъагъ. СинэIуасэхэм бэрэ къысаIоу хъугъэ: «Арэп, шъуи Нурбый сурэт зэрэтыри­хырэр ыгъэтIылъырэба? Бэдзэрым щыт­лъэгъугъ». ГуIэу чъэ зэпытыгъ, гъэшIэгъо­ныр, «машинэ къысягъэт» ыIоу къыуиIощтыгъэп. Iофтхьабзэ горэм кIон зы­хъукIэ игъо уифэщта къэптхыжьынэу зысIокIэ, иджыбэ къыIуищэйти ручкищэу илъыр къысигъэлъэгъузэ, «мыхэр стIупщынхэ къатхыжьыщт» къысиIожьы­щтыгъ. Джаущтэу сэмэркъэушхуи хэлъыгъ. Чэщ хэкIотагъэ хъугъэу къэкIожьыти зыдэщыIагъэр къытхыжьыщтыгъ. Сурэтэу цIыфхэм атырихыщтыгъэхэр къаригъэшIыжьхэти бэмэ аритыжьы­щтыгъ. ЫгукIэ хьалэлэу, Iофэу ышIэрэм гухахъо хигъуатэу, ыгу етыгъэу ыгъэцакIэщтыгъ. Ащ фэдэу бэ Нурбый къесIолIэн слъэ­кIы­щтыр, лъэпкъым ыпсэ хэтIагъэу емызэщыжьэу тхагъэ. Аужырэ ижьыкъэщэгъу нэс, къэмыгущыIэшъу зэхъуми ручкэм теIункIэрэм фэдэу зэрэщылъыгъэр игу­псэхэм къытфаIотагъ. Непэрэ Iофтхьабзэм изэхэщакIохэм тафэраз, гъэзетым ыцIэкIи тхьашъуегъэпсэу ясэIо.

Тхьаркъохъо Сафыет,
АР-м изаслуженнэ журналист:
— Непэ «Адыгэ макъэм» журналистэу щылажьэхэрэм сэщ нахьыбэрэ ЕмтIылъ Нурбый Iоф дэзышIагъэ ахэтэп. ГукъэкIыжьэу къэптхын плъэ­кIыщтым гъунэ иIэп. Ау сэ хъугъэ-шIэгъэ зытIу го­рэмэ сакъыщыуцун.
Апэдэдэ Нурбый IэкIэ тхыгъэ тхьэпэ цIыкIу горэ ыIыгъэу редакцием къызы­чIэхьэгъагъэм ыуж илъэс 40-м ехъу тешIэжьыгъэми, непэ фэдэу сынэгу къы­кIэуцожьы. А лъэ­хъаным письмэхэмкIэ отделым сычIэсыгъ, пащэу си­Iагъэр Шъо­джэ Аслъанчэрый (Тхьэм джэнэт къырет). IофшIэгъу мафэ горэм кабинетым ипчъэ зыгорэ къытеуагъэти, Аслъанчэрые «къакIо, къы­чIахь» ыIуи, пчъэм ылъэныкъокIэ зигъэ­загъ. ЦIыкIу-­цIыкIоу пчъэр къы­Iуищэи, ышъхьэ ехъу къэмылъагъоу, зыгорэ къычIэплъагъ. «УмыукIытэу къы­чIахьэба», — етIани риIуагъ. МэкIэ-макIэу кIэлэ къопцIэ Iэпс-­лъэпс горэ кабинетым къихьагъ. Лъэшэу зэрэукIытэрэр къыхэщэу сэлам къытихи, зэхэпхы къодыеу къыIуагъ: «Сэ тхыгъэ цIыкIу горэ къышъуфэсхьыгъ. Игъоу шъулъэ­гъумэ, къыхэшъуутынэу сыфэягъ». ЧIэкIыжьын зэхъум кIыбкIэ зэрэзэкIакIощтыгъэр сшIогъэшIэ­гъонэу, пчъэр къызыфешIыжьым, Аслъанчэрые есIуагъ: «Ащ фэдэу Iэдэбрэ укIытэрэ хэлъэу зыпари слъэгъугъэп». Ежьыри макIэу къэщхыпцIи, «щыIэх адэ ащ фэдэхэри» къыIуи, итхэн пидзэжьы­гъагъ…
А тхыгъэ цIыкIури гъэзетым къырагъэ­хьэгъагъ, ежьыри Iоф щишIэнэу къаштэгъагъ. Анахь хъуп­хъэу зипшъэрылъхэр зыгъэцакIэхэрэм ясатыр псынкIэу хэуцогъагъ. Чэщи мафи, шэмбэти тхьаумафи имыIэу ренэу зыгорэм чъэщтыгъ, къытхыжьыщтыгъ. «А, Нурбый ухъупхъэ дэд, зэкIэри къыбрэгушхох шъхьае, ори пшъхьэ шIу плъэгъужьын фае. Сыда зыгъэпсэфыпIэ е хы горэм умыкIора? зесэIом, «А къебгъэжьагъэр кIыхьэ, сыкъедэIунэу уахътэ сиIэп» ыIуи исыхьат теозэ IукIыжьыгъ. Чъэзэ идунай кIуагъэ, фэмыразэ щыIэп къысшIошIы. Тэ тиIофшIапIэкIэ бэрэ игугъу тэшIы, тщы­гъуп­шэрэп.
Спортсменэу къекIолIагъэхэми Нурбый гущыIэ дэхабэ къыфаIуагъ.
Ахэм зэу ащыщ зэлъашIэрэ спорт­сменэу, УФ-м итренерэу, «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэ медалым изехьакIоу Емыж Арамбый.
— Нурбый бэрэ къытхахьэщтыгъ, спортсменхэми дэгъоу ашIэщтыгъ. Непэ бэ ащ къыраIолIагъэри, джыри ущысмэ бэ къепIолIэн плъэкIыщтри. А зэпстэур иIофшIэнкIэ къылэжьыгъ. Сэ сшъхьэкIэ сызэрэфэразэр сурэтэу стырихыгъэхэм зэкIэми зэ нымыIэми инэу сыкъаригъэ­кIыгъэп (сэмэркъэоу), — къыIуагъ ащ.

ГущыIэр лъигъэкIотагъ
АР-м изаслуженнэ тренерэу
Беданэкъо Рэмэзан.
— Мы зэIукIэгъур зэхащэныр бэмэ агу къэкIыгъ. Тэ, бэнакIохэм тиунагъокIэ, тигуапэ спорт лъэпкъхэм ащыщэу дзюдомкIэ зэнэкъокъур зэхащэнэу къызэрэхахыгъэр. ЕмтIылъ Нурбый къытпэблагъэу къытхэтыгъ, тигъэхъагъэхэр икъоу къыриIотыкIыщтыгъэх. Анахь чыжьэу тыди тыкIуагъэми, къытфытеозэ, текIоныгъэу къыдэтхыгъэр псынкIэу зэрэзэлъаригъэшIэщтым пылъыгъ. Лъэпкъым ищытхъу спортымкIэ зэрядгъашIэрэм рыгушхоу къыхигъэщыщтыгъ. Ащ ишIэжь тыгухэм арылъыщт, — хигъэунэфы­кIыгъ Беданэкъо Рэмэзан.

ЕмтIылъ Нурбый дэгъоу зышIэщты­гъэхэм ащыщ УФ-м, Адыгеим ­янароднэ артистэу Кукэнэ Мурат.
— Нурбый цIыф шъырытэу зэрэщытыгъэмкIэ пстэуми къахэщыщтыгъ. Ежь ышъхьэ игугъугъэп сыдигъокIи, зыгорэ фэпшIэщтми ебгъэзызэ, зэкIакIомэ къо­гъум къохьажьэу щытыгъ. Театрэм къы­зычIахьэкIэ Iутхэр зэкIэ пэгушIуатэхэзэ пэгъокIыщтыгъэх, сэмэркъэур къябэкIэу зэдэгущыIэщтыгъэх. ТапэкIэ тэри, теат­рэм иIофышIэхэм, ащ пчыхьэзэхахьэ фызэхатщэ тшIоигъу. Нурбый лъэпкъым ицIыф, ащ фишIагъэри бэдэд. Иакъыл, игупшысэ, игукIэгъу зыхимылъхьагъэ щыIэп. ЗэкIэми къытфэгумэкIыгъ, артист пчъагъэмэ ятворческэ портретхэр ышIыгъэх, ыIэтыгъэх. СызыфытеокIэ «министр обороны слушает» ыIозэ, къызэриIэ­тыщтыгъэр сигукъэкIыжьхэм ахэтыщт. Тхьэм джэнэт лъапIэ къырет, — къыхигъэщыгъ артист цIэрыIом.
Ащ къылъыпидзагъ медицинэ къулы­къум иполковникэу, заслуженнэ врачэу, медицинэ шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу ЦIыкIушъэ Аслъан:
— Мы кIалэр зысшIэрэр илъэси 10 фэдиз мэхъу. ЗгъэшIагъоу бэрэ сеплъы­щтыгъ, зэкIэми къахэщэу щытыгъ. Апэ изекIуакIэхэр къызгурымыIохэу, загъорэ сыфэгубжынэу сыфэягъ. ЕтIанэ нахь бла­гъэу зысэшIэм, зэрэщытыр къызгуры­Iуагъ. КъыфэпIощтыр птхыгъэми тхылъ псау хъущт. Ащ фэдэ цIыфхэр макIэх, щымыIэжьхэ зыхъукIэ ары яшIуагъэ къы­зы­пшIэрэр. ЗыдэкIуагъэм щышIу Тхьэм ешI.
Iэнэ хъураем кIэух зэфэхьысыжь ЛIымыщэкъо Рэмэзан къыфишIызэ, АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет итхьаматэу Шъхьэлэхъо Аскэр ишIуфэс фабэ къэзэрэугъоигъэхэм алъигъэIэсыгъ. IофшIэн дэкIыгъо зэриIэм къыхэкIыкIэ ар мы Iофтхьабзэм хэлэжьэнэу зэрэмыхъугъэр, ыгукIэ зэраригъусэр къариIуагъ.

ДзюдомкIэ зэнэкъокъур
ЕмтIылъ Нурбый ишIэжь фэгъэхьыгъэ дзюдомкIэ зэнэкъокъур АР-м изаслуженнэ журналистэу Беданыкъо Замирэ орэдэу «Адыгэ быракъ» зыфиIо­рэмкIэ къызэIуихыгъ. Ащ ыуж орэдэу «Адыгэ шъуашэр» къылъыпидзагъ. Ахэм ягущы­Iэхэр къытхэмытыжь ЕмтIылъ Нурбый ытхыгъэх.
ДзюдомкIэ зэнэкъокъоу зэхащагъэм ЕмтIылъ Нурбый иIахьыл гупсэхэр къе­кIолIагъэх.
Ахэм ащыщэу Нурбый ыш икIалэу Рустам гущыIэгъу тыфэхъугъ.
— Мыщ фэдэ республикэ мэхьанэ зиIэ зэнэкъокъу сятэшым зэрэфызэхащагъэр лъэшэу тигуапэ, ащ ишIэжь агъэлъапIэу зыгу къэкIыгъэхэм зэкIэми тафэраз, тхьашъуегъэпсэу ясэIо. Нурбый шIушIагъэу иIэр илъэужхэмкIэ джы къэ­тэлъэгъу, тырэгушхо. СицIыкIугъом къы­щегъэжьагъэу сэ ащ ынаIэ лъэшэу къыс­тетыгъ, бэ къысфишIагъэр. Апшъэрэ еджапIэм сыщеджэфэ илъэси 5-м къыкIоцI иунэ сисыгъ, силэжьыгъ, сипIугъ. Сыгу шIукIэ егъашIэм илъыщт. Непэ сшыпхъухэр, сишъхьэгъусэ ыкIи си­пшъэ­шъитIу сигъусэхэу тыкъэкIуагъ. Къэбарыр тIэкIу кIасэу тшIагъэ нахь бэ мыщ тилIакъокIэ къекIуалIэщтыгъэр. Мы ма­фэм тефэу Iофтхьэбзабэ районым
щызэхащэнэу зэрэхъугъэм къыхэкIэу Щын­джые дэсхэри къэкIонхэу хъугъэп. ЗэраIорэм фэдэу, къэкIощт илъэсым джы­ри зэхащэнэу зыхъукIэ нахь тэрэзэу тэри зыкъыфэдгъэхьазырыщт, — хи­гъэунэфыкIыгъ ЕмтIылъ Рустам.
Зэнэкъокъум Мыекъуапэ, Теуцожь ыкIи Тэхъутэмыкъое районхэм яспорт­сменхэр хэлэжьагъэх, пстэумкIи команди 4 хъущтыгъэх. Хэти зэрифэшъуашэу дзюдомкIэ иIэпэIэсэныгъэ алырэгъум къыщигъэлъэгъуагъ.

Апэрэ чIыпIэр зыфагъэшъошагъэр Тэхъутэмыкъое районым икупэу «Ша­псыгъ» зыфиIорэр ары. Тренерхэр: Ацу­мыжъ Заур, ХьэкIэко Чатиб, Нэгъуцу Азмэт.
ЯтIонэрэ чIыпIэр зыхьыгъэр олимпий­скэ резервым испорт еджапIэу N 1-м икупэу Бастэ Салим зипащэр ары.
Ящэнэрэ чIыпIэр купитIумэ зэдагощыгъ: Мыекъопэ спорт еджапIэм самбомкIэ ыкIи дзюдомкIэ якупхэр ары. Тренерхэр: самбэмкIэ — ГуIэтыжь Хъалид, Наныжъ Байзэт, дзюдомкIэ — Хьакурынэ Дамир, Мерэм Саид, Сергей Шутовыр.
ЕмтIылъ Нурбый ыш икIалэу ЕмтIылъ Рустам хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къэ­зыхьыгъэ купхэм ахъщэ зэрылъ шIухьафтынхэр аритыгъэх.
ЕмтIылъ Нурбый ыцIэкIэ «Адыгэ ма­къэм» икубок зыфагъэшъошагъэр Тэ­хъутэмыкъое районым ибэнакIоу Джарымэ Ибрахьим. Хэкум къэзгъэзэжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм яхэушъхьафыкIыгъэ шIу­хьафтын Сезар Ибрахьим ыхьыгъ.
Адыгэ Хасэм ыцIэкIэ спортсмен куп­хэр зыгъэсэрэ тренерхэм хэушъхьафыкIыгъэ шIухьафтынхэр аратыгъэх.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.