Урысые Федерацием чIыопс къэкIуапIэхэмкIэ ыкIи тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ иминистрэу Александр Козловыр Адыгеим къэкIуагъ. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат игъусэу къушъхьэлъэ гъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» игъэпсынкIэ республикэмрэ федеральнэ министерствэмрэ зэдэлэжьэныгъэу азыфагу илъыщтым иIофыгъохэм ахэр атегущыIагъэх. Адыгеим икъушъхьэлъэ чIыпIэу проектыр гъэцэкIагъэ зыщыхъущтым зэIукIэр щыкIуагъ.

Ащ хэлэжьагъэх тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ ыкIи ащ хэхъоныгъэ фэшIыгъэнымкIэ къэралыгъо политикэм и Департамент ипащэу Ирина Макановар, АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэу КIэрэщэ Анзаур, Кавказ къэралыгъо заповедникым ипащэу Сергей Шевелевыр, пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу, инвестицоннэ компаниеу «Мантера-групп» зыфиIорэм игенеральнэ пащэу Вадим Трукшиныр, АР-м иминистрэхэм я Кабинет хэтхэр.
УФ-м чIыопс къэкIуапIэхэмкIэ ыкIи тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ иминистрэ къыхигъэщыгъ гъэпсэфыпIэм амалышIухэр къызэритыщтхэр ыкIи рес­публикэр чIыопс чIыпIэ дахэм зэрэщыпсэурэр. Джащ фэдэу псэуалъэхэу «Лэгъонакъэ» епхыгъэу ашIыщтхэр агъэпсыхэ зыхъукIэ, чIыопсыр укъуагъэ мыхъуным анаIэ лъэшэу тырагъэтын зэрэфаер къыIуагъ. Проектхэм япхыгъэ унашъохэм ары лъапсэ афэхъугъэри.

«ЗекIохэр къызIэпызыщэщт лъэныкъо­хэм зыкIэ ащыщ республикэм ичIыопс зэрэдэхэдэдэр. Ар къэухъумэгъэн фае. Арышъ, СССР-м илъэхъан щыIэгъэ инфраструктурэр тымыгъэкIодэу, ар ылъапсэу гъэпсэфыпIэр шIыгъэн фаеу хъущт. Мыщ щыIэх гъогухэр, псэолъэ зэфэшъхьафхэр ыкIи нэмыкIхэр. Ахэр зэкIэ агъэкIэжьыщтых, зэтырагъэ­псыхьажьыщтых, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ джырэ шап­хъэхэм адиштэрэ псэуалъэхэр къитэ­джэщтых. КIэкIэу къэпIон хъумэ, унашъоу щыIэхэм атегъэпсыхьагъэу гъэ­псэфыпIэ чIыпIэр зэтырагъэпсы­хьащт. Ежь чIыпIэм теплъэ-гъэпсыкIэу иIэр зэхъокIыгъэ хъущтэп», — къы­хигъэщыгъ Александр Козловым.
Апэрэ чэзыум тегъэпсыхьагъэу номер 642-рэ хъущт хьакIэщхэр, кIэшIэгъэ гъо­гуи 5, къушъхьэхэм лыжэхэмкIэ къа­щакIухьаным пае километрэ 20 фэдиз хъурэ хэушъхьафыкIыгъэ гъогур ыкIи нэмыкIхэр ашIыщтых. ЯтIо­нэрэм лыжэ­хэмкIэ къызщакIухьан алъэкIыщтыр километрэ 37-м нагъэсыщт. Пстэ­умкIи кIэшIэгъэ гъогуи 10, номер 2500-рэ ашIыщт. Мы лъэхъаным лъэпкъ проектым диштэу инфраструктурэм Iоф дашIэ, зекIо къакIохэрэм япчъагъэ телъыта­гъэу псэуа­лъэхэр щытыщтых, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэн­кIэ шапхъэхэр икъоу къыдэ­лъытагъэ хъунхэм анаIэ тырагъэтыщт. Ащ пае анахь лъэшэу къагъэгъу­нэрэ чIыопс чIыпIэхэр къыхимыубытэхэу псэуалъэхэр ашIыщтых.

Къагъэгъунэрэ чIыпIэхэм анаIэ нахь икъоу атырагъэтызэ, гъэпсэфыпIэ чIыпIэу «Лэгъонакъэ» ашIыным ап­шъэ­рэ мэхьанэ зэриIэр къыхигъэщыгъ министрэм.
А Iофыгъом ренэу ынаIэ зэрэтыригъэ­тырэм, шэпхъэ гъэнэфагъэу щыIэхэр укъуагъэ мыхъунхэм зэрэлъыплъэрэм апае Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зэрэфэразэр ащ къыIуагъ. Александр Козловым хэушъхьафыкIыгъэ пшъэры­лъэу инвесторхэм апашъхьэ къы­щигъэуцугъэр зэпхыгъэр хэкIым иугъоинрэ иIущынрэ.
«Мы чIыпIэм зекIуабэ къакIоу хъущт, цIыфыбэ щызэтырихьащт, арышъ, хэкIым иугъоинрэ иIущынрэ япхыгъэ Iофыгъохэм икъоу ягупшысэгъэн фаеу хъущт. АщкIэ лъэныкъо зэфэшъхьафыбэ игъоу алъэгъун алъэкIыщт, ау сыдэу хъуми, гъэпсэфыпIэм къыпэблэгъэщт чIыопс чIыпIэхэм зэрар арахы зэрэмыхъущыр къыдалъытэзэ а Iофыгъор зэшIуахын фае», — къыхигъэщыгъ Александр Козловым.

Республикэм ынаIэ къызэрэтыригъэты­рэм ыкIи зигъо Iофыгъохэм атегущыIэнхэм, пстэуми апэу гъэпсэфыпIэм епхыгъэ Iофыгъохэм нахь игъэкIотыгъэу алъыIэсынхэм пае Адыгеим къызэрэ­кIорэмкIэ Александр Козловым зэрэфэразэр къы­Iуагъ шъолъырым ипащэ. Адыгеир нэ­мыкI чIыпIэхэм ахэзымыгъэкIо­кIэрэ чIыопс баиныгъэхэр амал зэриIэкIэ зэщыкъуагъэ мыхъунхэм анаIэ икъоу тырагъэтыныр мы Iофыгъом изэшIохын­кIэ анахь мэхьанэшхо зэратыхэрэм зыкIэ ащыщ.
«Урысыем тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ и Министерствэ иIэпыIэгъу тищыкIагъ, анахьэу етIани чIыопс баиныгъэхэм якъэухъумэнкIэ шапхъэу щыIэхэр укъуагъэ мыхъоу гъэ­псэфыпIэр шIыгъэным епхыгъэ Iоныгъо­хэм язэшIохынкIэ. Унагъохэм зыща­гъэпсэфынымкIэ, кIэлэцIыкIухэр лыжэхэм атетынхэм фэгъэсэгъэнхэмкIэ къушъхьэ чапэхэм яшIуагъэ къэ­кIощт. КIымафэрэ зэрэхэгъэгоу мы чIыпIэм лыжэхэмкIэ къыщакIухьан алъэ­кIыщт. ЗекIохэр бэу гъэмафэрэ Лэгъонакъэ къэкIох. Мы чIыпIэм лъэс­рыкIо гъогубэ къыщежьэ, ахэм зыкIэ ащыщ къушъхьэм зэпырыкIырэ гъогу цIэрыIоу хы ШIуцIэм екIурэр», — къы­Iуагъ КъумпIыл Мурат.
Шъугу къэдгъэкIыжьын: гъэпсэфыпIэм илъэсым исыд фэдэрэ уахъти Iоф ышIэщт. КIымафэрэ къушъхьэхэм лыжэхэмкIэ къащыкIухьэгъэным ар фытегъэпсыхьэгъэщт, гъэмафэрэ – рекреационнэ ыкIи экологическэ зекIонкIэ заджэхэрэр щырекIокIыщтых. Илъэсым къыкIоцI зекIоу къакIохэрэр зы пIалъэм бэдэдэу щызэтыримыхьанхэр къыдалъытэзэ Iоф­шIэныр зэхащэщт.
АР-м и ЛIышъхьэ чIыопсым икъэухъу­мэнкIэ шъолъырым щагъэцэкIэрэ Iофышхом ыкIи Кавказ биосфернэ заповедникым дыряIэ зэдэлэжьэныгъэм афэгъэ­хьыгъэу къыIотагъ. Анахьэу анаIэ ащ зытыраригъэдзагъэр УФ-м и Президентэу Владимир Путиным гъэпсэфыпIэ Iоф­тхьабзэхэу зекIонымкIэ зэрахьэхэрэмкIэ шапхъэхэр укъуагъэ мыхъунхэм фэгъэ­хьыгъэу къыIуагъэр ары, лъэс гъогухэу зекIохэм зэпачыщтхэм икъоу адэ­лэжьэнхэ фае. Адыгеим чIыопс-климатическэ амал дэгъоу иIэхэм яшIуагъэ къэкIощт зекIоным тапэкIи нахь зиушъомбгъунымкIэ. Шъугу къэтэгъэкIыжьы: мы лъэхъаным зекIо гъогу 20 фэдиз Кавказ заповедникым ылъэныкъокIэ респуб­ликэм щыпхырэкIы. Анахь гъогу кIыхьэр километрэ 52-рэ мэхъу, ар къушъхьэхэмкIэ зэпырыкIэу хым екIурэ я 30-рэ гъогу цIэрыIокIэ заджэхэрэр ары. АР-м икъэралыгъо программэу «Тыкъэзыуцухьэрэ дунаир къэухъумэгъэныр ыкIи чIыопс къэкIуапIэхэр гъэфедэгъэнхэр» зыфиIорэм къыделъытэ Адыгэ Респуб­ликэм ичIыопс паркэу «ТхьачIышхо» зыфиIорэм къыхиубытэрэ гъогу километ­рэ 60-мкIэ проектхэр зэхэгъэуцогъэнхэр ыкIи гъогухэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэр. Тыкъэзыуцухьэрэ дунаим изытет зэщыкъуагъэ мыхъуным пае нэмыкI Iофтхьабзэхэри зэшIуахых. ГущыIэм пае, проектэу «Жьы къабз» зыфиIорэр респуб­ликэм щагъэцакIэ, хэбзэнчъэу хэкIитэкъу­пIэу ашIы­хэрэм, псыхъохэр ыкIи псыуцупIэхэр зэраушIоихэрэм апэшIуекIорэ Iофтхьабзэхэр илъэс къэс зэрахьэх. КIоды­жьынэу ежьэгъэ псэушъхьэ лъэпкъ­хэр ыкIи къэкIыхэрэр зыпкъ игъэуцожьыгъэн­хэм пае Iофыгъо гъэнэфагъэхэр агъэца­кIэх. 2023-рэ илъэсым шъолъыр проектэу «Мэзхэр къэухъумэгъэнхэр» ыкIи лъэпкъ проектэу «Тыкъэзыуцухьэрэ дунаир» зыфиIохэрэм атегъэпсыхьагъэу гектар 44,3-м мэзхэр зыпкъ щарагъэуцожьыгъэх. 2024-рэ илъэсым гектари 115-мэ джащ фэдэ IофшIэнхэр ащызэшIуахыщтых.
«Хэгъэгум ипащэхэм, Урысыем тыкъэ­зыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ и Министерствэ, ежь ышъхьэкIэ Александр Александр ыкъом Адыгеим ишIуа­гъэ къызэрэрагъэкIырэм ыкIи Iофыгъохэу къэуцухэрэм ренэу анаIэ къызэратырагъэтырэм апае джыри зэ сызэрафэразэр къэсэIо. ТапэкIи шIуагъэ къэзытырэ зэдэлэжьэныгъэр лъыдгъэ­кIотэнэу сэгугъэ», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу