Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным иунашъокIэ 2023-рэ илъэсым хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм IэпыIэгъу ятыгъэным пае къэралыгъо фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIорэр зэхащэгъ. Нэ­ужым ащ икъутамэхэр Урысыем ишъолъырхэм къащызэIуахыгъэх.

Фондым ишъолъыр къутамэ блэкIыгъэ илъэсым Iоныгъом и 1-м Адыгеим къыщызэIуахыгъ. Илъэс IофшIэныр джы зэфахьысыжьыгъ. А уахътэм къыкIоцI фондым икъутамэ гумэкIыгъо зэфэшъхьафхэм япхыгъэу Iофыгъо 4300-рэ къырахьылIагъ.
Закъыфэзгъэзагъэхэм Iэпы­Iэгъу зэфэшъхьафхэр ящыкIэ­гъагъэх: документхэм ягъэпсын, зэо зэфэшъхьафхэм яветеран е сэкъатныгъэ зэриIэмкIэ удостоверение къыдэхыгъэныр, ме­дицинэ, психолого-психоте­рапевтическэ Iэзэгъур, унэгъо хъыз­мэт фэIо-фашIэхэр. Фондым исоциальнэ координаторхэм зэкIэ лъэIоу къарахьылIагъэхэр атхыгъэх, зэрэзэшIуахыщтхэм ыуж итыгъэх.
Фондэу «Хэгъэгум иухъума­кIохэр» зыфиIорэм иIофышIэхэм илъэсым къыкIоцI зэшIуахыгъэ Iофыгъохэр нахь игъэкIотыгъэу къедгъэIотагъ шъолъыр къутамэм ипащэу ПIатIыкъо Аслъан.
— Типчъэхэр къызызэIутхыгъэм къыщегъэжьагъэу фондым IофшIэнышхо ыгъэцэкIагъ: дзэ­къулыкъушIэ нэбгыришъэ пчъагъэм яунагъохэм ящыкIэгъэ Iэ­пыIэгъур ядгъэгъотыгъ, реабилитациер ыкIи социальнэу щыIэныгъэм зыкъыхагъотэнымкIэ IофшIэныр, ащкIэ тыздэлэжьэщт организациехэм язэпхыныгъэ дгъэпсыгъэ. ТилIыхъужъхэм ыкIи ахэм яунагъохэм IэпыIэгъу ягъэ­гъотыгъэным исистемэ фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIорэр пэрыт организацие зэрэщыхъугъэр тицыхьэ телъэу зэIофшIэгъухэм къэтIон тлъэ­кIыщт. Зэхэубытэгъэ IэпыIэгъу ядгъэгъотынымкIэ типрограм­мэхэм ыкIи фэIо-фашIэу дгъэца­кIэхэрэм зызэрядгъэушъомб­гъу­щтым ыуж тит, — хигъэунэфыкIыгъ ПIатIыкъо Аслъан.
Джащ фэдэу ветеранхэм ыкIи хэкIодагъэхэм яунагъохэм ­илъэс ренэм адызэрахьэгъэ IофшIэныр къутамэм исоциальнэ координаторхэм къытфаIотагъ.

— Илъэс закъокIэ зы унэгъо­шхо тыхъугъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэм, хэлажьэхэрэм, ягупсэхэм фондыр апэблагъэ хъугъэ, цыхьэ къы­фашIы. Тэри амал зэриIэкIэ ягумэкIыгъохэр зэхэтэшIыкIых, ахэр зэшIохыгъэнхэмкIэ IэпыIэгъу тафэхъу. Iэрыфэгъу щыIакIэ яIэным тыпылъ, — еIо шъо­лъыр къутамэм исоциальнэ координаторэу Елена Беляйскаям.
ГущыIэм пае, социальнэ коор­динаторхэм яшIуагъэкIэ Адыгеим щыпсэурэ унэгъо ныбжьыкIэхэм джыри зы къахэхъуагъ. ЗэолIым ищыкIэгъэ документхэр зэрэфагъэпсыгъэм, медицинэ уплъэкIуныр зэрэрагъэкIугъэм ыкIи сэкъатныгъэ зэриIэр зэрэфагъэнэфагъэм адакIоу, чэщ-зымафэкIэ псэогъукIэ къыхихыгъэ бзылъфыгъэмрэ ежьыррэ зэгуа­рагъэтхэнхэ алъэкIыгъ.
«Зэо зэфэшъхьафхэм яветеран» зыфиIорэ удостоверениер къаратынымкIэ нэбгырэ 79-мэ ядокументхэр шъолъыр фондым икъутамэ ыгъэхьазырхи, УФ-м зыкъэухъумэжьынымкIэ и Минис­терствэ и Комиссие фигъэ­хьыгъ. Ахэм захэплъэхэм ыуж, ЧВК «Вагнер» зыфиIорэм икъу­лы­къу­шIэ 20-мэ яудостоверениехэр фондым щаратыжьыгъэх.
Джащ фэдэу сэкъатныгъэ зи­Iэхэу фэтэрыбэу зэхэт унэхэм арыс нэбгыри 5-мэ япсэупIэхэр ауплъэкIугъэх, ахэм афэгъэхьыгъэу ищыкIэгъэ унашъо аштэным­кIэ ятхылъхэр гупчэ аппаратым агъэхьыгъэх.
«Федеральнэ перечень» зыфиIорэм хэмыхьэрэ протезхэр нэбгырэ заулэмэ арагъэгъотыгъ: «бэщ Iушыр», спорт протезыр ыкIи спорт курэжъыер. Ахэр фондым имылъкукIэ къафищэфыгъэх.
Джащ фэдэу фондыр хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэм ыкIи ахэм яуна­гъо­хэм арысхэм яегъэджэн, IофшIэн ягъэгъотыгъэным ыуж ит. А купым хэхьэрэ нэбгыритф апшъэрэ еджапIэм чIагъэхьагъ, нэбгыри 10-мэ IофшIэпIэ чIыпIэхэр арагъэгъотыгъ.
2024-рэ илъэсым мэлылъфэгъум дзэ операцием хэлажьэ­хэрэм апае игъэкIотыгъэ диспансеризациер аублагъ. Зылъы­плъэхэрэ ветерани 154-м щыщэу 80-м ехъу врач-специалистхэм ауплъэкIугъэх.
Психолого-психотерапевтическэ IэпыIэгъу зищыкIэгъэ нэбгырэ 600 фэдизмэ фондым зы­къыфагъэзагъ.
«Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIорэм ишъолъыр къутамэ инэплъэгъу зытыригъэтырэ ветеранхэм ащыщхэр чанэу спорт зэнэкъокъухэм ахэлажьэх. Хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэм азыфагу кибатлетикэмкIэ Урысыем изэнэкъо­къоу Москва щыкIуагъэм тиветеранхэм ащыщ хэлэжьагъ.

Ветеранхэм якуп агъэпсыгъ. Ащ хэтхэр зыхэлэжьэгъэхэ ЛIы­хъужъныгъэм иурокхэу, зэIукIэгъухэу 70-м ехъу гъэсэныгъэм иучреждениехэм ащырагъэ­кIо­кIыгъ. Патриотическэ мэхьанэ зиIэ Iофтхьабзэхэм кIэлэеджэкIо ыкIи студент 5500-м ехъу къызэлъырагъэубытыгъ.
Ветеранхэр ыкIи ахэм яунагъохэм арысхэр культурнэ-зыгъэпсэфын Iофтхьабзэхэм къызэрахагъэлэжьэщтхэм зэпымыоу анаIэ тырагъэты. Проектэу «В кругу СВОих» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу зы­­гъэпсэфыгъо мафэм дэкIы­гъохэр, зекIохэр афызэхащэх. ЗэолIхэм якIэлэцIыкIухэми Iоф­шIэн гъэнэфагъэ адызэрахьэ: мастер-классхэр, къэгъэлъэгъон­хэр, сурэтшIыгъэ­хэм язэнэкъо­къухэр афызэхащэх. Республикэ зэнэкъокъоу «Хэгъэгум иухъумакIо сурэтшIыгъэу» зыфиIорэм кIэлэцIыкIу 400-м ехъу хэ­лэжьагъ.
ТекIоныгъэм и Мафэ ипэгъо­кIэу фондым проект зэфэшъхьафхэр ытIупщыгъэх: «Служу Отечеству», «Наследники победителей», «Нарисуй героя».
ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэкIодагъэхэм яшIэжь гъэлъэпIэгъэным фэшI муниципальнэ образованиехэм мы­жъо­бгъу 15, гъэсэныгъэм иучреж­дениехэм ЛIыхъужъым ипарти 9 къащызэIуахыгъ. БоксымкIэ спорт зэнэкъокъоу УФ-м и ЛIы­хъужъэу В. В. Лемеш ишIэжь фэгъэхьыгъэр рагъэкIокIыгъ, ар джы илъэс къэс зэхащэзэ ­ашIыщт. Джащ фэдэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэкIо­дэгъэ УФ-м и ЛIыхъужъищмэ ацIэкIэ спорт зэнэкъокъухэр зэ­хащэхэзэ ашIынэу гъэхьазырын IофшIэнхэр лъагъэкIуатэх.
Илъэсым къыкIоцI зэдэлэжьэнымкIэ мэхьанэ зиIэ зэзэгъыны­гъэхэм къулыкъу зэфэшъхьафхэм шъолъыр фондыр адыкIэтхагъ. Ахэм ащыщых очыл ыкIи нотариальнэ палатэхэр. Ащ ишIуагъэкIэ зищыкIагъэхэм зэпымыоу юридическэ IэпыIэгъу агъотын алъэкIы, хьыкумым зыфагъэ-
зэ­щтми тхылъхэр нахь псынкIэу аугъоинхэ амал щыIэ хъугъэ. Шъолъыр ведомствэхэм, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьыпIэхэм ыкIи общественнэ организациехэм зэзэгъыныгъэ 60-м ехъум, мысатыу организациехэм — 15-м ады­кIэтхагъ.
ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм IэпыIэ­гъоу арагъэгъотырэм иреестрэ джы къэралыгъо фэIо-фашIэхэм я Портал рагъотэн алъэкIыщт. Фондымрэ цифрэмкIэ министерствэмрэ зэгъусэхэу а едзыгъор агъэпсыгъ. Ар зыгъэфедэн зы­лъэкIыщтхэр дзэ операцием хэлэжьагъэхэр, хэтхэр ыкIи ахэм яунагъохэм арысхэр, сэкъатныгъэ зиIэ хъугъэхэр: пстэумкIи куп 14 мэхъух (мы уахътэ купи 4-мэ афэгъэхьыгъэ едзыгъохэр атIупщыгъэх, 10-р агъэхьазыры). фэгъэкIотэнхэу, ахъщэ тынхэу къатефэхэрэр зэкIэ мы едзы­гъом яунэе кабинет рагъотэщтых.
Зэрифэшъуашэу, шапхъэхэм адиштэу нэбгырэ пэпчъ илъэIу зэрагъэцэкIэщтым фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIо­рэм иIофышIэхэр ыуж итых.
Iэшъынэ Сусан.