ТицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу мы гущыIэхэр нэнэ-татэхэми, тянэ-тятэхэми къаIоу бэрэ зэхэтхыщтыгъ, ау кIоцIылъыр къыдгурыIуапэщтыгъэп.

Ау уегупшысэмэ, «Iофы» зыцIэ пстэур – акъыл IофшIэныр, къарыукIэ зэшIуа­хыхэрэр, зэкIэ сэнэхьатыбэу щыIэ пстэумэ япхыгъэхэр – цIыфыр зыпIоу, зылэжьырэх. Ухэтми, ор-орэу пIэшъхьи­тIукIэ пшIэрэм, уиакъылкIэ къыпкъокIырэм фэдэ хъун щыIэп, ащ уеузэнкIы, уеушэты, уепсыхьэ.
«ЦIыфыр IофшIэным къыхэкIыгъ» пкIэнчъэу аIуагъэп. Гур зыфакIоу, Iэр зэкIурэ Iоф цIыкIуи, ини, хэтрэ цIыфкIи мэхьанэшхо иI. Ащ Iэпкъ-лъэпкъхэр зэкIегъэкIых, ышIэрэм хэти кIэгушIужьы, Iофым цIыфыр егъашхэ ыкIи зыкъырегъэгъоты. Ау цIыф пстэуми зэфэдэу загъэулэоу пфэIощтэп: щыIэх зышъхьасыжьхэу, зызымыгъэсысыхэрэр сыд фэдэрэ лъэныкъокIи, щыIэх кIочIэ IофшIэн мыухыжьыр унагъомкIэ зэпымычыжьэу зыпшъэ дэгъэкIагъэхэр – унэгъо хъыз­мэтым имызакъоу, хэтэшIэн- лэжьын ыкIи Iухыжьынри, сабый пIунри, ахэр егъэджэгъэнхэри, къащымыкIэу ини цIыкIуи Iыгъы­гъэнхэр зыпшъэ ифэхэрэр непи мымакIэу щыIэх. Ау зэраIоу, сыд уидэгъугъэми, уиунэгъо­кIоцI Iофэу пшIэрэм къикIынышхо щыIэп; ащ нахьышIу, унагъом исхэм зэкIэми ящыкIэгъэ-фэныкъуагъэр зэдагъэцакIэу, зэфэсакъыжьхэмэ. Непэ сэ анахь къыхэзгъэщымэ сшIоигъор, щы­Iэныгъэ Iофыгъуабэу хэти ыпашъ­хьэ итым къащымыуцоу, лъэпкъ Iофыгъо зэфэшъхьафхэмкIэ гъэзагъэу лажьэхэрэр ары. Ахэр ныбжь дахэ яIэми, тIысыжьхэрэп, илыягъэу чъыехэрэп, шхэхэрэп, загъэбэлэрэгъырэп, якIэсэ Iофым пэIутхэу, ащ хагъахъо, яшIушIэ мэбагъо. Джащ фэдэ цIыф гъэшIэгъон емызэщыжьхэм ащыщ лъэпкъ Iэпэ­Iасэу, цIыфхэр ыкIи щыIэныгъэр гъунэнчъэу зилъапIэу СтIашъу Юрэ Махьмуд ыкъор.
IэпэIасэм ишъошэ шIыгъэ куп
Мэстанэ пэпчъ гупшысэм егъэкъугъэу Юрэ зылажьэрэр илъэс 60 Iэпэ-цыпэ мэхъу. Еджагъ ыкIи епщэжьыгъ зыфаIохэрэм ащыщ: ешIэ сыдигъуи шIоигъор, ащ къыкIэкIыщтыр, илъэпкъкIэ шIуагъэу иIэр. Ар Теуцожь районым ит къуаджэу Гъобэкъуае къыщыхъугъ, илъэс 16 – 17-м къыщегъэжьагъэу, Абхъазым икъалэу Очамчири идэпIэ Iоф­шIапIэ щылэжьагъ, бзэн-дэнымкIэ, щыгъынхэмкIэ IэпэIасэ хъугъэ. Тыдэрэ чIыпIэ зыщэIи, Мыекъуапэ 1967-рэ илъэ­сым къызэкIожьи, исэнэхьаткIэ Iофэу ышIэрэм готэу, ащкIэ итворческэ гупшысэ тIыргъуагъэ. Ишъошэ дыгъэ зэфэшъхьафхэмкIэ къикIызэ, иIэшIагъэхэмкIэ, художникыр, IэпэIасэр илъэсыбэм къа­кIоцI искусствэ лъагэм къыфэкIуагъ. Мамырныгъэр чIышъхьашъом щыгъэпытэгъэным иIэшIагъэ пэпчъ Юрэ фэшIушIэ. Тыгъуасэм фэд лIымкIэ, апэрэу, Ным – янэ ыцIэкIэ, иапэрэ творческэ къэгъэ­лъэгъон икъуаджэу Гъобэкъуае зыщыIагъэр. Ары, зэкIэ шIоу къыдэхъугъэр, щэч хэмылъэу, Юрэ Ным ыцIэ репхы ыкIи фегъэшъуашэ. Къэбарыр къэIотэгъошIуми, IэшIэгъэ гъэшIэгъон инхэу гупшысэр зыкупкIхэр шIыгъошIухэп. Ау СтIашъу Юрэ имурад зыкIи епцIыжьыгъэп, Iоф­шIэпIэ унэ гъэнэфагъэ имыIэу щытыгъэ­ми, шъуашэ пэпчъ ишIын игъо къызысыкIэ, иунагъокIэ зыщыпсэурэ фэтэр унитIум ибалкон зыришIыхьэти, гъэпсэфи, нэмыкIи имыIэу иIоф ышIэщтыгъ.
«Лажьэрэм лыжъ ешхы»
Адыгэ гущыIэжъым пцIы зэрэхэмы­-лъыр Юрэ иIофшIэкIэ мыпшъыжькIэ къы­ушыхьатыгъ. Уахътэм дэбакъозэ, зым ыуж зыр итэу мэхьанэ гъэшIэгъон зэфэшъхьафыбэр зыхэкIутэгъэ шъошэ куп угъоигъэр зэIуигъэкIагъ. Авторыр ишъошэ угъоигъэ-дыгъэхэм цIэ дахэкIэ яджагъ: «В мире мифов и реальности. Через дизайн к миру». ИIэшIагъэ пэпчъ искусствэ лъагэм ишапхъэ ит, шIум фэлажьэ. Авторыр анахь зылъыплъэу зыпылъыр, шъошэ теплъэ къодыер арэп, ащ фэбэгъэ-гукIэгъоу, шIугъэу пылъыр кIэгъэтхъы­гъэныр, цIыфыгур езыщэхырэ кIочIэ Iаехэр IуигъэзыкIызэ, сыд фэдэрэ уахъти, цIыфыр цIыфым ищхэпсэу къызэрэнэжьырэр, узэкъотмэ, узэрэлъэшыр, зэрэдунай щаригъэшIэныр имурад.

Юрэ гупшысэкIо-IэпэIас; иIэшIагъэ, идыпIэ пэпчъ тарихъ лъэпсэ куу, адыгэ лъэпкъ культурэм изы шэпхъэ Iахь ахэпшагъ. Лъэпкъ шъуашэр щыгъын дэхэ къодыеп, ар ежь адыгэ лъэпкъым итарихъ гъогу уахътэмкIи шапхъэмкIи щыпсы­хьагъ. СтIашъум ищыгъын-шъошэ куп зэгъкIэ, зэкIэ адыгэ лъэпкъым итарихъ гъогу къурпэни, иIотэжьыгъуи, имэфэ тынчи, игугъэ лъаги бгъэунэфын плъэкIыщт. IэпэIасэм хищырэ мэстанэ пэпчъ гуп­шысэкIэ кIепшэжьы, ары ащ кIуачIэрэ уасэрэ къезытырэр.
Адыгэгум тешIыкIыгъэх
СтIашъу Юрэ шIур зыфилэжьырэр иадыгэ лъэпкъ, цIыф лъэпкъхэр зэфэщэгъэнхэр, зэрэгъэшIэнхэр искусствэм ишIуагъэкIэ ыкIи зынахь лъапIэ щымыIэ мамырныгъэр гъэпытэгъэныр ары.
IэпэIасэм итворческэ IофшIагъэхэр – паннохэр, джэнэ-тамыгъэхэр, лъэпкъ шъошэ кIэракIэхэр, зыкIыныгъэм, мамыр­ныгъэм афэлэжьэрэ композициехэр нэм зэрэфэплъых, ахэр пкъыгъо пэпчъ ины, купкIышхо яI, гупшысэкIэ хъытагъэх. Такъыщыуцун IэшIагъэхэу «Мамыр зехьэ бзыу», «ТекIоныгъэм исаугъэт» зыфиIорэ хъулъфыгъэ шъуашэхэу 1995-рэ илъэсым ышIыгъэхэм, «ЩэIагъ» («Толерантность»), шъошэ-тамыгъэу «ООН-м итамыгъэ джан». Мыхэм зэкIэми зэфэдэу тыдэрэ чIыналъи мамырныгъэр щыухъумэгъэн-гъэпытэгъэныр, цIыфыгухэр зэпэблагъэ шIыгъэнхэр ащыкIэгъэтхъыгъ. СтIашъу Юрэ ыгу гъэ­псэфи уцуи имыIэу, ренэу, бзыу шъхьафитэу мэхьарзэ; имафи, ичэщи изэфэдэу гупшысэр елэжьы, ренэу гудэчъыгъор ымыгъэупабжьэу, есагъэшъ Iоф ешIэ.
2024-р – унагъом и Илъэс. Ащ фэгъэ­хьыгъэ шъыпкъ панноу «Мир дому твоему» зыфиIоу 1999-рэ илъэсым ышIы­гъэр. Унэгъо онджэкъыр ныбжьи мыкIосэным, хэтрэ цIыф лъэпкъи ыл мыузыным мы IэпэщысэмкIэ къыфэджагъ СтIашъур, ащ ыгу пхыримыщыгъэ лъэныкъо гори щыIакIэм хэтэпщтын оIо.
Илъэпкъ рэгушхо
Адыгэхэр кавказ лъэпкъыжъхэм ащыщых, лъэпсэ куу яI, шIыкIэ-гъэпсыкIэ ялыехэри, шэн-хэбзэ мыкIодыжьынхэри къыздырахьэкIых.
Адыгэ шъуашэр – лъэпкъым ынап: зыщыгъыр – еIэты, егъэб­жьышIо, егъэдахэ. СтIашъу Юрэ игупшысэмэ якъэкIуапIэр адыгэ тарихъ куур, лъэпкъ фольклорыр, эпосэу «Нартхэр» ары. ПкIэнчъэу аIуагъэп: «Шъуашэм уахещэ, акъылым уакъыхещы­жьы».
Ау шъошэ гъэчъыгъэр – адыгэ бзылъфыгъэ саер ыкIи хъулъ­фыгъэ цыер, ахэр къэзгъэдэ­хэрэ пкъыгъохэу тыжьын бгъэ­гупэ чыIухэр, тыжьын бгырыпхыр, Iалъмэкъыжъыхэу дышъэ­идэр зытетхэр ыкIи хъулъфыгъэ шъошэ гъэцэкIэпагъэр, хьазырылъэхэр, тыжьын къамэр, къэмалъэр ыкIи хъулъфыгъэ тыжьын бгырыпх кIэракIэу мыжъоупцIэхэр зыпылъхэр – зэкIэ пасэм щыIэгъэ тыжьынэшIэшхохэм яIэшIагъэу зэрэщытыр къызыдэплъытэкIэ, лъэпкъым икультурэ лъапсэ зэтеуцонымкIэ, IокIэ-шIыкIэ да­хэхэр хэлъхьэгъэнхэмкIэ а зэкIэм яшIогъэ ин къызэрэкIуагъэр, непэ къынэсыжьыгъэу адыгэ шъуашэр зышIыщтыгъэ­хэ Iапэхэм шъхьащэ зэрафэтшIырэр кIэгъэтхъыгъэн фае.
Адыгэхэр зы лъэпкъ акъылышIо-Iушхэу мы чIым Тхьэм къытыригъэхъуагъэх, анахь джэнэтыпIэ чIыпIэри къафигъэшъо­шагъ, ау гухэкIми, дэгъум, дахэм нэ Iае къызыфищэ хабзэ, адыгэхэми ар ашъхьэ­кIэ зэхашIагъ. Ау сыдрэ къиныгъуи пэшIуекIонхэмкIэ кIуачIэ зыхагъотэжьыгъ. Непи адыгэхэм дунэететыкIэ дахэ щыIэныгъэм щыряIэшъ, шыкур! Илъэпкъ кIасэ ыцIэ языгъашIэу, зыIэтэу, ишъыпкъэу творческэ Iофышхор зылэжьырэ СтIашъу Юрэ псауныгъэ пытэ иIэнэу, иIэшIагъэ­хэмкIэ бэрэ къытхэтынэу фэтэIо.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: СтIашъу Юрэ ихъарзынэщ.