Шъыгъо-шIэжь Мафэм фэ­гъэхьыгъэ митинг-­реквием АР-м и Теат­ральнэ объединение зы­чIэт унэу Пушкиным ыцIэ зыхьырэм тыгъуасэ щыкIуагъ.

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ыцIэкIэ зэхахьэм къекIолIагъэ­хэм шIуфэс къарихыгъ АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамал­хэмкIэ и Комитет итхьаматэу Шъхьэлэхъо Аскэр. Кавказ заор заухыгъэр илъэси 160-рэ зэ­рэ­хъугъэр, ар лъэпкъ тарихъымкIэ шIэжь лъа­пIэу зэрэщытыр, неу­щырэ ма­фэм имамырныгъэ шIэжьым зэригъэпытэрэр ащ хигъэунэфыкIыгъ. БлэкIыгъэр зыщытымыгъэгъупшэу, тиреспубликэ щыпсэурэ цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэгурыIоныгъэ азыфагу илъыным ткIуачIэ етхьылIэн зэрэфаер, сыд фэдэрэ лъэхъани лъэпкъым, хэ­гъэгум якъэухъумэн пшъэрылъ шъхьаIэу къызэрэнэ­жьы­хэрэр Комитетым итхьаматэ къыIуагъ.

— Тыркуем, Сирием, Иорданием, Косовэ, нэмыкI къэралыгъохэм къарыкIыжьыгъэ тилъэп­къэгъухэм хэкужъым къагъэзэжьынэу амал яIэ хъужьыгъэ. Ащ осэшхо фэтэшIы. НыбжьыкIэу пчыхьэзэхахьэм къе­кIолIагъэхэм тарихъым акъы­лыгъэ хахынышъ, тапэкIэ хэ­гъэгум хэхъоныгъэ ышIыным, лъэпкъхэм языкIыныгъэ гъэпытэгъэным фэлэжьэнхэу афэсэIо, — къыIуагъ Шъхьэлэхъо Аскэр.
Общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан нэужым гущыIэ ратыгъ. Лъэпкъым итарихъ къыхэфэгъэ нэкIубгъо тхьамыкIагъохэм апкъ къикIэу IэкIыб къэралыгъо пчъагъэхэм тилъэпкъэгъухэр арытэкъухьагъэ зэрэхъугъэм, ащ емылъытыгъэу лъэпкъ тарихъыр, культурэр, шэн-­хабзэхэр зэраухъумэхэрэр хигъэунэфыкIыгъ. ЯчIыгу къинагъэхэм хэкужъыр, ныдэлъфыбзэр къаухъумэнхэ алъэкIыгъ, къэралыгъо шапхъэхэм адиштэу Адыгеир непэ мэпсэу.
— Къэралыгъор непэ гумэкIыгъуабэмэ ахэт. Ащ къыпэуцухэрэм шIыкIэ зэфэшъхьафхэр агъэфедэх. Ащ фэшI тызэкъотын, тизыкIыныгъэ дгъэпытэн фай. Къумалхэм нэдэплъыпIэ япты хъущтэп. ТиныбжьыкIэхэм унагъохэр ашIэнхэу, лъэпкъым ицIыфышъхьэ нахьыбэ ашIынэу, гъэсэныгъэ дэгъу зэрагъэгъотынэу, республикэм ыкIи къэралыгъом хахъо ашIыным фэлэжьэнхэу тыфай ыкIи а пшъэ­рылъхэр агъэцэкIэнхэу афэтэIо, — къыIуагъ ЛIымыщэкъо Рэ­мэзан.
ТапэкIэ тишъолъыр джыри нахь зэтегъэпсыхьагъэ зэрэ­хъущтым тIэ зэкIэдзагъэу тызэрэдэлэжьэн фаер къэгущыIагъэхэм къызэфахьысыжьыгъ.
ШIэжь пчыхьэзэхахьэр «Айдэ­мыркъан иорэдкIэ» къызэIуа­хыгъ. Абхъаз тхакIоу Баграт Шинкуба итарихъ романэу «По­следний из ушедших» зыфиIорэм щыщ пычыгъохэр Театральнэ объединением илитературнэ отдел ипащэу Къуижъ Нэфсэт адыгабзэкIэ зэридзэкIыгъэхэу, Лъэпкъ театрэм икъэгъэлъэгъон Iахьхэу пчыхьэзэхахьэм къыщагъэлъэгъуагъэхэр ахэм атехыгъагъэх. Кавказ заом илъэхъан лъэпкъ зэфэшъхьафхэм, убых­хэм ячIыгу къабгынэнэу зэрэ­хъу­гъэм итхьамыкIагъо артистхэм зэхыуагъашIэу сценэм къыщагъэ­лъэ­гъуагъ. Лъэпкъ те­атрэм иар­тистхэу Болэкъо Адам, Хьакъуй Анзаур, Бэгъу­шъэ Анзор, УдыкIэко Ислъам, Тхьаркъохъо Теу­цожь, Хьалэщтэ Саниет, Там­рико Осадзе, Тхьакъохъо Мэр­джэнэт, Болэкъо Аминэт, Хьау­дэкъо Азэмат къэ­гъэлъэгъоным хэлэжьагъэх.

Лъэпкъ орэдымкIэ ыкIи къа­шъомкIэ АР-м и Къэралыгъо ансамблэу «Ислъамыем» ыкIи «Ошъадым» хэхьэрэ фольклор ансамблэу «Ащэмэзым» яартистхэм ижъырэ адыгэ орэдхэр къаIуагъэх.
УсакIоу Дзыбэ Саниет ипоэ­мэу «Хым итхыд» зыфиIорэм щыщ пычыгъом Тхьакъохъо Мэр­­джэнэт къеджагъ. Истамбыл икIыжь орэдыр къэзыIуагъэр «Ислъамыем» иорэдыIомэ ащыщэу Дэр Абир.
Адыгэ усакIомэ Кавказ заом фэгъэхьыгъэу атхыгъэмэ ащыщ­хэри джащ фэдэу пчыхьэзэхахьэм щыIугъэх, къэгъэлъэгъо­ным зэрэщытэу Нэгъой Заур къыригъаIощтыгъэ шыкIэпщынэ ыкIи къамыл мэкъамэхэр акIэтыгъэх.
Къэгъэлъэгъоным икIэух Тхьаркъохъо Теуцожь ироль хэт гущыIэхэу убыххэм афэгъэхьыгъэхэм убыххэр, ахэм абзэ зэрэмыкIодыгъэхэр къыщеIо. Къахэнагъэх ахэр хыорхэм, къушъхьэ псыхъо жъынчхэм, чъыг пкIашъэхэм, чIыгум, бзыухэм амакъэ. Гум хэтIысхьэу, нэпсыр къыгъакIоу къэгъэлъэгъоным икIэух лъэшыгъэ.
Лъэпкъ тарихъым фэгъэхьыгъэ сурэтхэу дэгъу Айтэч ышIыгъэхэм къэгъэлъэгъоныр къа­гъэбаигъ.
Тимылъэпкъэгъоу ащ еплъы­гъэхэм апае пчыхьэзэхахьэр макIофэ урысыбзэкIэ зэдзэкIыгъэм едэIунхэу амал яIагъ.
Сурэтхэр: А. Лаутеншлегер.