АР-м иминистрэхэм я Кабинет изэIукIэу щыIагъэм республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат пэщэныгъэ дызэрихьагъ. Къэралыгъо программэ­хэмрэ лъэпкъ проектхэмрэ Адыгеим гъэцэкIагъэ зэрэщыхъухэрэм, республикэ бюджетым ихахъохэм, гъогу фондым, нэмыкIыбэм ащ щытегущыIагъэх.

АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэу КIэрэщэ Анзаур къызэриIуа­гъэмкIэ, федеральнэ къэкIуапIэхэр къыз­фагъэфедэхэзэ, республикэм псэолъэ 65-мэ игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр ащэ­кIох, кIэхэр ашIых, инженер сетьхэр аращалIэх.
Непэ IофшIэнышхо ащэкIо культурэм, гъэсэныгъэм, псауныгъэм икъэухъумэн, спортым, социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн афэгъэзэгъэ учреждениехэм, джащ фэдэу инфраструктурнэ ыкIи инженер псэуалъэхэр, зекIоным епхыгъэ Iофтхьабзэхэм язэшIохынкIэ агъэфедэрэ псэолъэ зэфэшъхьафхэр ыкIи нэмыкIхэр агъэцэкIэжьых. Ащ нэмыкIэу дамбэхэр зэтырагъэпсыхьащтых, псыхъоу Фарзэ инэпкъхэр агъэпытэщтых.

Лъэныкъо пстэухэмкIи IофшIэнхэм сомэ миллиард 15,6-рэ фэдиз апэIухьащт. Псэолъэ 27-мэ мы илъэсым IофшIэнхэр ащаублагъэх, 53-мэ рахъухьэгъэ Iоф­тхьабзэхэр ащаухыщтых илъэсым ыкIэм ехъулIэу. Мы лъэхъэнэ благъэхэм псэолъи 5 атынэу щыт: къуаджэу Хьалъэ­къуае культурэм и Унэ, къалэу Мыекъуа­пэ искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэу N 6-р, промпаркым иадминистративнэ унэ, зихэкужъ къэзыгъэзэжьыгъэ унагъохэм апае унэ, псыIэзапIэм иунэ ыкIи нэмыкIхэр. Лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъэр» зыфиIорэм игъэцэкIэн къыдыхэлъытагъэу къуаджэу АдыгеякIэм нэб­гырэ 1100-рэ зычIэфэщт еджапIэм ишIын щэкIо.
ВелоспортымкIэ Гупчэм ишIын епхыгъэ проект-сметэ документациер респуб­ликэ бюджетым икъэкIуапIэхэм къахагъэкIызэ зэхагъэуцуагъ, культурнэ мэхьанэ зиIэ псэуалъэхэр зэрэзэтырагъэ­псыхьащтхэм епхыгъэ IофшIэнхэр ауб­лэщтых, гущыIэм пае, республикэ гъэзетхэм яредакциехэр зычIэт унэу тапэкIэ Альтшулер иаптекэ зычIэтыгъэр.

«Подрядчикхэм IофшIэнхэм ягъэцэкIэнкIэ графикым дэмыхынхэм икъоу анаIэ тырагъэтын фае. ГъэцэкIэкIо хаб­зэм икъулыкъухэм япащэхэмрэ муниципальнэ образованиехэм яIэшъхьэтетхэмрэ псэолъэшIыпIэ пэпчъ IофшIэнхэр зэращыкIохэрэм ренэу анаIэ тырагъэтын фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Республикэм и ЛIышъхьэ анахьэу анаIэ зытыраригъэдзагъэр культурэм, гъэсэныгъэм ыкIи псауныгъэм икъэухъу­мэн япхыгъэ учреждениехэр ары. Гущы­Iэм пае, тарихъ мэхьанэ зиIэ унэхэр: медколледжыр, псыIэзапIэр, республикэ гъэзетхэм яредакцехэр, Дендрологическэ паркэу П. В. Букреевым ыцIэкIэ щытым иадминистративнэ унэ, концертнэ залэу «Налмэсыр». ПсэолъакIэу ашIыщтхэмкIэ архитектурнэ проект гъэ­шIэ­гъонхэр къызфагъэфедэнхэм мэхьэнэ гъэнэфагъэ зэриIэр КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ.
АР-м и ЛIышъхьэрэ гъэцэкIэкIо хабзэм икъулыкъухэмрэ 2023-рэ илъэсымкIэ Iофэу ашIагъэм шIуагъэу къыкIэкIуа­гъэм хэушъхьафыкIыгъэу мы зэIукIэм щытегущыIагъэх.
АР-м и ЛIышъхьэрэ АР-м иминистрэхэм я Кабинетрэ я Администрацие ипащэ игуадзэу Хъоткъо Саниет къызэриIуагъэмкIэ, лъэныкъо 19-мкIэ рахъу­хьагъэхэр агъэцэкIагъэх, 16-мкIэ агъэ­цэ­кIэнэу щытыгъэм къырагъэхъугъ. ЦIыфхэр зычIэсыщт унэхэм яшIынкIэ, гъогухэр шапхъэхэм адиштэнхэмкIэ, цIыфхэм гурытымкIэ нэбгырэ телъытэу къаIэкIахьэрэм ыкIи гурытымкIэ мэзэ лэжьапкIэм ахэгъэхъогъэнымкIэ, гъэсэныгъэм епхыгъэ Iофтхьабзэхэр икъоу ыкIи ыкIэм нэсэу гъэцэкIагъэ хъунхэмкIэ, кIэлэцIыкIухэм ыкIи ныбжьыкIэхэм IэпыIэгъу ятыгъэнымкIэ, цIыфым ыгъа­шIэрэм хэхъонымкIэ, къалэхэм адэлъ щыIакIэм зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ ыкIи нэмыкIхэмкIэ бэ зэшIохыгъэ хъугъэр.

Урысыем и Президентэу Владимир Путиныр кIэщакIо зыфэхъугъэ лъэпкъ гухэлъыкIэхэм япхыгъэу лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ Iофэу агъэцакIэрэм шIуа­гъэу къытырэм зыкъегъэIэтыгъэныр анахь мэхьанэ зиIэхэм ащыщ.
Республикэм и ЛIышъхьэ анаIэ зытыраригъэдзагъэр хэкIыпIэхэм алъыхъу­гъэныр ары. Ахэр зэпхыгъэхэр демографием ылъэныкъокIэ Iофхэм язытет зэхъокIыныгъэ фэшIыгъэныр, цIыфхэм гурытымкIэ яхахъохэм зыкъягъэIэтыгъэ­ныр ары.
«Министерствэ пстэуми мы Iофыгъо­хэм язэшIохын икъоу зыфагъэзэн фае. Шъолъырхэм анахь шIыкIэ-амал дэгъоу яIэхэмкIэ щысэ атешъух, щыIэныгъэм ахэр пхырышъущых. ЦIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ Iофтхьэбзэ пстэуми адедгъэштэным тэ тыфэхьазыр», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Бюджетымрэ гъогу хъызмэтымрэ

АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Виктор Орловым 2024-рэ илъэсым АР-м ибюджет гъэцэкIагъэ зэрэхъущтым фэгъэхьыгъэу къыIотагъ. Ащ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, илъэсыр къызихьагъэм щегъэжьагъэу зэхэугъоегъэ бюджетым сомэ миллиарди 7-рэ миллион 16,3-м ехъурэ хэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахь хахъохэр къихьагъэх, республикэ бюджетым — сомэ миллиарди 5-рэ миллион 42,1-м ехъу. Зэхэугъоегъэ ыкIи рес­публикэ бюджетхэр шапхъэхэм ашъхьэдэкIэу агъэцэкIагъэх.
«Предприятие инхэм хэбзэIахьхэр икъоу атынхэм нахь лъэшэу гъунэ лъа­фын фае. Экономикэм хэщэгъэ пстэуми хэбзэIахьхэр затын фэе пIалъэхэр амы­укъонхэм мэхьанэшхо иI. Хахъохэр нахьыбэ зэрэхъухэрэм къыкIетымыгъэ­чэу илъэсыр тыухын фае. Джащыгъум социальнэ Iофыгъуабэхэр шIуагъэ къытэу зэшIохыгъэ хъущтых», — къыIуагъ Къум­пIыл Мурат.
АР-м псэолъэшIынымкIэ, транспортымкIэ, псэупIэ-коммунальнэ, гъогу хъызмэтымкIэ иминистрэу Валерий Картамышевыр гъогухэмкIэ республикэ Фондым нахьыбэу мылъку игъэхьэгъэным, мы лъэныкъом хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным япхыгъэ Iофыгъохэм къатегущыIагъ.
ЗэIукIэм къызэрэщаIуагъэмкIэ, мы илъэсыр къызихьагъэм щегъэжьагъэу Фондым сомэ миллиардрэ миллион 31-рэ къихьагъ. Гъэстыныпхъэ-щыфэ материалхэм атыралъхьэрэ акцизхэр, тран­спорт хэбзэIахьхэр, гъогурыкIонымкIэ шапхъэхэр зэраукъуагъэхэм пае тазырэу атыгъэхэр ахэм ахалъытагъэх.
Илъэсыр къызихьагъэм щегъэжьагъэу сомэ милллиардрэ миллион 999-рэ хъар­д­жэу Фондым ышIыгъ. Лъэпкъ проектэу «ШэпхъэшIухэм адиштэрэ ыкIи щынэгъон­чъэ гъогухэр» зыфиIорэм къыдыхэлъы­тэгъэ IофшIэнхэм, гъогурыкIонымкIэ шапхъэхэр зэраукъуагъэхэр къэзыгъэлъэ­гъорэ камерэхэм ягъэуцун, АР-м гъогу­хэр щынэгъончъэнхэмкIэ и Гупчэ иIоф­шIэн тэрэзэу зэхэщэгъэным а мылъкур апэIуагъэхьагъ. Сомэ миллион 414-м ехъу гъогухэм япхыгъэ IофшIэнхэм атырагъэкIодагъ. Программэу «Зэдиштэу къуаджэхэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу сомэ миллион 268-м ехъу къызфагъэфедагъ. 2024-рэ илъэсым АР-м гъогухэмкIэ и Фонд сомэ миллиарди 4,7-рэ къихьанэу къырадзэ.
Республикэм и ЛIышъхьэ пшъэрылъ афишIыгъ АР-м гъогухэмкIэ и Фонд мылъкоу къихьэрэр ыкIи хъарджэу ашIыхэрэр зэхафынхэу. КъэкIуапIэу къызфагъэфедэн алъэкIыщтхэр къыхэгъэщыгъэн, республикэм гъогухэмкIэ иинфраструктурэ зегъэушъомбгъугъэн зэрэфаем лъэшэу анаIэ тыраригъэдзагъ.
Электросамокатхэм ягъэфедэнкIэ шапхъэ горэхэр Мыекъуапэ щыштэгъэн­хэ зэрэфаем епхыгъэ Iофыгъор зэIукIэм къыщаIэтыгъ. Къалэм имэрэу Геннадий Митрофановыр мы Iофыгъом фэгъэхьыгъэу къэгущыIагъ.

Муниципалитетым ипащэхэмрэ само­катхэр язытырэ организациемрэ гъогу картэр зэхагъэуцуагъ. ЦIыфхэр жъугъэу зыщызэрэугъоирэ чIыпIэхэм: къэлэ паркым, псыхъоу Шъхьэгуащэ иIушъо, урамэу Краснооктябрьскэм, Мэздахэ иIэгъо-блэгъу, республикэ стадионым, филармонием, ТекIоныгъэм ибульвар, Гупчэ мемориалым, Зэкъошныгъэм игупчэ, Лениным игупчэ, ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэмрэ ягупчэ электросамокатхэр ащагъэфедэнхэ фимытхэу ашIынэу рахъухьэ. Джащ фэдэу сыхьатым километрэ 15 — 20-м нахь псынкIэу электросамокатхэр мычъэнхэу шэпхъэ гъэнэфагъэхэр агъэуцущтых.
«ЦIыфхэм яшIошIхэр, мобильнэ амалхэр щынэгъончъэу щытынхэр къыдэтлъытэхэзэ, унашъохэр тштэнхэ фае. Линие занкIэмрэ социальнэ уплъэкIунхэмрэ ауж мэрием пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр фэтшIыгъэх. ЦIыфхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэр зэкIэ псынкIэу ыкIи шIуагъэ къытэу зэшIохыгъэнхэ фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгеим и ЛIышъхьэ джащ фэдэу агроагрегаторыр республикэм щызэхэщэгъэным, спорт псэуалъэхэм яшIын, профессионалитетым, культурэм ипсэуа­лъэхэм ягъэфедэн япхыгъэ пшъэрылъ заули афишIыгъ.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу