Анахь лъыгъэчъэ зэошхор заухыгъэм илъэс 79-рэ тешIэжьыгъ нахь мышIэми, а лъэхъаным цIыфхэм апэкIэкIыгъэр яшIэжь пытэу къыхэнагъ, агухэм тыркъоу къарынагъ.

БлэкIыгъэм къымыгъэзэжьыным фэшI ветеранхэм зэпымыоу «Тхьэм ащ фэдэ зао къерэмыгъэхъужь!» аIо. ГукъэкIыжь къинхэмкIэ, ТекIоныгъэм и Мафэ зызэрэфигъэхьазырырэмкIэ «Адыгэ ма­къэм» къыдэгощагъ Хэгъэгу зэошхом иветеранэу Мыекъуапэ щыпсэурэ Иван Дзюбэ.
Иван Дзюбэ 1925-рэ илъэсым щылэ мазэм и 4-м Ставрополь краим ит селоу Николина Балка къыщыхъугъ. Къызэры­хъухьэгъэ унагъор тхьамыкIэу щыIагъ, янэ-ятэхэм пчэдыжьым жьэу рагъа-
жьэти, чэщ мэхъуфэ Iоф ашIэщтыгъ. Ащ пае кIэлэцIыкIухэм унэгъо хъызмэтымкIэ апшъэ илъыгъэр бэ. Иван дэгъоу еджэщтыгъ ыкIи институтым чIахьэ шIоигъуагъ, ау а гухэлъыр къыдэхъунэу хъугъэп.
Заор къызежьэм, яенэрэ классыр къыухыгъагъ. Илэгъубэмэ афэдэу, еджэным пимыдзэжьэу, шъофым Iоф щызышIэщтыгъэхэм ахэхьагъ.
— Я 8-рэ классыр къэсыухи, гъэмэфэ зыгъэпсэфыгъом синыбджэгъухэм сахэтэу чэщым тыкъэтынэу пцэжъыяшэ тыкIуагъ. СыкъызэкIожьым, сятэ губжы­гъэу къеIо: «Тыдэ ухъугъа, заор къежьагъ?». ТхьамыкIагъоу къэхъугъэр джыри тэ, ныбжьыкIэхэм, къыдгурыIощтыгъэп. Колхозым ишъоф ибригадэ учетчикэу сагъэкIуагъ. Мафэ къэс шым сытесэу Iофэу ашIагъэр къэслъытэщтыгъ. 1942-рэ илъэсым гъэмафэм Ставрополь пыим ыубытыным ищынагъор къызышъхьэ­рэхьэм, окопхэр зытIынхэу агъэкIуагъэ­хэм сахэфагъ. Ау ащ ишIуагъэ къэкIуагъэп, фашистхэр къоджэ псэупIэм благъэу къызекIуалIэхэм, дэсхэр кощынхэу къараIуагъ. Коц хьасэу машIом зэлъикIугъэр сишIэжь пытэу къыхэнагъ, — къеIуатэ Иван Иван ыкъом.
Эшелонэу Ставрополь къыдэкIыгъэхэр зэрысыгъэхэр апэ Махачкала къэсыгъ, нэужым паромымкIэ Баку ащагъэх, ащ ыуж — Туркменистан, ащ къикIыхи Урал нэсыгъэх. Мыщ къыщеджагъэх Дзюбэ къулыкъум ыкIи 1943-рэ илъэсым Ленинград дэтыгъэ лъэсыдзэ училищым щеджэнэу агъэкIуагъ. Курсантхэр гъэкIэ­кIыгъэ программэкIэ рагъаджэхи, Кенигсберг (джы Калининград) иIэпэчIэгъэнэ полк хагъэ­хьагъэх. Станковэ пулеметхэм явзвод икомандирэу тигущыIэгъу агъэнэфагъ. Апэрэ Белорусскэ фронтым Iутэу пыим пэуцу­жьыгъ. Германием иIэгъо-благъо щыкIогъэ зэпэуцужьыр дэгъоу ащ ыгу къэкIыжьы.
— Пулемет взводым сырипащэу Германием тыкъызэсым, Iашэхэр, цIыфхэр къысатыгъэх. ДзэкIолIхэм япшъэрылъхэр атезгощагъэх. Чэщым нэмыцхэм тыкъадзыхьи, зэпэуцужьышхо щыкIуагъ. Нэф къэшъыгъэу, къытфэнэгъэ Iэшэ хъати щымы­Iэу, щэхэри тыухыгъэу танкы­шхо къакIоу тлъэгъугъэ. Апэ зиер къыдгурыIуагъэп, шъоф гузэгум къэсыгъэу фашистхэм атыриубыти яоу зыфежьэм, зэкIэми тыкъэгушIожьыгъ. Нэмыцхэр зэкIачъэу фежьагъэх, ащ лъыпытэу нэмыц къуаджэр тыубытыгъэ. Ар сиапэрэ заоу сыгу къинэжьыгъ, — къыхигъэщыгъ Дзюбэ.
Иван зыхэтыгъэ ротэр игъорыгъозэ Берлин екIурэ гъогум фэкIуагъэх. Пшъэрылъэу къафа­гъэуцугъэр агъэцакIэзэ, нэмыц куп зэхагъэтакъуи, гъэрэу нэбгырэ 70-рэ аубытын алъэкIыгъ. А уахътэм тефэу тидзэхэм Бер­лин аштэн алъэкIыгъ ыкIи мыдрэхэр Эльбэ къэсыгъэхэу зэжэгъэхэ ТекIоныгъэшхор къы­зэрэдахыгъэм икъэбар ащ щы­зэхахыгъ.
— Ащ дэжьым сыдежурнэу мэзым сыхэсыгъ. Омэ­къэшхо зэхэсэхы, сыкъызыхэкIым, «заор тыухыгъэ!» аIозэ куо-хьау ма­къэр тыди щыIу­щтыгъ, Iашэ зыIыгъыгъэхэр зэкIэ дэуаехэу фежьагъэх, — гукъэкIыжь чы­жьэ­хэм зэра­хи­хьагъэр къыхэщэу Дзюбэ къы­Iотагъ.
Заор заухым, Иван Дзюбэ дзэм бэрэ къулыкъу щихьыгъ ыкIи зэтегъэуцожьын IофшIэнхэм ахэлэжьагъ.
ЛIыхъужъныгъэу ыкIи псэемыблэжьныгъэу зэрихьагъэхэм афэшI Иван Дзюбэ Жъогъо Плъыжьым, Хэгъэгу зэошхом яорденхэр, нэмыкI тын лъапIэхэр къыфагъэшъошагъэх.
Джащ фэдэу, илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, ТекIоныгъэм и Мафэ ихэгъэунэфыкIын къы­ды­хэлъытагъэу Адыгеим и ЛIышъхьэ иунашъокIэ ветеран-фронтовикым медалэу «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ.
Фронтовикым ищыIэныгъэ бэрэ дзэ къулыкъум епхыгъагъ. Иунагъо игъусэу ар 1985-рэ илъэсым Мыекъуапэ къэкIо­жьыгъ. ПсэолъэшI организацие­ми Iоф щишIагъ пенсием мэкIофэ.
ТекIоныгъэм и Мафэ анахь мэфэкI шъхьаIэу ветераным елъытэ. Ащ сыдигъуи зэрифэшъуашэу зыфегъэхьазыры.
— Анахь згъэлъэпIэрэ ыкIи сызэжэрэ мэфэкIэу мыр щыт. Ситын лъапIэхэр, къэмэ кIакор къэсэштэхэшъ, сэгъэжъыух, шъуашэр зыщысэлъэ. Мы мафэм ипэгъокIэу хьакIэу къысфакIорэр бэ, сигуапэу ахэм сяжэ, — гушIозэ къеIо Иван.
Ыныбжь емылъытыгъэу, ар республикэм иобщественнэ щы­IакIэ иамал къызэрихьэу хэ­лажьэ, ныбжьыкIэхэм япатриотическэ пIуныгъэ иIахьышIу хелъхьэ.
Мыекъуапэ ветераныр дэ­гъоу щашIэ ыкIи щагъэлъапIэ. Ащ имэфэ анахь шъхьаIэ зэрифэшъуашэу иунэ щигъэмэфэкIын амал иIэным фэшI зыщыпсэурэ щагум Мыекъопэ гарнизоным иоркестрэ мэфэкI маршкIэ зыдэхьагъэр бэшIагъэп. Шъошэ зэкIужьыр щыгъэу ветераныр ихьакIэхэм къапэгъокIыгъ, тэри ащ гущыIэгъу тыщыфэхъугъ.
— Пхъорэлъф-къорэлъфиплIэу сиIэхэм къакIэхъухьажьыгъэ нэбгыри 7-мэ жъы сыхъунэу игъо сырагъафэрэп. Ахэм ащыщэу мары Илья сашъхьагъ ит. Ар дзэм къулыкъу щихьыным, силъагъо рыкIоным фэхьазыр. СимэфэкI мафэхэм зэкIэри къэкIох, сагъашIо, салъытэ. шIухьафтынэу сикIалэ ноутбук къызысфехьым, сыныбжь емы­лъытыгъэу, курсхэр къэсыу­хыжьыгъэх. НыбжьыкIэхэм ауж зыкъисымыгъанэу джырэ телефонри згъэIорышIэнэу зэзгъэшIагъ, — хигъэунэфыкIыгъ
И. Дзюбэ.
Иван Дзюбэ зэрагъэлъапIэ­рэм ишыхьатэу зыщыпсэурэ щагум «ТекIоныгъэм ипалисадник» волонтерхэм щагъэтIыс­хьагъ. Къэралыгъор къэзыу­хъумагъэр, Хэгъэгу зэошхом иветеран мыщ зэрэщыпсэурэр блэкIырэ пэпчъ ылъэгъунэу ащ ыцIэ зытетхэгъэ пкъэур къэгъагъэхэм ахэт.
Iэшъынэ Сусан.