ИлъэситIум къехъугъэу Украинэм щыкIорэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием нафэ къытфешIы Урысыем ицIыфыбэм я Хэгъэгу шIу зэралъэгъурэр, зэрэпатриотхэр. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан тятэжъ пIашъэхэм тикъэралыгъо пыим къызэраIэкIахыжьыгъэм фэдэу непэ Адыгеим икIыгъэ дзэкIолIхэр чанэу дзэ операцием хэла­жьэх, лIыхъужъныгъэу зэрахьэрэм ишыхьатэу тын лъапIэхэр къафа­гъэшъуашэх.

Щытхъу хэлъэу ыкIи зэрифэшъуашэу зипшъэрылъхэр зы­гъэ­цэкIэрэ тидзэкIолIхэм ащыщэу Андрей М. редакцием къед­гъэблэгъагъ. Ащ фэдэ уна­шъо ышIыным лъапсэ фэхъугъэр, апэрэ мафэхэм, зэпэуцужьхэм гупшысэу рагъэшIыгъэхэм, дзэ­кIолIхэм ящыIэкIэ-псэукIэ къедгъэIотагъэх.
Ятэжъхэм ягъогу тетэу
Андрей Мыекъопэ районым икъэзэкъ отдел иатаман. Ар 2022-рэ илъэсым мэлылъфэгъу мазэм къыщегъэжьагъэу непэ къызнэсыгъэм хэушъхьафыкIыгъэ дзэ оперцием хэлажьэ. Ары пакIошъ, илъэс 52-рэ нахь зымыныбжь тым икIэлэ ныбжьыкIитIоу Вадимрэ Александррэ игъусэхэу дзэ операцием щыIэх. Мыщ фэдэ патриотхэм ягъэ­хъагъэхэр цIыфхэм зэлъядгъэшIэныр типшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ.
— ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер зырагъэ­жьакIэм хъурэ-шIэрэр икъоу цIыфхэм къагуры­Iощтыгъэп. О ащ фэдэ лъэбэкъу пшIыныр сыдым къыхэкIыгъа?
— 2022-рэ илъэсым мэзаем дзэ операциер рагъэжьагъэу телевизорымкIэ къэбарыр зэхэс­хыгъ. Къэралыгъом IэпыIэгъу ищыкIагъэу унэм гупсэфэу сисын слъэкIыгъэп. ТилIакъокIэ къэзэкъхэм тащыщ, сянэжъ янэ адыг. Сятэжъ пIашъэхэр зэкIэ Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэхэу ахэм ягъогу сырымыкIомэ емыкIоу слъытагъэ. Джы ахэм афэ­дэу сэри Хэгъэгур къэсэухъумэ.
Сянэ ятэу Иван Хрускиныр апэрэ Дунэе заом сержантэу къэзэкъ подразделением хэ­тыгъ, «Кущевская атака» зыфаIорэм хэлэжьагъ. ЛIыхъужъныгъэу зэ­рихьагъэм фэшI тын лъапIэхэр къыфагъэшъошагъэх.
СятэкIэ сятэжъ ыныбжь зэримыкъугъэм къыхэкIэу заом ащагъэп, ау ащ ышнахьыжъэу Александр Иван ыкъор 1939-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу зэуа­гъэ. 1945-рэ илъэсым Берлин нэси, рейхстагым тетхагъэхэм ащыщыгъ. Ар майорыгъ, авиаполкым замполитэу хэтыгъ. Нэ­ужым ащ Мыекъуапэ тари­хъымкIэ кIэлэегъаджэу Iоф щи­шIагъ, етIанэ еджапIэм ипэщагъ.
Ятэ ыкъох
— Андрей, сыдэущтэу уикIалэхэр дзэкIолIхэм ясатырэ хэуцонхэу хъугъа?
— Сэ гъатхэм апэу гуфа­кIохэм сахэтэу сыкIо зэхъуми нахьыжъыр фэягъ къыздежьэнэу, фэсыдагъэп. Нэбгырэ 45-рэ зыхэхьэрэ отрядэу «Барс-11-м» сырипащэу мэзищрэ сыкъэтыгъ. Лагъымэ зыдзырэ батарее агъэ­пси, ащ тыхэтыгъ. Командованием къытфигъэуцурэ пшъэ­рылъхэр «кIэпсэжъыем» тызэпырыкIыгъэу, Донецкэ, Запорожскэ лъэныкъохэм ащыдгъэцэкIагъэх.
Зэзэгъыныгъэм ипIалъэ сыухи сыкъэкIожьыгъ. Ау рэхьатэу етIани сыщысышъугъэп. Бжы­хьэм мобилизациери рагъэ­жьагъ, ятIонэрэу згъэзэжьынэу исхъухьагъ. Ащ дэжьым Вадим Адыгэ къэралыгъо университетым иколледжэу N79-р къыухыгъэу тефагъ, тхьагъэпцIыгъэкIэ къыздэзекIуи, дзэ операцием мыкIомэ мыхъунэу къыригъэ­кIыгъ.
2022-рэ илъэсым бжыхьэм нэбгыритIум тызэдэкIуагъ. Ау ар сэ стэмэ чIэгъ чIэтынэу фэягъэп, ухьазырыныгъэ зыдикIугъэ кIалэхэм ягъусэу разведывательнэ взводым хагъэ­хьагъ. Къыфагъэуцурэ пшъэ­рылъхэр щытхъу хэлъэу апэрэ кIогъум ащ ыгъэцэкIагъэх ыкIи медалэу «За отвагу» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ.
Ящэнэрэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием тыкIон зэхъум, ятэрэ ыкъорэ зэо IофымкIэ IэпэIэсэныгъэ икъу тIэкIэлъ хъугъэу, тызхэхьащт отрядым тытIыси тегупшысагъ. СикIэлэ нахьыкIэу Александр исэнэхьаткIэ пщэрыхьакIу, Францием, Москва Iоф ащишIагъ, икъэ­кIощт уахътэ гугъэпIэшIухэр фыри­Iагъэх. Ау ащи унашъо ышIыгъ «сятэрэ сшырэ заохэу сэ рэ­хьатэу сыщысыщтэп» ыIуи къыд­дежьагъ. Я 227-рэ Мыекъопэ артиллерийскэ бригадэм зэзэгъыныгъэм тыщыкIэтхагъ ыкIи икIыгъэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 9-м Мыекъуапэ щыIэгъэ парадым тыхэкIи, гъогу тытехьагъ. Бэ къэзэкъ кIалэу къыздежьагъэр, «Петрович (ары къызэ­рэсаджэхэрэр) шъуригъусэмэ тыкъэгумэкIыщтэп» аIуи яшъхьэ­гъусэхэм зи хамыIухьэу къатIупщыгъэх. ЖъоныгъуакIэм и 11-м «кIэпсэжъыем» тызэпырыкIы­гъахэу тыщыIагъ.
Ным игумэкI
— А зы унагъом хъулъфыгъищ зэрикIыгъэр ­сыдэущтэу уишъхьэ­гъусэ фэукIочIыра?
— Гъэнэфагъэ къызэрэтфэгумэкIырэр, ау зегъэпытэ. На­хьыбэрэ ышъхьац ыгъалэ хъугъэ, хэт фыжьхэр къэмылъэ­гъонхэу (сэмэркъэоу къеIо —авт.). Оксанэ Telegram зыфи­Iорэм инэкIубгъо куп щы­зэхищагъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм яшъхьэгъусэхэр, янэхэр ащ щиугъоигъэхэу къэбарэу щы­Iэхэм ащегъэгъуазэх, нахь рэ­хьатынхэу гущыIэгъу афэхъу, шIушIэ IэпыIэгъухэм яугъоин тегущыIэх.
ЛIыгъэр зыщаушэтырэми сэмэркъэум чIыпIэ щыриI
— Андрей, щэгъогогъо ушэтыпIэм уихьагъ. Анахь къиныгъоу узэри­хьылIагъэхэм ащыщ игугъу къытфэшIба.
— Апэ гуфакIоу сызэкIом, сиотряд зэо пшъэрылъэу къыфагъэуцугъэр дгъэцэкIэн фае зэхъум чIыпIэ къин тифэгъагъ. Мэзым тыхэсэу, окопхэм та­дэсэу пытапIэр тIыгъын фаеу щытыгъ. Чэщ-зымэфэ 11-м та­шъхьагъ топ щэрыоныр итыгъ зыкъэдгъэсысын тымылъэкIэу. Джащ дэжьым къытхэт кIалэ горэм фэмылъэкIыжьэу къэтэ­джи зэрэфэлъэкIэу къэкууагъ: «Зэ шъуIэсэжьи нахьышIу, армырмэ, участковэм сыкъеджэщт!». Джащ фэдэ чIыпIэ зэжъум ащ исэмэркъэу тыгу къыдищэен ылъэкIыгъ. Зэрифэшъуашэу, нэмыкI ротэхэм ащыщ къыт­къоуцуи, а пытапIэм къыблэдгъэкIыгъэхэп, кIалэхэм ащыщи къызэкIэкIуагъэп.
Анахь къинэу сэ сшъхьэкIэ къысщыхъурэр къыдгот ныбджэгъухэм ащыщхэр зыхэкIуадэкIэ ары.
— ДзэкIолIхэм язэкъотныгъэ, язэфыщытыкIэ сыда къепIолIэщтыр?
— Апэрэ мафэм къыщегъэ­жьагъэу джы къызнэсыгъэм пыир къыттекIон зыкIимылъэкIырэр зэкъотныгъэу тиIэр ары. ГущыIэм пае, анахь кIэлэ ныбжьыкIэу къытхэтым илъэс 21-рэ ыныбжь, анахьыжъым — 65-рэ. Сыд фэдэрэ чIыпIэ къин тифагъэми, ащыщ зы нэбгырэ тхьаусыхагъэп, пшъэрылъэу къытфагъэуцугъэхэр фэмыгъэцэкIэщтэу зыми къыIуагъэп. Зыр зэрэкомандирым пае нахь
лъагэу захиIэтыкIырэп, IэпэIэсэныгъэмкIэ зэдэгуащэх. ТекIоныгъэр тиеу къызэрэдгъэзэжьыщтым пстэуми яцыхьэ телъ.
— НыбжьыкIэхэм зафэбгъазэмэ, сыда япIон плъэкIыщтыр?
— Шъуи Хэгъэгу шIу шъу­лъэгъу. Хэгъэгур — зы, ар кIочIэшхоу щытыныр зыIэ ­илъыр шъоры. Хэти рэхьатэу икъогъу къос зыхъукIэ, гъэхъагъэ тиIэщтэп. Тызэкъотмэ ары тызы­лъэшыр.
— Тхьауегъэпсэу уахътэ къыхэбгъэкIи гущыIэгъу укъызэрэтфэхъугъэмкIэ.
Iэшъынэ Сусан.