Бэрэскэшхо пчэдыжь. Мыекъопэ районым изекIо лъагъо- хэр къызщежьэрэ чIыпIэ цIэрыIоу Анэе гъэхъунэм щыжъот.

НыбжьыкIэ патриотическэ Iофтхьабзэу «Поклонимся великим тем годам!» зыфиIорэм хэлажьэхэрэр чIыпIэм щызэIукIагъэх ыкIи сыхьатыр 9-м Анэе гъэхъунэмрэ Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэмрэ зэзыпхырэ лъагъом техьагъэх. Хэгъэгу зэошхом хэкIодагъэхэм яшIэжь агъэлъапIэу, ТекIоныгъэм и Мафэ ипэгъокIэу, лъэс лъэгъорыкIоныр илъэс къэс зэхащэ. Мыгъэрэр я 9-рэ. ПстэумкIи Iофтхьабзэм нэбгыри 120-м нахьыбэ хэлэжьагъ. Ахэр Къалмыкъым, Луганскэ Народнэ Республикэм, Пшызэ шъолъыр, Къырым, Волгоградскэ, Ростов хэкухэм, Адыгеим якIэлэегъаджэх ыкIи яеджакIох.
АР-м гъэсэныгъэмкIэ и Профсоюз аужырэ илъэсхэм патриотическэ Iоф­тхьабзэм икIэщакIу. 2015-рэ илъэсым акциер ехьыжьагъэ хъугъагъэ. Ар зигукъэкIыгъэр кIэлэегъэ­джэ колледжэу Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Андыр­хъое Хъусенэ ыцIэ зыхьырэм икIэлэ­егъэджагъэу, а лъэхъа­ным еджапIэм ипрофсоюз итхьамэта­гъэу Хьаткъо Люд­мил. Ащ къыщегъэжьагъэу илъэсиплIым колледжым зэхищэрэ Iоф­тхьабзэу шIэжь акциер рекIокIыщтыгъ. Ау ащ хэлажьэ зышIоигъохэм япчъагъэ зэрэхахъорэм ыкIи патриотическэ пшъэ­рылъ инэу ыгъэцакIэрэм къахэкIэу Ады­геимкIэ гъэсэныгъэм иIофышIэхэм япрофсоюз ар ыпшъэ рилъхьажьыгъ ыкIи 2018-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу регъэкIокIы.

Патриотическэ акцием чIыпIэу фагъэнэфагъэр аукъодыеу къыхахыгъэп. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэм зэпэуцужь лъэшхэр щыкIуагъэх. Я 20-рэ горнострелково дивизиер, НКВД-м ия 23-рэ ыкIи ия 33-рэ дзэхэу гъунапкъэхэм якъэухъумэн фэгъэзэгъагъэхэм хым екIурэ гъогур пыим IэкIамыгъэхьаныр япшъэрылъыгъ. Гъо­зэрыплъэ зэпырыкIыпIэм дэжь 1942-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ НКВД-м ия 23-рэ пограничнэ дзэ хэтыгъэхэр апсэ емыблэжьэу нэмыцхэм щязэуагъэх ыкIи пыир къушъхьэм зэпырамыгъэкIыныр афызэшIокIыгъ. Ащ мэхьанэшхо иIагъ, къушъхьэм пхырыкIырэ гъогу кIэкIыр къыIэкIахьэмэ, пыим рихъухьэщтыгъэр къыдагъэхъугъэп. Джары Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэм «Дзэ щытхъум изэпырыкIыпIэкIи» зыкIеджэхэрэр.
— Мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм ямэхьанэ зэрэиныр къэсIожьынэу щы­тэп. «Уитарихъ умышIэу неущырэ мафэр уиIэщтэп» аIо. Ау лъэшэу сызыгъэгушIоу къас­Iомэ сшIоигъор патриотическэ пIуныгъэм, блэкIыгъэм ихъугъэ- шIагъэхэм ямэхьа­нэ аужырэ илъэс­хэм къызэригъэзэжьырэр ары. Ахэр цIыфхэм ашIогъэшIэгъон, зэра­гъа­шIэ, къаIэтыжьы. ПшIэрэм емы­лъы­тыгъэу, уобщественнэ зэхахьа, хьаумэ, укъэралыгъо IофышIа, патриотическэ пIуныгъэм упылъын, удэлэ­жьэн фае. Сыда пIомэ непэрэ мафэм шIэжьыр дгъэлъапIэмэ, неущырэ мафэм лъапсэ фэтэшIы. Арышъ, кIуачIэрэ амалрэ теIэфэ мы Iофтхьабзэр зэхатщэзэ тшIыщт, — къыддэгощагъ Адыгеим гъэсэныгъэмкIэ иIофышIэхэм япрофсоюз итхьаматэ игуадзэу Хьаткъо Алый.

ПстэумкIи, километри 7-р зы лъэныкъоу, акцием хэлэжьагъэхэм километрэ 14 хъурэ гъогууанэр къакIугъ. Къушъхьэ­хэм джыри осыр зэрателъым лъэр ыгъэ­хьылъэщтыгъ. Лъагъор ренэу зэрэдэкIуа­ерэм къыхэкIэу (Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэр метрэ 2000 фэдизкIэ хым шъхьа­щыт) бэмэ кIоныр къяхьылъэкIыщтыгъ. Ащ ишIуагъэкIэ Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Iашэхэр аIыгъхэу зэпырыкIыпIэм екIущтыгъэ ыкIи щызэогъэ советскэ дзэкIолIхэм къинэу алъэгъугъэр ежь ышъхьэкIэ икъоу зэхишIэнэу шъхьадж амал иIагъ. Ахэм япсауныгъэ ищынэгъон­чъагъэ зекIонымкIэ инструкторхэмрэ ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ республикэ къулыкъум икъэгъэнэжьакIохэмрэ фэгъэзэгъагъэх.
— Iофтхьабзэм ирегъэкIокIынкIэ рес­публикэм ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ икъу­лыкъу илъыхъон-къэгъэнэжьэкIо отрядрэ Кавказ биосфернэ заповедникымрэ ренэу IэпыIэгъу къытфэхъух. Сыда пIомэ джырэ фэдэ уахътэм зекIо лъагъохэу заповедникым пхырыкIыхэрэр зэкIэ джыри зэфэшIыгъэх. Типатриотическэ акцие зэрыкIорэ гъогууанэр гъэмэфэ лъэхъаным зекIо лъагъоу мэлажьэ. Ау ахэм зекIохэр шIэхэу атыратIупщыхьащтхэп, джыри осыр бэ. Ары нахь мышIэми, тэ тиIофтхьабзэ пае зэзэгъыныгъэ адэтшIыгъ. ПшъэдэкIыжьыр тэтиеу мыр ретэгъэкIокIы, пэшIорыгъэшъэу ахэр зэкIэ итэхъухьэх, мафэри тэгъэнафэ, — тыщигъэгъозагъ Хьаткъо Алый.
Ос цIынэмрэ дэкIоенымр гъогууанэр къагъэхьылъагъэми, зы нэбгырэ хэз мыхъоу Iофтхьабзэм хэлэжьагъэхэр зэкIэ Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэм нэсыгъэх. Ар къаухъумэзэ фэхыгъэхэм яшIэжь пхъэмбгъоу ащ щыгъэуцугъэхэм къэгъа­гъэхэр акIэралъхьагъэх, зы такъикърэ афэшъыгъуагъэх, щыуагъэх ыкIи «Споемте с нашими дедами» зыфиIорэ орэдыр къыщызэдаIуагъ. Гъозэрыплъэ зэпырыкIыпIэм Кавказ къушъхьэтхым идэхагъэу къыщызэIуихырэм шъхьафитэу тыхэплъэнымкIэ зыпсэ зыгъэтIылъыгъэ­хэм афэтшIэжьын тлъэкIыщтым ар анахь макI — тщымыгъупшэнхэр, яшIэжь дгъэлъэпIэныр.
Iофтхьабзэм ыкIэм Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Адыгеим щыкIогъэ зэпэуцужьхэм афэгъэхьыгъэ тхылъэу краевед цIэрыIоу Иван Бормотовым къыдигъэ­кIыгъэр лIыкIо купхэм зэкIэми шIухьафтынэу аратыгъ.
Анцокъо Ирин.
Сурэтхэр: В. Наталуха.