Урыс тхакIоу, сценаристэу, Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэу Борис Васильевым итхыгъэ техыгъэу «А зори здесь тихие» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоным илъэтегъэуцо Адыгэ Республикэм и Театральнэ объединение жъоныгъуакIэм и 7-м щыкIощт.

Спектаклыр режиссерэу Константин Мишиным ыгъэуцугъ. Партиеу «Единэ Россием» ифедеральнэ проектэу «Хэку цIыкIум икультур» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ къэгъэлъэгъоныкIэм игъэуцун дэлэжьагъэх.
Заом фэгъэхьыгъэ тхыгъэхэм ащыщэу мыр гу лъачIэм нэзыгъэсырэр герой шъхьаIэу хэт пшъэшъэ ныбжьыкIэхэр, ахэр зэрэхэкIуадэхэрэр, шъхьадж къыры­кIуагъэр къызэригъэлъэгъорэ шIыкIэ-амал­хэр ары. «У войны не женское лицо» зыфиIорэ сатырэу Алесь Адамович ироманэу «Война под крышами» зыфиIорэр къызэрэригъажьэрэр мыщ дэжьым угу къэкIыжьы. Заом бзылъфыгъэ насыпэу зэпичыгъэхэм, ныбжьыкIэ дэдэу хэкIодагъэхэм анэгухэр Борис Васильевым къытегъэлъэгъух. Режиссерэу Станислав Ростоцкэм повестым ицIэджэгъоу тырихыгъэ фильмым емыплъыгъэ щыIэпщтын. Гугъэузэу, пщымыгъупшэу ащ укъырихьакIыщтыгъ. ТекIоныгъэм и Мафэ ипэгъокIэу телевизионнэ канал гупчэхэм къагъэлъагъощтыгъэ фильмхэм ар ренэу ахэтыгъ.
Сыд фэдэщта адэ Театральнэ объединением ыгъэуцурэ къэгъэлъэгъоныр? Лъэтегъэуцом ыпэкIэ спектаклыр хэхыгъэ куп къыфагъэлъэгъуагъ. «Адыгэ ма­къэр» ащ рагъэблэгъагъ. Сценэм тетхэу герой шъхьаIэу хэтхэм къагъэлъэгъорэ бзылъфыгъэ шэн зэфэшъхьаф­хэм, ахэр заом зэрэзэрихъокIыхэрэм, яныбжьыкIэгъэ-гугъуемылIыныгъэ щыщэу къахэнэжьырэм, узэмыжэгъэ лIыгъэу къызкъуахырэм — а зэпстэум къэгъэлъэгъокIэ шIыкIэ-амал гъэшIэгъонхэр къызэрэфагъотырэм нэр темыхэу улъэ­плъэ. Заом илъэхъан спектаклым ухещэ, пшъэшъэ ныбжьыкIитфым, ежьхэм яшIоигъоныгъэкIэ къэралыгъор къаухъу­мэнэу заом хэхьагъэхэм, къарыкIощтым, тхыгъэм уеджэгъахэу, ошIэжьыми, уафэщынэзэ къэгъэлъэгъоным уеплъы.

— Къэгъэлъэгъоныр зытехыгъэр – повесть. Ащ авторым иеу текст игъэкIотыгъэ хэт, — къыIотагъ Константин Мишиным. — Джа къызэрэриIотыкIырэр ары анахь шъхьаIэу сэ слъытэрэр. Апэ драматургием ылъэныкъокIэ тыкъикIи, театрэм къыщыбгъэлъэгъон зэрэплъэ­кIыщтым тетэу, зэхъокIыныгъэхэр фэтшIынхэу тыублагъ. Ау зэрэхъугъэм тигъэрэзагъэп. Авторым итекст къыфэдгъэ­зэжьи, зэрэтфэлъэкIэу ар къэдгъэнагъ, зэблэтхъугъэп. Повестым исюжет къы­зэ­кIоцIэкIы, дзэкIолI пшъашъэхэм яобразхэр гъэшIэгъонэу къетых, зэ­рыфэхэрэ чIыпIэ хьылъэхэр игъэкIотыгъэу къетхыхьэх. Гум нэсы, дахэ, зэхэшIэ зэфэшъхьафхэр къегъэущых.
ДзэкIолI шъуашэу ащыгъхэр, декорациехэр, остыгъэр, макъэхэр зэрагъэфедэрэр – пстэуми унаIэ атетэу сценэм щыхъурэм улъэплъэ: мары дзэкIолI пшъашъэхэр мэз пырыпыцум пхырэкIых, ащ къыхэкIыгъэ къодыехэу орыжъыпсым хэнэх, язырэм ищазымэ щычIенэ, зауцIэпIыжьыгъэу псы Iушъо къабзэм къе­кIолIэжьых, заукъэбзыжьы, загъэ­пскIы, нэужым ялъагъо техьажьых. Зэпытэу сценэм ар зэкIэ къыщыгъэлъэ­гъуагъэ мэхъу. КъэгъэлъэгъокIэ амал гъэшIэгъон­хэр щыгъэфедагъэх.
Пшъашъэхэм ярольхэр къэзышIыхэрэр Театральнэ объединением иартистхэу Полина Богатаяр, Анастасия Некоз, Элеонора Старковар, Анастасия Федоренкэр, Тамрико Осадзе. Старшинам ироль къэзышIырэр Максим Сапич.
— СэркIэ мы ролыр Iэзэгъум фэд, — къеIуатэ Максим, — сэ зэрэсыушэтыгъэмкIэ, цIыф дэйи дэгъуи щыIэп. Нэбгырэ пэпчъ лъэныкъуитIури къызщыхэщырэ чIыпIэхэм арыфэн ылъэ­кIыщт. Тэ хэтхырэ лъэныкъор ары щэчалъэр зыбгъу зышIырэр. Старшинау Васковым ироль сэркIэ нэфынэм, нахь дэгъу ухъу­ным фэкIорэ гъогу. Сэ сшъхьэкIи ар къыздэхъунэу сыфай, сфэукIочIыщтмэ сшIэрэп нахь. Заом хэтэу, тхьамыкIагъоу щыIэр ынэ кIэкIыгъэу, зыпэлъэшыжьызэ ЦIыфэу къэнэным ыкIуачIэ рехьылIэ. ЗэхэшIэ ин зиIэ цIыфэу иоб­раз тапашъхьэ къеуцо.
ДзэкIолI пшъашъэмэ ыгу афэгъузэ, тым фэдэу афэсакъызэ, арэу щытми, пшъэрылъэу яIэм елъытыгъэу, ариIорэр агъэцэкIэным ынаIэ тетыгъ. Ау къыухъу­мэшъугъэхэп – заом упэлъэшын плъэ­кIына?! Пшъэшъитфыр чэзыу-чэзыоу хэкIуадэх, старшинар псаоу къэнэ. ЕджапIэр бэмышIэу къаухыгъэ къодыягъ нахь мышIэми, щыIэныгъэ гъогу кIакоу къакIугъэм къэралыгъом щыфэшъыпкъа­гъэх, пыим щыпэуцугъэх, яамал къызэрихьэу ядзэкIолI пшъэрылъхэр агъэцэкIагъэх. Илъэс 19 — 20 нахь къамыгъэшIагъэу ахэр зэуапIэм Iухьагъэх, заом яшэнхэр зэблихъугъэх, язэхашIэ нахь махэ ышIыгъ. Жъалымыгъэу алъэ­гъугъэм Iашэр къаригъэштагъэу, шъхьадж къыгъэгъунагъэр иунагъу, ичыл, аукIыгъэ Iахьыл-благъэхэм алъ ашIэжьыныр зи­ушъхьагъугъэхэри ахэтыгъэх.
— Къэгъэлъэгъоным илъэтегъэуцо къытфэмыгъэсыжьэу тежэ, — къыхигъэ­щыгъ Театральнэ объединением ипащэу Ацумыжъ Рустам. — Бэрэ ащ зыфэдгъэхьазырыгъ ыкIи мэхьанэ хэхыгъэ етэты. БлэкIыгъэ зэлъашIэрэ тарихъыр непэрэ уахътэм къызэрэдгъэлъа­гъорэм имызакъоу, джырэ дунаимкIэ купкI шъхьаIэ зыхэлъ Iофыгъохэр къырытэIэтых. Лъэтегъэуцор театральнэ мэфэкI шъыпкъэ хъущт, еплъы, хэлажьэ зышIоигъо пстэури къетэгъэблагъэ!
Тэу Замир.