ПшъэдэкIыжьышхо зыпылъ IофшIэн къиныр чэщи мафи зыгъэцакIэхэрэм ямэфэкI хагъэунэфыкIыщт. Сыма­джэхэм япсауныгъи, ящыIэныгъи къарыкIощтыр бэкIэ зэлъытыгъэр игъом ыкIи псынкIэу апэрэ медицинэ IэпыIэгъур зэрарагъэгъотырэр ары.

А Iофыр республикэм зэрэщызэхэщагъэр, гъэхъагъэу мэфэкIым къызэрекIолIагъэхэр зэригъэшIэнэу «Адыгэ макъэр» медицинэ IэпыIэгъу псынкIэм и Адыгэ республикэ станцие ыкIи ошIэ-дэмышIэ тхьамыкIагъохэмкIэ медицинэ Гупчэм щыIагъ, ащ яврач
шъхьа­Iэу Сихъу Ахьмэд гущыIэгъу фэ­хъугъ.
— Шъыпкъэр пIощтмэ, АР-м и ЛIышъхьи, къэралыгъо хэбзэ пащэхэри псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ къулыкъум хэхъоныгъэхэр ышIынхэм зэпымыоу дэлажьэх. ЦIыфым ищыIэныгъэкIэ ти­къулыкъу мэхьанэу иIэр ахэм зэхашIыкIызэ, анэIу нахь къытфэгъэзагъ, социальнэ IэпыIэгъоу тагъэгъотырэр макIэп. Ащ дакIоу къэралыгъо программэхэми тахэлажьэзэ, илъэс зэкIэлъыкIохэм аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ оборудованиекIэ зэтегъэпсыхьэгъэ автомобильхэр дгъотыгъэх. 2019-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу мы уахътэм нэс автомобиль 72-рэ, икIыгъэ илъэс закъом автомобиль 20 къытIэкIэхьагъ, — къы­Iуагъ Сихъу Ахьмэд.
ТигущыIэгъу зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, республикэм иIэпыIэгъу псынкIэ икъулыкъу иавтопарк икъоу зэтегъэ­псы­хьагъэ хъугъэ, ары пакIошъ, илъэситфым ехъугъэ автомобиль яIэп. ЫпэкIэ транспортыр зэримыкъущтыгъэм къыхэкIэу игъом IэпыIэгъу арагъэгъотынэу зэрэмыхъущтыгъэр мыщкIэ дэгъэзыжьыгъэ хъугъэ. Машинэхэм ащыщ къутэмэ, ащ ычIыпIэ рагъэхьан «IэпэчIэгъэнэ» машинэхэри яIэх.
Къыхэгъэщыгъэн фае, медицинэ Iэпы­Iэгъу псынкIэм ифельдшерхэу IофышIэ районхэм агъакIохэрэм апае къэралыгъо программэу «Земский фельдшер» зыфиIорэм зэтыгъо ахъщэ тынэу сомэ мин 500-у аратырэм фэдиз тегъахъо АР-м и ЛIышъхьэ иунашъокIэ зэрафашIыгъэр. ЗэрэхъурэмкIэ, зэтыгъо ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ миллион къаIэкIэхьэ. Мы программэмкIэ икIыгъэ илъэсым нэбгыритфымэ IофшIэн арагъэгъотыгъ. 2024-рэ илъэсым зэрагъэнэфагъэмкIэ, фельдшер 11-мэ IофшIэн арагъэгъотынэу ары, ащ щыщэу 6-мэ рагъэжьэгъах.
Джащ фэдэу социальнэ тынэу щыIэхэм ащыщ IэпыIэгъу псынкIэм имедицинэ IофышIэу апэрэу псэупIэ ипотекэ зышIырэм пэублэм ригъэхьащт ахъщэм хи­гъэхъонэу зэтыгъоу сомэ мин 250-рэ зэрэратырэр.
IэпыIэгъу псынкIэм реаниматолог ищыкIэгъэ дэдагъ. Ащ фэдэ IофышIэ нэмыкI шъолъыр щыщэу къырагъэблэгъэн амал щыIэ хъугъэ. Республикэм ипащэ иунашъокIэ шъолъыр бюджетым къыхагъэкIи, псэупIэ врачым ратыгъ.
Илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьымэ, зыкI диспетчерскэ къулыкъу агъэпсыгъ. Ащ цIыфхэр рымыразэхэу бэ даохэр зэрэзэхэтхыхэрэр.

— ЦIыфхэм елбэтэу IэпыIэгъу псынкIэ ядгъэгъотыныр ары типшъэрылъ шъхьа­Iэр. Сымаджэр хьадэгъум къыIэкIэтхыжьэу бэрэ къыхэкIы. ТиIофшIэн адрэ­хэм атекIы, сыда пIомэ апэрэ IэпыIэгъоу цIыфым ыгъотырэм бэ елъытыгъэр, ащкIэ тиIофышIэхэм пшъэдэкIыжь ин ахьы. Ау а къиныгъохэр зэкIэ, тиIофшIэн хэбзэ шапхъэу пылъхэр икъоу цIыфхэм зэрамышIэрэм къыхэкIэу даоу къытфакIорэр бэ — анахьэу игъом бригадэр зэрафэмыкIуагъэмкIэ. Ащ ушъхьагъу пчъагъэ иIэн ылъэкIыщт, ау анахь шъхьа­Iэхэм ягугъу къэсшIын. Апэрэр — а псэупIэм игъунэгъоу гъэнэфэгъэ уахътэм IэпыIэгъу псынкIэм имашинэ щымыIэгъэн ылъэкIыщт. Ар е водитель, е медик зэрэщымыIэм, е Iоф зышIэрэ бригадэм сымаджэр сымэджэщым ыщэгъэн ылъэ­кIыщт, — хигъэунэфыкIыгъ станцием ипащэ.
Шапхъэхэм къызэрэдалъытэрэмкIэ, елбэт (экстреннэ) IэпыIэгъур такъикъ 20 зытебгъашIэ мыхъущтыр ары ыкIи уздэмыкIо мыхъущтыр (неотложнэр) сыхьати 2-м къыкIоцI узынэсын фаер ары. Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъагъорэмкIэ, нахьыбэм ар гъэцэкIагъэ мэхъу. Ау IэпыIэгъу зищыкIагъэу къытеуагъэм шIуабэ мэхъу а уахътэр, зищыIэныгъэкIэ нахь щынагъо зышъхьарытхэр щыIэн зэрилъэкIыщтым егупшысэрэп.
— ЗыкI системэ тызэрашIыгъэм ишIуагъэ къэкIуагъ. Непэ республикэ станцием IэпыIэгъу псынкIэр, ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ Гупчэр, санавиациер хэхьэх. ПстэумкIи бригадэ 47-рэ мэхъу, автомобильхэм арыт системэу ГЛОНАСС-м ишIуагъэкIэ ахэм талъыплъэн тэлъэкIы ыкIи ащкIэ тэгъэIорышIэх. ГущыIэм пае, Пэнэжьыкъуаерэ Адыгэ­къалэрэ азыфагу пхырыкIырэ гъогум нэбгырипшI зыхэфэгъэ авариешхо щы­хъуи, километрэ 20-м къыриубытэу щыIэ автомобильхэр дгъэкIуагъэх. ЦIыфхэм ящыIэныгъэ къагъэнэжьын алъэкIыгъ. ЗыкI системэ щэмыIэфэ ар тшIэн тлъэ­кIыщтыгъэп, сыда пIомэ IэпыIэгъу псын­кIэм ибригадэхэр район сымэджэщхэм япхыгъэу зэрэщытыгъэм къыхэкIэу ежь яшъолъыр нахь чыжьэу кIонхэ фиты­гъэ­хэп, — къыхигъэщыгъ Сихъу Ахьмэд.
ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, зэхэгъэхьажьыным джыри зы шIуагъэ пылъ. Теуцожь районым IофышIэхэр зэрэщимыкъухэрэм къыхэкIэу зыгорэ къызысымаджэкIэ, Iоф зышIэн щыIэп. Ау джы «юридическэ лицо» зыфаIорэм фэдэу зэрэхъугъэм фэшI Мыекъуапэ е Мые­къопэ районым цIыф рагъэкIынэу фитыныгъэ яIэ хъугъэ. Чэщ-зымафэм Iоф къыщишIэщт, ащкIэ Iофыгъор зэшIуахы.
Медицинэ IэпыIэгъу зищыкIагъэу уцогъу пстэоу къызэрафытеохэрэмкIэ пшъэдэкIыжь зыхьыхэрэр диспетчерхэр ары. Врач шъхьаIэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, ахэм IэпэIэсэныгъэ дэгъу аIэ­кIэлъ, апэ рагъэшъыщтхэри, агъэкIощтхэри ашIэ.
— Охътэ благъэм тисистемэ «искусственный интеллект» зыфаIорэр хэдгъэ­хьан гухэлъ тиI. Ащ дэлажьэхэрэм къа­фэнагъэ щыIэп, игъо тифэмэ, ар зиIэ шъолъырхэмкIэ апэ тыхъун тлъэкIыщт. Мыщ ишIуагъэкIэ къытеорэм ымакъэкIэ зыгъэгумэкIырэр, фагъэцэкIэщт IэпыIэгъум ихьылъагъэ къашIэщт, — къыхигъэщыгъ врач шъхьаIэм.
Медицинэ IэпыIэгъу псынкIэм и ­Адыгэ республикэ станцие IофышIэхэм ащэкIэ.
— Тикъулыкъу IофышIэ пстэуми ащэ­кIэ, анахьэу фельдшерхэм. Теуцожь, Тэхъутэмыкъое районхэм ыкIи Адыгэ­къалэ ащыIэ подстанциехэмкIэ процент 50-м нэсэу щыкIагъэ тиI. Гъунэгъу краим лэжьапкIэр нахь зэрэщыиным фэшI IофышIэ ащ макIох. Медицинэ Iофы­шIэхэм ямызакъоу, водительхэри тфэма­кIэх. А гумэкIыгъор республикэ пащэм зетэхьылIэм, амалэу щыIэм елъытыгъэу IэпыIэгъу къытфэхъугъ. IэпыIэгъу псын­кIэм иводительхэм ялэжьапкIэ ахъщэ тедзэу мазэ къэс сомэ мини 5 къафыхагъэхъонэу ащ унашъо ышIыгъ, — еIо тигущыIэгъу.
ЗиIофшIэн шIу зылъэгъоу, гукIэгъуныгъэ зыхэлъыр ары мыщ Iоф щызышIэн зылъэкIыщтыр. Ахэм ащыщ станцием тызыщыIэгъэ мафэм тызыIукIэгъэ диспетчерэу Цэй Еленэ. Мыекъопэ медицинэ училищым ыуж ар мыщ къыIу­хьагъ ыкIи илъэс 39-рэ хъугъэу ищытхъу ари­гъаIозэ щэлажьэ.
— Зы мафи сыIукIыжьынэу сыгу къи­хьагъэп. СыгукIэ сыфаеу мыр къыхэс­хыгъ. Училищыр къызщытыухыгъэ лъэ­хъаным тагощыхэзэ, ФАП-м тагъакIощтыгъ. Ащ нахь пшъэдэкIыжь пылъэу къысщыхъузэ, сытещыныхьэщтыгъ. Къы­зэрэчIэкIыгъэмкIэ, мы IофшIэныр бэкIэ нахь къин, ау узIэпещэ, — къе­Iуатэ Цэй Еленэ.
ИIофшIэнкIэ анахь шъхьаIэу ащ къыхигъэщыгъэр IэпыIэгъу зищыкIагъэу къы­теохэрэм яадрес, ацIэ-алъэкъуацIэхэр тэрэзэу птхынхэр ыкIи псынкIэу ахэр бригадэм епIонхэр ары. ГущыIэм пае, гъогум хъугъэ-шIагъэ щыхъугъэу къазыфытеохэкIэ, цIэ-лъэкъуацIэм кIэупчIэ­хэ­рэп, чIыпIэу зыщыхъугъэр тэрэзэу зэра­гъэунэфыщтым пылъых, фыкъуагъэ­хэм сабыйхэр ахэтмэ, яхьылъагъэ зэрагъашIэ.
— Илъэс пчъагъэм къытфытеохэрэр къызэрэддэгущыIэхэрэ макъэмкIэ ящыкIэгъэ IэпыIэгъур елбэтэу щытын фаемэ нахьыбэрэмкIэ къэтэшIэ. Ахэр ыпэ итэ­гъэ­шъых, уз гъэтIылъыгъэ зиIэхэри щыд­­гъэзыехэрэп. Чэщ-зымафэм гъогогъу 450-м ехъурэ зыкъытфагъазэ, — къы­Iуагъ диспетчерым.
Медицинэ IэпыIэгъу псынкIэ языгъэгъотырэ пстэуми япшъэрылъ дэгъоу зэрагъэцакIэрэм фэшI ямэфэкI мафэ ехъулIэу «тхьашъуегъэпсэу» гъэзетым ыцIэкIэ ятэIо.
Iэшъынэ Сусан.