2024-рэ илъэсыр унагъом и Илъэсэу В. В. Путиным ыгъэнэфагъ. Ащ елъытыгъэу акъыл-цIыфыгъэкIэ, IофшIэгъэ дэгъукIэ щыIэныгъэм чIыпIэ щызиIэ пэпчъ игугъу пшIыныр епэсыгъ.

ЗэгурыIоныгъэ, зэрэлъытэ-зэфэса­къыжьныгъэ зэрылъ Гъогунэкъохэм яунагъо щысэтехыпIэхэм ащыщ. Ахэм Тхьэм къахилъхьэгъэ шэн-хэбзэшIухэр зэралъэкIэу щыIэныгъэм щыпхыращых. Анахьэу гу зылъыозгъатэрэр ны-тыхэми, ялъфыгъэхэми, ахэм къакIэхъухьажьыгъэхэми творческэ жьыкъэщэ гъэшIэ­гъон зэрахэлъыр ары. «Цу хъущтыр шкIэзэ къэошIэ» пкIэнчъэу аIуагъэп адыгэхэм, угукIэ пшIоигъомэ, пшъхьэкIэ пфызэшIокIыщтыр бэдэд; творческэ гухахъом, ащ къыкIэкIогъэ гушъхьэлэжьыгъэм цIыфыр егъэшъуашIо.
Джащ фэдэ унагъу сыкъызтегущыIэщтыр — ар Мыекъуапэ щыпсэурэ сурэтышI IэпэIасэу Гъогунэкъо Мухьарбый иунагъу. Тым, ным, ялъфыгъэхэм ыкIи ахэм къапыфэжьыгъэхэм яакъыл-Iушыгъэ, яамал зынэсырэр къыщиIотыкIыгъ тхылъ-альбом лъэгъупхъэу «Семейные традиции. Гогуноковы» зыфиIорэм. Мыщ фэдэ шIэжь тхылъ лъапIэр зыфагъэшъо­шагъэр унэгъо лъапсэм иухъумэкIуа­гъэу, ны IэшIу лъапIэу ыкIи шъхьэгъусэу яIэгъэ Гъогунэкъо Хъариет ары.
Тхылъышхо-альбомым ыкIышъо теолъагъо гобеленэу «Вечность» («МыкIодыныгъ») зыфиIорэр. Мы IэшIэгъэ лъэгъупхъэр АР-м и Лъэпкъ музей чIэлъ.
Унагъом ышъхьэу, икIэсэнэу Гъогунэкъо Мухьарбый IэшIагъэр ыгъэхьазыры зэхъум къызыпкъырыкIыгъэр ыкIи IэубытыпIэ фэхъугъэр ишъхьэгъусэу, ыкъоу Муратрэ ыпхъоу Сусаннэрэ янэу Хъариет исурэт. Илъэс 30-м ехъурэм Адыгэ хэку музеим инаучнэ IофышIэу ар щылэжьагъ.
Гъогунэкъохэм яшэн-хабзэхэр, ядунэететыкIэ дахэу къызщиIотыкIыгъэ тхылъ-альбомыр Iахьищэу зэтеутыгъ.
Унагъом ылъапсэу тым — Гъогунэкъо Мухьарбый икъэлэмыпэ къыпыкIыгъэ произведениехэр: декоративнэ-прикладной искусствэр, монументальнэ искусствэр, живописыр, портретыр.
Тым илъагъо лъигъэкIуатэу ыкъоу Мурат игуапэу декоративнэ-прикладной искусствэмкIэ Iофышхо елэжьы.
Япшъашъэу Гъогунэкъо Сусаннэ иживопись джащ фэдэу тхылъым чIыпIэ щигъотыгъ.
Гъогунэкъохэм аIэ зэкIэдзагъэу творчествэр дахэу алэжьы.
Адыгэ Республикэм инароднэ сурэтышIэу, АР-м икъэралыгъо шIухьафтын илауреатэу Гъогунэкъо Мухьарбый жъо­ныгъуакIэм и 1-м, 1938-рэ илъэсым Кощхьэблэ районым ит къуаджэу Блащэпсынэ къыщыхъугъ. Къоджэ еджапIэр къызеухым, Мухьарбый сурэтышI-оформителэу икъуаджэ Iоф щишIагъ, ащ ыуж Краснодар дэт художественнэ училищыр къыухыгъ. Итворческэ IофшIэн пIоблэ шъэнымкIэ ригъэжьэгъагъ, ащ ыужым гобеленым зыфигъэзагъ ыкIи мы лъэныкъомкIэ, декоративнэ-прикладной искусствэмкIэ лъагъо пхырищыгъ. Мухьарбый илъэсипшI пчъагъэм хьалэлэу икIэсэ Iофэу ылэжьырэм дэгъоу зыкъыщиушыхьатыгъ, зыми хэмыкIокIэрэ шIыкIэ-къэгъэлъэгъуакIэр IэкIэлъ хъугъэ. Исурэтхэм ясюжетхэр лъэпкъ эпосэу «Нартхэм» ятхыдэхэм къахехых. ИIэшIагъэхэм адыгэхэм ящыIакIэ ыкIи якультурэ нэрылъэгъу къыпфашIы. Гобе­ленхэр лъэгъупхъэх, купкIи шъуаши яI. IэпэIасэм иIэшIагъэхэм зэфэдэкIэ лъэпкъ зэфыщытыкIэхэр, унагъор, мамыр­ныгъэр, дэхэгъэ-къэбзагъэр ыкIи цIыфымрэ чIыопсымрэ азыфагу зэфэмыдэныгъэу илъыр къащыриIотыкIыгъ. Живопи­сым илъ сурэтхэу икъоджэ гупсэ фэгъэ­хьыгъэхэри альбомым къыдэхьа­гъэх.
Мухьарбый сыдигъуи творчествэмкIэ зэчый инэу хэлъыр лъэныкъуабэкIэ ыгъэунэфэу, кIэм лъыхъоу, ар къыгъотэу ыкIи къыдэхъоу Iоф ешIэ. Мыпшъыжь IэпэIасэм бэ фызэшIокIырэр: икъуаджэу Блашэпсынэ дэт мэщытыр ащ сурэтхэмкIэ ыгъэкIэрэкIагъ ыкIи ащ пае 1997-рэ илъэсым АР-м и Къэралыгъо шIухьафтын искусствэм ылъэныкъокIэ къыфагъэшъо­шагъ.
СурэтышIыр къэгъэлъэгъон инхэу Урысыем, республикэ зэфэшъхьафхэм ащызэхащэхэрэм ахэлажьэ, осэ икъуи къыраты. Адыгэхэм ящыIэныгъ, якультурэ къизыIотыкIырэ алырэгъу гъэчъыгъэхэм апае щытхъуцIэ лъапIэу «АР-м инароднэ сурэтышI» зыфиIорэр къыратыгъ. ИIофшIагъэхэр пкъыгъо пшIы пчъагъэу зэхэлъых, осэшхо зиIэх. Мухьарбый монументальнэ искусствэмкIэ IофшIэгъэ инэу ылэжьыгъэм изакъоп, живописыр, портретхэр, илэгъу-ныбджэгъухэу — зэлъашIэрэ артистэу, тхакIоу, орэдыIоу Мурэтэ Чэпай, композиторэу Сихъу Рэмэзан, ятэ-янэхэм ясурэтхэр, ежь иавтопортрет, иунагъо щыщхэм яехэр дэгъоу къыдэхъугъэх. Гъогунэкъохэм яунагъо щыщ пэпчъ шIур елэжьы, творчествэм ыгу фызэIухыгъ.

Мухьарбый ыкъоу Мурат
Ар сурэтышI-реставратор, адыгэ IэшIагъэхэр — сэшхохэр, къамэхэр, бгырыпххэр, хьазырхэр, нэмыкIхэр ыIапэхэмкIэ егъэчъых. Ахэр зыплъэгъухэкIэ ядэхэгъэ-гъэцэкIэгъагъэ бгъэшIагъо екъу.
Гъогунэкъо Мурат Iоныгъом и 21-м, 1969-рэ илъэсым Мыекъуапэ къыщы­хъугъ. 1996-рэ илъэсым Суздаль дэт художественнэ-реставрационнэ училищыр музей гъучIымкIэ къыухыгъ. Ащ ыуж Адыгэ къэралыгъо университетым изобразительнэ искусствэмкIэ икафедрэ апшъэрэ гъэсэныгъэ щызэригъэгъотыгъ. Урысыем исурэтышIхэм я Союз хэт, АР-м изаслуженнэ сурэтышI, тыжьынэшIэ IэпэIас, хэгъэгу, шъолъыр ыкIи чIы­пIэ къэгъэлъэгъонхэм ахэлажьэ. «ЫIапэмэ дышъэр къапэзы» зыфаIорэм фэд, пкъыгъоу ышIыхэрэм ядэгъугъэ-гъэцэкIэгъагъэ къэIотэгъуай — гъэчъыгъэх. Ижъырэ IэшIэгъэ Iэшэ-шъуашэхэм анахь мыдэгъухэмэ, ахэм ауж зыкIи къи­нэхэрэп кIалэм иIэшэ-шъошэ шIыгъэхэр. Мурат фэдэ IэпэIасэхэу, гъукIэ Iазэхэр зырыз дэдэх. Анахьэу ыгъэфедэхэрэр дышъэр, тыжьыныр, къупшъхьэр, пхъэр, шъор ыкIи мыжъо лъапIэхэр ары. Темыр Кавказым ис анахь IэпэIасэхэм Мурат зэпхыныгъэ адыриI, ижъырэ шIыкIэм тетэу а зэкIэ елэжьы; 2017-рэ илъэсым Гъогунэкъо Мурат щылычым (сталь) хэшIыкIыгъэ сэшхор ыкIи кIэрахъор ямышIыкIэу ышIыгъэх.

Гъогунэкъо Сусанн
Мэкъуогъум и 19-м, 1976-рэ илъэсым Мыекъуапэ ар къыщыхъугъ, исабыигъо къыщегъэжьагъэу лъэшэу живописыр икIэсагъ, художественнэ еджапIэм кIощтыгъэ. Адыгэ къэралыгъо институтым тарихъымкIэ ифакультет къыухыгъ. Илъэс 17-рэ къэралыгъо учреждениеу АР-м икультурнэ кIэн къэухъумэгъэным фэгъэзагъэм Iоф щишIагъ, унагъо иI, джырэ лъэхъан профессиональнэ искусствэм зыщеушэты сурэтышI-живописцэу. Къыблэ, Темыр-Кавказ шъолъырхэм ыкIи Абхъазым сурэтшIынымкIэ ащызэхащэрэ Iофтхьабзэхэм ахэлажьэ. ИIэшIагъэхэр зыми фэмыдэхэу, ежь бзылъфыгъэ ныбжьыкIэм ыгу тешIыкIыгъэх. 2018-рэ ыкIи 2019-рэ илъэсхэм бзылъфыгъэхэм къэгъэлъэгъон-зэнэкъокъухэм яIофшIагъэхэмкIэ ахэлэжьагъ ыкIи иIофшIагъэхэр къыхагъэщыгъэх.
Джащ фэд Гъогунэкъо Мухьарбый иунагъо. Творчествэу якIасэр тапэкIи гухахъо хагъуатэу дахэу алэжьынэу, ацIэ раIонэу афэтэIо.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: тхылъ-альбомым къыдэхыгъэх.