УзэрэцIыфыр къэбгъэшъыпкъэжьэу гъашIэ бгъэшIэныр на­сыпыгъ. Джащ фэдэ цIыфышIухэм ащыщ непэ зыцIэ къесIощтыр.

ИкIас ащ щыIэныгъэр, цIыфхэр ыкIи шIушIэныр; зыфэсакъыжьэу ыкIи къыгот нэбгырэ пэпчъ шъхьэкIафэр пигъохэу мэпсэу, ыгу зэIухыгъ, къабзэ; имафэ пэпчъ ежь ышъхьэкIи къетэжьы; еджэгъэ-­гъэсагъ, исэнэхьати шъыпкъагъэ хэлъэу ылэжьыгъ, джы игупсэ Адыгеим къыгъэ­зэжьыгъэу зегъэпсэфы, ау щыIэныгъэм сыдигъуи дэлъэбакъо, общественнэ IофышIэ мыпшъыжь ЦIыкIушъо Аслъан Хьасанбый ыкъор. ИгъэшIэ гъогу шIагъэ­кIэ бай, а зэкIэ лIы Iушым егугъоу тхылъ ышIыгъ — «ЩыIэныгъэм итарихъ» («История жизни») ащ зэреджагъэр. ЦIыкIушъохэм ялIэкъо тамыгъэ тхылъ нэIум тет. ТхылъыкIэр зэрэсэлъэгъоу ащ иавторэу, дэтыр зэкIэ зэзыгъэкIу­гъэу, тхыгъэ нэкIубгъо пэпчъ зигукъэбзэ­гъэ-фэбагъэ хэлъ Хьасанбый ыкъо Ас­лъан шъхьэкIафэ фысигъэшIыгъ: зы лIэкъо къэбар, зы адыгэ щыIэкIэ лъэныкъу; аузэ, зэкIэ адыгэ лъэпкъым игъэшIэ тарихъ куу зэIокIэ ыкIи зы гупшысэ ин мэхъужьы.

Сыфэсакъэу, сшIуабэ шIэу къызэIусэхы: авторым — ЦIыкIушъо Аслъан идзэ шъошэ зэтегъэпсыхьагъэкIэ зэщыфэпыкIыгъэу, ыбгъэгу къэралыгъо тынхэмкIэ зэлъыпкIагъэу, тэмэтелъхэм жъогъошхуищыр — полковникыцIэр къаушыхьатэу сынэ къыкIэуцо; дэбжъыкъу шъхьацыфым ыцыпи дзэ фуражкэм къычIэщы, гъашIэ зыгъэшIэгъэ хъулъфыгъэ Iэдэб-Iушым ынитIу, пшъыгъэ макIэм готэу, нэфынэ шъабэр, гукIэгъу-гумэкI мыухыжьэу гъа­шIэм фыриIэр къакIехы.
«История жизни» зыфиIорэр Мыекъуа­пэ къыщытырадзагъ, нэкIубгъо 216-рэ мэхъу; иунэгъо лъачIэ къыщежьэу, къы­гъэшIагъэм рыплъэжьзэ, ищыIэныгъэ зэ­рэкIуагъэр, я ХХ — ХХI-рэ лIэшIэгъу­хэм яохътэ зэфэшъхьафхэм зэряхъулIагъэр, илIакъо ыгъэунэфызэ, щыIэныгъэм зэрэдэIорышIэрэр къыриIотыкIыгъ.
Лъапсэ зиIэм шъхьапи ешIы. Мы гупшысэр кIигъэтхъэу тхылъыр тхыгъэ. АдыгэмкIэ зынахь лъапIэ щымыIэр иунэжъ чыиф гупсэф тынч, ихьакумэшIо фаб, ным иIуплъэ фаб, тым игущыIэ пыт, ныкъылъфыгъэхэр, Iахьыл-лыщыщ­хэр, гъунэгъухэр, къоджэдэсхэр, етIанэ тыгъуасэ кушъэхэлъ сабыеу щытыгъэр, хэти гу лъимытахэу цIыфы зэрэхъоу, щыIэныгъэм зэрэхэуцорэр; аузэ, ежь-­ежьырэу лъэпкъ пэпчъ игъэшIэ къэбар — итарихъ зэтехъо, хэхъо, зеубгъу, Хэгъэгум гоуцо зыкъигъэшъыпкъэжьэу.
Тхылъым иапэрэ нэкIубгъуиблыр сурэттехыгъэ дэхэ дэдэхэмкIэ зэлъыпкIагъ, ахэм уяплъ къодыеми, гъашIэ зыгъэшIэгъэ цIыфым илъагъо къызыщежьи, зыдэкIуагъи, зынэсыгъи, фэукIочIыгъи, фэмыукIочIыгъэу гучIэм къинагъи нэм къыкIагъэуцо. ЦIыкIушъо Аслъан итхылъ шъхьэ 12-у зэтеутыгъ: ЦIыкIушъо лIакъом икъэбаркIэ къыщежьэ ыкIи ежь ышъхьэкIэ илъагъо зэрэлъыкIотагъэр — иеджэкIагъэр, сэнэхьатым зэрэфэкIуа­гъэр, хы-дзэ къулыкъум зэрэхэтыгъэр, апшъэрэ дзэ гъэсэныгъэ зэригъотыгъэр, хы ШIуцIэ флотым ритыгъэ илъэс 20-м ехъур зэрэкIуагъэр, тыдэ зыщэIи игупсэ Адыгеир ыгу имыкIэу, къыгъэфабэу, къыгъэлъэшэу зэрилъыгъэр, игъо къэси, Адыгеим къызэригъэзэжьыгъэр, АР-м иветеранхэм я Совет, «Адыгэ Хэсэм» зэрахэтым кIочIакIэ къыхалъхьэу, шIошъ­хъуныгъэу гъашIэмкIэ иIэр дин шIэныгъэ­кIэ ыгъэпытэзэ, непэрэ мафэхэм зэрэщыIэр тхылъым IупкIэу къыщиIотыкIыгъ.

Бзэ IэшIу IупкIэ къызэрыкIокIэ, ау Iушыгъэр къыхэщэу тхыгъэ тхылъэу «История жизни» зыфиIорэр. ИнэкIубгъохэр гукъэбзагъэкIэ ушъагъэх, уцIыфыныр мафэ къэс уздэлэжьэжьыныр арэу зэрэщытыр, апэрэ нэкIубгъохэу ны-тыхэм якъэбар къизыIотыкIхэрэм къащегъэжьагъэу аужырэ шъхьэхэу, гъашIэ зыгъэшIэгъэ цIыф гъэсэгъэ Iэдэбым ишIулъэгъу мыухыжь цIыфхэмкIэ, и ХэгъэгукIэ зэрэгъунэнчъэр зыщыкIэгъэтхъыгъэх.
Аслъан игъэшIэ дахэ тырыплъэзэ, тэ, тхылъеджэхэми, тызэрегъэплъыжьы; тэр-тэрэу тыгу джэнджэш къехьэ тыармэоу, щысэ шъыпкъ мыщ фэдэ тхылъ-тарихъыр хэткIи, лIэкъо лъэпсэ чъыгэу зызыштагъэр тэмабэу зэрэзэбгырыкIырэр сурэт-схемэхэм къагъэнафэ. ЦIыкIушъо Аслъан итхылъыкIэ лъэпэ мафэ фэтэIо. Ар зиамал, зиакъыл къыхьы­гъэу ЦIыкIушъо Аслъан Хьасанбый ыкъом имурад ин зэшIокIыгъэ зэрэхъугъэмкIэ тыфэгушIо, псауныгъэ иIэу, иунагъо, илIакъо, илъэпкъ, и Хэгъэгу ишIуагъэ сыдигъуи аригъэкIэу тынчэу псэунэу фэтэIо, тхылъыкIэм тхылъеджэ дэгъубэ ыгъотынэу тыфэлъаIо.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр тхылъым къыдэхыгъэх.