Джэнэ фыжьым пшъэдэлъ гъожьышэр телъ. Мы илъэс еджэгъур зыкIурэ кIэлэеджакIохэм янахьыбэм ашIэ — ащ фэдэу фэпагъэр пIуныгъэ IофхэмкIэ ыкIи кIэлэ­цIыкIу зэхахьэхэм адэлэжьэгъэнымкIэ гурыт еджапIэм ипащэ иупчIэжьэгъу.

Зэрэ Урысые фэдэу, АдыгеимкIи ар IэнэтIакI. 2023-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ къыщегъэжьагъэу ар еджапIэхэм ачIэлъ.
Ажьий Фатимэ урысыбзэмрэ лите­ратурэмрэкIэ Мыекъуапэ ия 34-рэ лицей икIэлэегъадж. Ау ащ фэшъхьафэу, пIуныгъэ IофхэмкIэ еджэпIэ пащэм иупчIэжьэгъу. Бзылъфыгъэ ныбжьыкIэр чан, арышъ, IэнэтIитIур зэдихьыныр къин къыщыхъурэп.
АМ: Фатим, упчIэжьэгъум сыда ипшъэрылъыр?
— Шъыпкъэр пIощтмэ, бэ типшъэры­лъыр. ЫпэрапшIэу, мэфэ гъэнэфагъэхэм япхыгъэ Iофтхьабзэу къэралыгъом щызэхащэхэрэм тахэлажьэ. ГущыIэм пае, псауныгъэм и Мафэ Урысыем иеджапIэхэм зэкIэми зэфэдэу хагъэунэфы­кIыщт. Ащ изэхэщэн тэры, упчIэжьэгъу­хэр ары, зыпшъэ илъыр. Ащ пае программэ хьазырэу къытатырэр дгъэфедэн е тэ тызэрэфаеу зэхэдгъэуцон тыфит. Ау шъхьаIэр а мафэм ихэгъэунэфыкIын нэплъэгъунчъэу къэтымыгъэнэныр ары, — къытфеIуатэ Ажьий Фатимэ. — Джащ фэдэу кIэлэеджакIом ежь ышъхьэкIэ хахъо ышIыным, игушъхьэлэжьыгъэ хэгъэхъогъэным ыкIи пIуныгъэ тэрэз ыгъо­тыным тадэлажьэ, кIэлэцIыкIухэм шъхьа­фэу ыкIи унагъохэм, социальнэ кIэлэ­егъаджэхэм, классхэм япащэхэм тадэлажьэ. А пстэумэ азыфагу зэпхыныгъэ горэ итэлъхьэ.
Мы лицеим ипащэ непэ упчIэжьэ­гъоу иIэр Ажьий Фатимэ закъу. Ахэм япчъа­гъэ кIэлэеджакIохэм ябагъэ занкIэу епхыгъ. Непэ лицеим кIэлэеджэкIо 1300-рэ фэдизыр щеджэ. 1500-м нэсыщты­гъэмэ, упчIэжьэгъуитIу агъэнэфэн фэя­гъэ. Ахэм якъыхэхын зэнэкъокъуныгъэ хэлъ: кIэлэегъаджэу зылэжьэрэ илъэс пчъагъэр, зэхэщэным, Iофтхьабзэхэр регъэкIокIыгъэнхэм зэрафытегъэпсы­хьагъэр, кIэлэцIыкIу ыкIи ныбжьыкIэ зэха­хьэхэм зэдэлэжьэныгъэу адыриIэр къы­далъытэх. Лицеим ыцIэкIэ нэбгыритIур агъэнэфэгъагъ, ау ушэтынхэм апхырыкIыгъэр Ажьий Фатим.
— Ары, нэбгыритIу тыхъоу зыкъэдгъэлъэгъогъагъ. Зэнэкъокъум пхырыкIыгъэхэм илъэсыкIэ еджэгъур етымы­гъа­жьэзэ егъэджэнхэр тагъэкIугъэх. Шъыпкъэр пIощтмэ, шIэныгъэ дэгъухэр къытатыгъэх, IофшIэным дэгъоу тыфагъэхьазырыгъ. Джы къызнэсыгъэми упчIэхэр тиIэхэмэ, тиIэпыIэгъух. ЕтIанэ шъхьаIэр — республикэм иеджапIэхэм япащэхэм яупчIэжьэгъухэм зэкIэми тызэрэшIэх, тызэхэгущыIэжьы, IэпыIэгъу тызэфэхъу, хъытыуми купхэр щытиIэх, — къыддэгощагъ Ажьий Фатимэ.
ПстэумкIи, Ажьий Фатими ахэтэу, упчIэжьэгъоу нэбгыри 107-р республикэм иI. 100-р гурыт еджапIэхэм ащэлажьэх, 7-мэ — гурыт сэнэхьат зыщы­зэрагъэ­гъотырэ училищхэм Iоф ащашIэ. Лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъ» зыфиIорэм ипроектэу «Навигаторы ­детства» зыцIэм къыдыхэлъытагъэу IофшIэныр зэшIуахы. Ащ игъэцэкIэнкIэ шъолъыр гупчэу Адыге­им щылажьэрэм ахэм гъунэ алъефы.
— УпчIэжьэгъухэр чэзыу-чэзыоу Адыге­им иеджапIэхэм яIофшIэн хэтщагъэх. Апэрэ Iахьыр Iоныгъом и 1-м, ятIонэрэр щылэ мазэм къыщегъэжьагъэу. Зылажьэхэрэм охътабэ темышIагъэми, афызэшIокIыгъэр бэ. ЯпшъэрылъхэмкIэ пIуныгъэ IофхэмкIэ еджэпIэ пащэм ыгъэцакIэхэрэм арагъапшэми, упчIэжьэгъухэр кIэлэеджакIохэм, Iоф­тхьабзэхэм язэхэщэн нахь афэгъэза­гъэх, IофшIэныр зэкIэ апшъэ дэкIы. ЕджэпIэ театрэхэм, волонтер купхэм адэлэжьэгъэныр, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм апае шIушIэ IэпыIэгъухэм ягъэхьазырын, чIыопс ыкIи социальнэ мэхьанэ зиIэ Iофыгъохэр регъэкIокIыгъэнхэр — а зэпстэури ыкIи нэмыкIыби упчIэжьэгъухэм зэшIуахы, — къытфиIотагъ «Навигаторы детства» зыфиIорэ проектым игъэцэкIэнкIэ шъолъыр гупчэу Адыгеим щыIэм иIофышIэу Арусяк Авагимян.
IэнатIэр еджапIэхэмкIэ кIэ. Ар дэ­гъумэ е дэимэ джырэкIэ къэшIэгъуай, ау нафэр зы — кIэлэцIыкIухэм агу рехьы. Ажьий Фатимэ къызэриIорэмкIэ, пшъэдэлъ гъо­жьышэр къызыздилъхьэкIэ, Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон къызэряжэрэр къагурэIошъ, кIэлэеджакIохэр мэгушIох (Iофтхьабзэхэм пшъэдэлъыр упчIэжьэгъухэм ащагъэфе­дэныр шапхъэ). ЫпшъэкIэ къызэрэщытIуа­гъэу, охътэ благъэхэм псауныгъэм и Мафэ ихэгъэунэфыкIын зы Iофтхьабзэу къэралыгъом иеджапIэхэм ащыкIощт, косманавтикэм и Мафэ ащ къыкIэлъыкIощт. А пстэуми япшъэрылъ шъхьаIэр Урысыем икIэлэеджакIохэм патриотическэ пIуныгъэм ылъэныкъокIэ зыкIыныгъэ ахэлъыныр ары.