Тыжьын бгъэхалъхьэхэм еджапIэм къагъэзэжьы
ЕджэнымкIэ гъэхъэгъэшIухэр зиIэ кIэлэеджакIохэм бгъэхалъхьэхэр зэраратыщт шIыкIэу 2023-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ Урысыем просвещениемкIэ и Министерствэ ыгъэнэфагъэм а 1-рэ ыкIи я 2-рэ шъуашэ зиIэ бгъэхалъхьэхэр къыдыхэлъытагъэх.
Арышъ, аужырэ илъэсипшIым зитын зэпыугъэгъэ тыжьын бгъэхалъхьэхэм мы илъэсым еджапIэхэм къагъэзэжьы.
Дышъэ бгъэхалъхьэм икъыдэхынкIэ шапхъэр предмет пстэумкIи «5» уиIэныр, тыжьынымкIэ — «5-р» къебэкIэу, ау «4-у» тIум нахьыбэ хэмытыныр ары. Джащ фэдэу зыкI къэралыгъо ушэтынхэм къащахьыщт пчъагъэхэми бгъэхалъхьэхэм ятын ялъытыгъэщт. Джащ фэдэу къэралыгъо ушэтынхэр зытыхэу, сэкъатныгъэ е япсауныгъэкIэ фэныкъуагъэ горэхэр зиIэхэр, шIокI зимыIэ предметхэмкIэ, урысыбзэмкIэ ыкIи хьисапымкIэ, «5» къэзыхьыхэрэми бгъэхалъхьэхэр атефэх.
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, бгъэхалъхьэхэр зыфэдэщтхэр къэралыгъо иминистерствэ ыгъэнэфэгъах. ЯинагъэкIи яIужъуагъэкIи зэфэдэщтых: ихъурэягъэ — см 40, иIужъуагъэ — мм 3. ЗэрэзэтекIыщтхэр ашъокIэ ныIэп. Зы бгъум Урысые Федерацием итамыгъэ тетыщт, адырэм «ЕджэнымкIэ гъэхъэгъэшIоу ышIыгъэхэм апай» зыфиIорэ гущыIэхэр тетхэгъэщтых. Зэгохыгъэ тхылъэу тыгъэнэбзыйхэр къызтепсэхэрэр тешIыхьэгъэщт.
Аужырэ илъэсищым дышъэ бгъэхалъхьэхэр къэзыхьыхэрэм япчъагъэ хэкIызэ макIо. АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ къытырэ пчъагъэхэм ар къагъэлъагъо: 2021-м — процент 14,6-рэ, 2022-м — 12,7-рэ, 2023-м — проценти 10,9-рэ. Бгъэхалъхьэхэм ятынкIэ шапхъэхэр зэрагъэлъэшыгъэхэр ащ ылъэпсэ шъхьаIэу къыхагъэщы. Ахэм якъыдэхынкIэ къалэу Мыекъуапэ пэрытныгъэр республикэм щиIыгъ. Анахьэу къахэщыхэрэр гимназиеу N 22-мрэ Адыгэ республикэ гимназиемрэ.
— Мыгъэ гимназием ия 11-рэ класс къэзыухыхэрэр кIэлэеджэкIо лъэшых. ПстэумкIи нэбгырэ 48-рэ мэхъух. А пчъагъэм щыщэу нэбгырэ 16-р дышъэ бгъэхалъхьэм кIэдэух, тыжьыным — кIэлэеджэкIуи 10. Ахэр къалэжьыщтхэмэ зыкI къэралыгъо ушэтынхэм къагъэлъэгъощт. Ары нахь мышIэми, зы «4» е тIу хэтэу къэзыухыхэрэри къыхэбгъэщынхэр тэрэзэу сэлъытэ. НыбжьыкIэхэр еджэным кIэгушIунхэмкIэ ащ мэхьанэ ин иI, — къыддэгощагъ республикэ гимназием ипащэу КIыкI Нуриет.
ДжырэкIэ республикэмкIэ бгъэхалъхьэхэр зэратыщт нэбгырэ пчъагъэр теубытагъэу ашIэрэп. ИлъэсыкIэ еджэгъум ехъулIэу ахэр къэнэфэщтых. Ахэр зэратыщтхэм апшъэрэ еджапIэм чIэхьанхэмкIэ фэгъэкIотэнхэр яIэщтых. Министерствэм иунашъокIэ, дышъэр къэзылэжьыгъэм балл пчъагъэу 5, тыжьыныр къызэратыгъэхэм 3 афыхагъэхъощт.