ЦIыфхэм янахьыбэр «баIо-мэкIашIэх», «мэкIэIо-башIэхэр» нахь макIэх. ЦIыф зырызхэри, тиныбджэгъу гупсэу Нурбый фэдэхэр, «зи зымыIо башIэхэр» ары.

Нурбый сэ зысшIагъэм щегъэжьагъэу Адыгэ Хасэм изэфэси, Хэсашъхьэми, гъэцэкIэкIо купхэм язэIукIи хинагъэп. Макъи-лъакъи пымыIукIэу хасэм къы­чIахьэщтыгъ, кIуашъэзэ къытхахьэщтыгъ, пчъэм анахь пэблагъэу тIысыпIэр къыхихыщтыгъ. Ащи изагъэщтыгъэп, къыддекIокIызэ зэIукIэм къекIолIэгъэ пстэуми сурэтхэр ттырихыщтыгъ.
Ныбджэгъу шъыпкъэ тызэфэзышIы­гъэри тIумкIи «тызэрэхэсистыр» арын фае. «Ухэсистмэ» ныдэлъфыбзэм, лъэп­къым итхакIохэм, иусакIохэм, иорэдусхэм, исурэтышIхэм, театрэм, лъэпкъ орэдышъом ыкIи къашъом, лъэпкъ IэшIагъэ­хэм, кIэкIэу, лъэпкъыр нэмыкIрэ лъэпкъ­мэ ахэзымыгъэкIуакIэрэ лъэпкъ культурэм, лъэпкъ искусствэм гъунэ алъымыфын, ахэм унаIэ атемыгъэтын, хэхэс адыгэхэм уафэмыгумэкIын плъэкIыщтэп. Хэкукъэгъэзэжьым, хэхэсым икъэщэжьын къыпытэджэрэ пэрыохъухэм ядэгъэзыжьын удэлэжьэщт. Гъэхъагъэхэм уащы­гушIукIыщт, щыкIагъэхэм, къыддэмыхъухэрэм угу паIонтIыкIыщт.
Нурбыйрэ сэррэ бэ къызэдэдчъыхьагъэр. ТIумкIи анахь тыгу къеощтыгъэр тыздэщыIэ тшIоигъо, тыщымыIэмэ мы­хъунэу тлъытэрэ зэхахьэхэр зызэте­фэхэкIэ ары. Сэ язырэр дэзгъэзы­щтыгъ, ау Нурбый ятIонэрэми, ящэнэрэми лъэсэу кIощтыгъ. Зэхахьэр зэрэкIуагъэр къытхыжьын, хэлажьэхэрэм сурэтхэр къатырихын фэягъ. Артистхэр, спорт­сменхэр къыпаплъэщтыгъэх, къыщыгугъыщтыгъэх.
Зы зэхахьэм зыкъыщигъэлъагъомэ, адрэм чъэжьыщтыгъэми, ку (машинэ — ред.) къырифэкIыным зыцэкIи енэцIыгъэп. Ежь гу тыришIыхьэмэ, ышнахьыжъхэм ку горэ зэрэрагъэгъотыщтым сыщыгъозагъ. Ау янэ гупсэ ку зэрифэмэ зэримыгуапэр къыриIогъагъ. Адэ, янэ имыгопэщтыр Нурбыи хэты ригъэшIэн ылъэкIыныя?
ЕтIани Нурбый къезыщэкIын медицинэ шIэныгъэхэмкIэ кандидат ныбджэгъуи иIагъ. «Журналист анахь цIэрыIоми о уиIэм фэдэ кузефэ зиIэ ахэтэп» сIомэ, сисэмэркъэукIэ зэригуапэр къыхэщэу зэрэIущхыпцIыщтыгъэр непи сынэгу кIэт. Ау пIопэн хъумэ, IэшIэхыгъэп Нурбый къепщэкIыныр. Концерт ужым, пьесэр къызаухырэм артистхэм ахэхьан, сурэт­хэр атырихын, пстэури ыгъэрэзэнхэ, ори уежэн фэягъ. Къызиухырэми занкIэу унэм тыкIожьын тыфитыгъэп. Респуб­ликэм ипащэу КъумпIыл Мурат къыфигъэшъошэгъэ сурэтыр тезыхырэ пкъыгъор Iоф­шIапIэм Iутщэжьын фэягъ.
Иныбджэгъухэм рагъэгъотыгъэ аппарат къызэрыкIомкIэ ригъэжьагъ сурэттехыныр. ТIэкIу нахь Iазэ зэхъум, ар фызэблахъугъ. ИIэзагъэ етIани зыха­хъом, ЛIышъхьэм къыфигъэшъошэгъэ ахъщэмкIэ къыщэфыгъэ аппаратыр Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзанрэ ежьыррэ къызэдыхахыгъ. Тырихыгъэ сурэтыр дэгъу-мыдэгъумкIэ хэтми къеупчIыгъэр, риIо­жьыщтыгъэр а зыр арыгъэ: «орыкIэ хъущт».
Нурбый Хасэм игъэцэкIэкIэ куп хэтэу хъугъэ, Хэсашъхьэм хэтэу къы­хьыгъ. Аужырэ илъэсхэм Хасэм игъэзетэу «Гъуазэр» къыдигъэ­кIыщтыгъ. ДАХ-м игъэзетэу «Нартым» икъыдэгъэкIыни иIахьышхо хэлъыгъ. Зэхэхьэ пстэуми ахэлажьэщтыгъэми, цIыфмэ апашъхьэ къыщыгущыIэу зэ нэмыIэми зыми ылъэ­гъугъэп. Ау Нурбый зи ымыIуахэу, лъэпкъ Iофыгъохэм еплъы­кIэ афыримыIэу, къы­раIорэм Iо хэмы­лъэу еуцуалIэ къызышIошIыхэрэр лъэшэу хэукъох. Нурбый икъаигъагъэ благъэу зышIэщтыгъэ закъо­хэр ары щыгъуазэхэр. Тиныбджэгъу шъэбэрыкIо-шъэбырыIоми, зыдэуцугъэм тебгъэкIошъыкIын плъэ­кIыщтыгъэп. Ау джа икъаигъагъ ары лъэпкъ тхыдэм пытэу хэуцогъэ гъэхъэгъэшхохэм алъа­псэри.
Ткъош Абхъазым ишъхьафитныгъэ къы­ухъумэзэ фэхыгъэ Хъодэ Адам ихьадэ, къызэригъотыжьыгъэр, къызэрищэжьыгъэр игъэхъагъэхэм апэ итэгъэуцо. Зы­щычIатIагъэм икъэгъотыжьын, хьадэм икъэщэжьын къинышхо апилъэгъуагъ, ыпси хилъхьэ пэтыгъ. «Хъугъэ-шIагъэр зыпэкIэкIыгъэм, зипкъынэ-лынэ хэпшагъэм, ыгъэгушхуагъэм, гукIод-гумэкIыгъо хидзагъэм къызимытхыжьыкIэ, нэпкъхэм атет къошъофыкIэ Iазэхэм къаIорэр ары тхыдэ хъурэр. Арышъ, тхыдэр къызыхафызыкIыжьыщт тхыгъабэ, тхьапэм егъэ­кIугъэу къэдгъэнэныр ащ пшъэрылъ къытфешIы» аIозэ мымакIэу есIокIыгъэ­ми, Къуижъ Къэплъани бэрэ елъэIугъэ­ми, къытхыгъабэм ежь фэгъэхьыгъэр къахигъэфагъэп.
Хэгъэгу зэфэшъхьэфыбэм арыпхъы­хьэгъэ адыгэхэм тызэлъызыгъэIэсырэ тызыгъэгушхорэ адыгэ шъуашэм и Мафэ кIэщакIо фэхъугъэр Хэгъэгу Адыгэ Хасэр щыIэныр, зишIушIагъэри Нурбый ары. «Зэхэтымыщэу сауж имыкIыгъэр Нурбый, зыпшъэ дэкIыгъэри «Налмэсым» ипэщагъэу Къулэ Мыхьэмэт ары», — еIо а лъэхъаным Хасэм итхьэмэтэгъэ Хьэпэе Арамбый. Нурбый ащ къыщыуцу­гъэп, тишъуашэ «Ей, ей Адыгэ шъуаш, дунаим ущызэлъашI…» ыIуи гущыIэхэр фызэхилъхьагъ, Анзэрэкъо Чеслав орэды­шъомкIэ бэрэ зэригъэлъэIугъэп. Къадэмыхъугъэми, мэфэкIым илъэс къэс зырагъэушъомбгъун, апэу нэмыкI хэгъэ­гухэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэр, етIанэ тишъуашэ къэзыштэгъэ лъэпкъхэр къырагъэблэгъэнхэ гухэлъи зэхэщакIохэм яIагъ.
Нурбый орэдышъомкIэ Анзэрэкъо Чеслав къыздыригъаIи адыгэ быракъми орэд фиусыгъ. ОрэдитIум тамэ къагозыгъэкIагъэр Биданыкъо Замир.
Мыекъуапэ щэрыонымкIэ псэолъэ те­гъэпсыхьагъэ дэт зэрэхъугъэми, ымыгъэбыракъыгъэми, ти Нурбий иIахьышхо хэлъ. Урысые Федерацием а лъэхъаным спортымкIэ иминистрэгъэ Виталий Мутко Мыекъуапэ къызщыкIуагъэ горэм «щэрыонымкIэ олимпийскэ чемпион тиIэу, ащ епэсыгъэ тир тимыIэныр къе­кIурэп» ыIуи, ащи къызыдырегъаштэр ары Iофхэр нахь псынкIэу къызызэпыфагъэхэр.
Нурбый анахь гъунэ зылъифыщтыгъэ­хэм ащыщыгъ, хэхэсыгъэхэу лъэпкъым щыщ хъужьыгъэхэр. Ащи шIотэрэзыгъэп шышъхьэIум иапэрэ мафэ зэреджа­гъэ-хэр — «Хэку къэгъэзэжь» мафэкIэ зэблэхъугъэн зэрэфаемкIэ къыддыри­гъаштэщтыгъ. Джыри тIэкIурэ къытхэтыжьыгъагъэмэ, ари къылъэгъужьы­щтыгъ.
Аужырэ лъэхъанхэм Мыекъуапэ ным исаугъэт зэрэдэтын фаер ары Нурбый «иорэдыгъэр». Ымыгъэгупсэфыгъэри тихэсэ тхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан ары. Тхьаматэм, Адыгэ Хасэм иунашъо унэшъошIхэм алъигъэIэсыгъ, къыдырагъэштагъ, Ным исаугъэт Мыекъуапэ зэрэдагъэуцощтым иунашъуи къаштагъ. Нурбый щиз хэхъуагъ. Саугъэтыр зыдагъэуцумэ хъущт чIыпIэм тызэдеусагъ, гушIуагъор зэдэдгощыгъ. «Ридадэ» тыкIуи, Шъхьэгуащэ ымакъэ тыкIэдэIукIызэ щаибжъи зэдэтIэтыгъ.
ЩыIэх цIыфхэр, нэIуасэ узызэфэхъугъэм бэдэдэ темышIагъэми, а зы тэмашъхьэм узэдыщапIугъэм, къэбгъэшIагъэм уиныбджэгъугъэм фэдэу пщы­хъоу. Джащ фэдэгъ сэркIэ Нурбый.
Нурбый зэо-запсэ хъугъэ. «Зыгорэ илажьа ма?» упчIэр сыгу къэкIыгъэ къодыеу иIофшIэгъухэм «мы кIалэр тэрэзэу ягъэуплъэкIугъэн фае. Ощ нэмыкI зэдэIуни тэ тшIэрэп» аIуи макъэ къысагъэIугъ. А мэфэ дэдэм щэджэгъо ужым республикэ сымэджэщым ты­кIуагъ. Лъыри къауплъэкIугъ. Чэщ охъуфэ рентгени, КТ-ри, МРТ-ри — зи къагъэна­гъэп. Нахь уплъэкIун куу ашIы къэс, къыгъэлъагъорэм гур нахь игъэкIодыщтыгъ. Уз Iаем шъхьэкуцIыр зэлъиштэгъахэу къы­чIэкIыгъ. Онкологие сымэджэщи, Краснодари зи къэдгъэнагъэп, иIофшIэгъухэ­ми, хэсэ тхьаматэми, пса­уныгъэмкIэ тиминистри зи къатенагъэп, ау уз Iаер зэкIэбгъэкIожьыным тетыжьыгъэп.
Ышыхэм къуаджэм ащэжьыгъ. Ижь хэтыжь къодыеу мэзэ Iэпэ-цыпэм щы­лъы­жьыгъ. Мафэ къэс пIоми хъунэу тафытеуагъ, икъэбар зэдгъэшIагъ. Тафэ­кIонми тIэкIу тышIолIыкIэу, ау тызэрэкъо­мыкIырэри тшIоемыкIоу мафэхэр зэкIэ­лъыкIуагъэх. Аузэ, сэри тиныбджэгъу ЦIыкIушъо Аслъани тэ тымыкIоу ыпсэ зэримытыщтыр къыдгурыIуагъ. Рамэзани гъусэ тшIи нэбгырищым тыфэкIуагъ. Сэлам етхыгъ, ыIэ тыубытыгъ, ышъхьа­шъо, ынэгушъо Iэ ащыс­фагъ. Зэригуапэр ынэхэмкIэ къытигъэшIагъ, сэлам къетхыжьыгъ. Ащ ыуж мэфищ нахь ымыгъэ­шIэжьэуи тыкъыбгынагъ.
Адыгэ ХасэмкIэ хьадагъэм купышхоу тыкIуагъ, дахэу дгъэкIотэжьыгъэ.
Ау джыри къытхэт Нурбый. ЫкIи къытхэтыщт. Хъодэ Адам зыгу къэкIы­хэрэм, шъуашэм и Мафэ хэзыгъэунэфыкIыхэрэм, шъуашэм иорэд, быракъым иорэд ыгъэгушхохэрэм, щэрыонымкIэ псэуалъэм зыщызыгъасэхэрэм, бэ темышIэу Мыекъуапэ къыдагъэуцошт ным исаугъэт щыгушIукIыщтхэм, «Адыгэ макъэм» иархив хаплъэхэрэм, ыцIэ тедзэ зылъэгъухэрэм… Нурбый угу къэзыгъэкIыжьыщтэу джыри бэ къэп­пчъын плъэкIыщтми, джащ сыкъыщыуцун. Аужырэ гущыIэхэри ежь фэзгъэзэных: «Ары синыбджэгъу, о уиIуакIэу, «нехъа­тэ, нехъатэ» мы къытэпшIагъэр…»
МэщфэшIу
Нэдждэт.