Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналистэу, ЛIышъхьэм ишIухьафтын къызыфагъэшъошэгъэ, медаль ыкIи щытхъу тхылъыбэ къэзылэжьыгъэ тиIофшIэгъугъэу, 1982-рэ илъэсым къыщыублагъэу опсэуфэ «Адыгэ макъэм» щылэжьэгъэ ЕмтIылъ Нурбый къызытхэмытыжьыр непэ илъэс хъугъэ. Нурбый тыгу къэдгъэкIыжьы, гущыIэ фабэхэр фатIо тшIоигъу — ахэр ащ къылэжьыгъэх.

Журналист IофшIэным къыфэхъугъагъ, исэнэхьат зэпымыоу, мыпшъыжьэу фэлэжьагъ. Къэзыгъэуцугъэ закъор узыр ары…
ЕмтIылъ Нурбый респуб­ликэм щызымышIэрэ къэгъотыгъоягъ — Адыгеим культурэ, спорт, мэфэкI Iофтхьабзэу щыкIорэ пстэуми афэгъэхьыгъэу къэзытхыжьыщтыгъэр ары. Зэрэхабзэу, хъугъэ-шIагъэхэр зыгъэпсэфыгъо мафэхэм атефэх нахь цIыфыбэ хэлэжьэшъуным фэшI. А зы мафэм зытIу-зыщ зэтефэ­хэуи къыхэкIыщтыгъ. Джа зэпстэури къызэлъиубытыныр фызэшIокIыщтыгъ Нурбый. Къызэритхыжьыхэ­рэми нэмыкIэу сурэтхэри къа­щытырихыщтыгъ. Фотоаппаратыр шIохэлъагъэу, елъэкIонызэ урамым рыкIоу ар бэрэ плъэгъущтыгъ.
Мафэ къэс зы нэкIубгъо — я 8-рэр — Нурбый фэгъэзагъэу щытыгъ, ар спортым фэгъэхьыгъагъ. Ащ нэ­мыкIэу нэкIубгъо пчъагъи къыдитхын ылъэкIыщтыгъ. Общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» фэгъэхьыгъэ гъэзетри ыгъэхьазырыщтыгъ. Сыдигъуа зытхэжьыщтыгъэр? Сэ сшъхьэкIэ пчъагъэрэ къыхэкIыгъ редакциер зычIэт унэм пчы­хьэ кIасэ хъугъэу сыблэкIэу сызыдэплъыекIэ, Нурбый зычIэсым иостыгъэ хэгъэнагъэу слъэгъоу. ЛэжьапкIэм лъыплъэжьэу, къылъы­тэжьэу ихэбзагъэп, иIоф­шIэн гухахъо хигъуатэу, зыдэгущыIэрэм, ылъэгъурэм кIуачIэ къыратэу щытыгъ. ИщыIэныгъэ зэрэпсаоу шIу ылъэгъурэ Iофым фигъэ­шъошагъ.
Нурбый сэмэркъэушхо хэ­лъыгъ, зышIэщтыгъэ пстэуми шIукIэ агу къинагъэу сегупшысэ.
Илъэс хъугъэ ЕмтIылъ Нурбый къызытхэмыты­жьыр, ау джыри моу джыдэдэм тыIукIэщтым, пчъэр къыIуихыни къычIэхьащтым фэд. ТиIофшIэгъухэм ар ащыгъупшэрэп, ренэу игугъу ашIы, игущыIэхэр бэрэ тыгу къэкIыжьых, зэтэIо­жьых… ЗэрэчIэтынагъэм игукъао джыри тызэлъи­Iыгъ.
Дунаим емыхыжьын цIыф къытехъорэп, ау ащ лъэуж къытебгъэнэшъуныр, нэ­мыкIхэм агу укъинэныр къэ­блэжьыныр псынкIагъоп. Ар фызэшIокIыгъ Нурбый. Тхьэм ыпсэ ыгъэгупсэфын.
МэщлIэкъо Саид.

Непэ «Адыгэ макъэм» журналистэу щылажьэхэрэм сэщ нахьыбэрэ ЕмтIылъ Нурбый Iоф дэзышIагъэ ахэтэп. ГукъэкIыжьэу къэп­тхын плъэкIыщтым гъунэ иIэу щытэп. Ау сэ хъугъэ-­шIэгъэ зытIу горэмэ са­къыщыуцун.
Апэдэдэ Нурбый IэкIэ тхыгъэ тхьэпэ цIыкIу горэ ыIыгъэу редакцием къызы­чIэхьэгъагъэм ыуж илъэс 40-м ехъу тешIэжьыгъэми, непэ фэдэу сынэгу къыкIэуцожьы. А лъэхъаным письмэхэмкIэ отделым сы­чIэсыгъ, пащэу сиIагъэр Шъоджэ Аслъанчэрый (Тхьэм Джэнэт къырет). IофшIэгъу мафэ горэм кабинет пчъэм зыгорэ къытеуагъэти, Ас­лъанчэрые «къакIо, къы­чIахь» ыIуи, пчъэм ылъэны­къокIэ зигъэзагъ. ЦIыкIу-­цIыкIоу пчъэр къыIуищэи, ышъхьэ ехъу къэмылъагъоу, зыгорэ къычIэплъагъ. «Умы­у­кIытэу къычIахьэба», — етIани риIуагъ. МэкIэ-­макIэу кIэлэ къопцIэ Iэпс-­лъэпс горэ кабинетым къихьагъ. Лъэшэу зэрэукIы­тэрэр къыхэщэу сэлам къы­тихи, зэхэпхы къодыеу къыIуагъ: «Сэ тхыгъэ цIыкIу горэ къышъуфэсхьыгъ. ­Игъоу шъулъэгъумэ, къыхэшъуутынэу сыфэягъ». ЧIэ­кIыжьын зэхъум кIыбкIэ зэрэзэкIакIощтыгъэр сшIогъэшIэгъонэу, пчъэр къызы­фешIыжьым, Аслъанчэрые есIуагъ: «Ащ фэдэу Iэдэбрэ укIытэрэ хэлъэу зыпари слъэгъугъэп». Ежьыри ма­кIэу къэщхыпцIи, «щыIэх адэ ащ фэдэхэри» къыIуи, итхэн пидзэжьыгъагъ…
А тхыгъэ цIыкIури гъэзетым къырагъэхьэгъагъ, ежьыри Iоф щишIэнэу къа­штэгъагъ. Анахь хъупхъэу зипшъэрылъхэр зыгъэца­кIэхэрэм ясатыр псынкIэу хэуцогъагъ. Чэщи мафи, шэмбэти тхьаумафи имыIэу ренэу зыгорэм чъэщтыгъ, къытхыжьыщтыгъ.
Загъорэ охътэ тIэкIу къыз­щыдафэрэм янэ епхыгъэ гукъэкIыжьхэм ахилъа­сэщтыгъ. УмышIэжьынэу Нурбый ынэгу къызэокIыщтыгъ: «Сыд гущэ фэтшIэ­жьыгъ тянэ. Ащ къинэу къыттырилъэгъуагъэр гущы­IэкIэ къэпIон плъэкIыщтэп». Сэри згъэIасэщтыгъ, зыми тызэрэфимытыр ыгу къэзгъэкIыжьыщтыгъ.
Мафэ горэм сянэ Мые­къуапэ къатщи сымэджэщым чIэдгъэгъолъхьэгъагъ. Нурбый бэрэ ащ къыкIэ­упчIэщтыгъ, нахьышIу хъугъэмэ зэригъашIэщтыгъ.
Нурбыйрэ сэрырэ Адыгэ Хасэм и Хэсашъхьэ тыхэтыгъ. Гъэзетэу «Гъуазэм» икъыдэгъэкIын тыфэгъэзэгъагъ. Нурбый ащ иредактор шъхьаIэу щытыгъ. Сыд фэдэ Iоф Хасэм къыщаIэтыгъэми, ренэу ащ хэгъэ­хъожь фишIыщтыгъ. А хэгъэхъожьыр зыфэгъэхьы­гъагъэр Ным исаугъэт Мыекъуапэ щыгъэпсыгъэныр ары. Емызэщэу ренэу саугъэтым игугъу ышIы­щтыгъ. Сенэгуе ар Нурбый иосыетэу къытфигъэна­гъэкIэ…
Тхьаркъохъо Сафыет.

ЦIыфыр дунаим зехыжьыкIэ, лъэгъо дахэу къыгъэна­гъэмкIэ игугъу ашIыжьы. ЕмтIылъ Нурбый шIукIэ цIыфхэм агу къинагъ, ар бэмэ къадэхъурэп. IэпыIэгъу зищыкIагъэм, гузэжъогъу чIыпIэ ифагъэм егъашIи аблэкIыгъэп. Сэ сшъхьэкIэ журналист сэнэхьатым хэшIыкIэу фысиIэр зэкIэ ары сэзыгъэшIагъэр, къэбарыкIэ­хэм ятхыкIэ иIэпэIэсэныгъэ сIэ къыригъэхьагъ. ЩыIэны­гъэ къызэрыкIомкIи синыб­джэгъушIугъ, уигукъауи, уигушIуагъуи къыбдэзыгощын цIыфэу щытыгъ. ЗэкIэ зэIофшIэгъухэм ар зэрэщымыIэжьыр чIэнэгъэшхо тфэ­хъугъ. Тхьэм джэнэт лъапIэр къырет, ишIушIагъэу бгъо­дэлъхэр къырепэсыжьых.
Iэшъынэ Сусан.

ЦIыфым игугъу ашIыфэ ар щыIэу, къытхэтэу бэрэ аIо. Арэущтэу щытмэ, тэ, редакцием щылажьэхэрэм, Нурбый тхэмыкIыжьыгъэм фэд. Мары ар къызытхэмытыжьыр илъэс хъугъэшъ, чIыпIэ ыкIи Iоф зэфэшъхьафхэм япхыгъэу ащ игугъу тымышIэу мафэ къыхэкIырэп пIоми хъущт е иIофшIэкIагъэ, е сэмэркъэоу ышIыщтыгъэхэр тыгу къэкIыжьхэзэ. Анахь тщымыгъупшэу ар къызэрэтхэнагъэхэм ащыщ планеркэхэм ялъэхъан Нурбый Iофыгъо горэм епхыгъэу материал гъэнэфагъэ къыт­хын фаеу пшъэрылъ зыфашIыкIэ, «ишIуагъэ къэкIощта?» зэриIощты­гъэр. Тащыщыбэм «Нурбый зэриIощтыгъэу» аIозэ, ар къыкIаIотыкIыжьы.
Iоф зэдапшIэу, мафэ къэс узэрихьылIэ хъумэ, цIыфым ишэни, иамали, дэгъоу хэлъыри, щыкIагъэу иIэхэри пшIэхэ мэхъу, зы унагъо фэдэу узэхэт. Ащ лъэшэу узэрепхы, угу зэфэгъужьэу, хэти IэпыIэгъу уфэхъу пшIоигъоу охъу. Угу забгъэуи къыхэкIы, зэкIэми тыцIыф, тишэнхэри зэфэдэп, ау Нурбый уфэгубжыгъэу бэрэ ухэтын плъэкIыщтыгъэп.
ЗэкIэми Нурбый лъытэныгъэ фэтэ­зыгъэшIыщтыгъэр иIофшIакI, «Адыгэ макъэр» ищыIэныгъэу, иунагъу пIоми хъунэу зэрэщытыгъэр ары. Пчэдыжьым зэкIэми апэ къакIощтыгъ, ауж чIэкIыжьыщтыгъ. Тэ IофшIэныр тыухыгъэу тиэтаж техыжьы хъумэ, «неущ шъукъэкIоныр зыщышъумыгъэ­гъупш» ыIозэ тигъэкIотэжьыщтыгъ. Ежь къычIанэщтыгъ — пчыхьэм щы­Iэщт Iофтхьабзэ горэм е заулэхэм ар ащыIэн фэягъ. Чэщым иунэ зыщихьажьыщтыгъэри, къызэритхы­жьышъугъэри бгъэшIагъоу пчэды­жьым материалыр хьазырэу къыхьыщтыгъ. Чэщи мафи, шэмбэти тхьау­мафи иIагъэп.
Нурбый инэпэеплъэу тиколлективкIэ ттырихыгъэ сурэтыбэ къытфигъэ­нагъ, ащ фэд, инэIосабэми яIэх ащ атырихыгъэхэр. ЦIыф зэIухыгъэ дэдэу щымытыгъэми, «романтик» зыфа­Iохэрэми афэбгъадэщтыгъ иусэхэу орэдышъохэм аралъхьагъэхэм узя­дэIукIэ.
КъызышIогъэшIыгъуай зы IэмкIэ фотоаппаратыр ыIыгъэу, адрэ блыпкъым Iалъмэкъ цIыкIоу диктофонымрэ блокнотымрэ зыдэлъхэр пылъагъэу редакцием Нурбый къычIэмыхьажьыныр, икабинетыпчъэ, тызэресагъэу, IункIыбзэIух зэхэблагъэр Iумылъы­жьыныр. Ау сыдэу пшIын, узыфыримыкъун кIуачIи щыI. Тхьэм джэнэт лъапIэр къыует, Нурбый!
ЖакIэмыкъо Аминэт.

Зисэнэхьат шIу зылъэгъоу, ащ хэшIыкIышхо фызиIэхэм ащыщыгъ ЕмтIылъ Нурбый. Журналисткэр ыпсэм фэдагъ, чэщи мафи имыIэу Iоф ышIагъ, игъэзет гупсэ хэхъоныгъэ зэришIыщтым, ыцIэ дахэкIэ зэраригъэIощтым сыдигъуи пылъыгъ.
«Адыгэ макъэм» непэ Iутхэм ащыщхэр, сэри ахэм сызэрахэтэу, Нурбый ыгъэсагъэх. Ужурналистмэ тыдрэ къуапи унэсын, цIыфхэм ягу­мэкIыгъохэм защыбгъэгъозэн, ахэм ядэгъэзыжьын унаIэ тебгъэтын зэ­рэфаер ренэу къытиIощтыгъ. Илъэс 20 фэдизрэ Нурбый Iоф дэсшIагъ. А уахътэм къыкIоцI «сысымадж» е «сфэлъэкIыщтэп» ыIоу зыкIи зэхэс­хыгъэп. Иунэ зэрисым нахьыбэрэ «Адыгэ макъэм» иуахътэ щигъакIощтыгъ. Къызщыхъу­гъэ Щынджыерэ ащ щы­псэухэрэмрэ зыпишIынхэ щыIагъэп.
Нурбый культурэм, искусствэм, спортым ахэщэгъэ цIыфхэм ягъэхъа­гъэхэр ыкIи ягумэкIыгъохэр къытхыщтыгъэх. АщкIэ цIыфыбэ къыфэ­рэ­загъ. Сэмэркъэушхо хэлъыгъ, ащ дакIоу IэпыIэгъу зищыкIагъэм ишIуа­гъэ зэрэригъэкIыщтым сыдигъуи пы­лъыгъ.
ЕмтIылъ Нурбый «Адыгэ макъэм» ынэпагъ, непи арэущтэу щыт. Ар зымышIэрэ, шъхьэкIафэ фэзымы­шIырэ цIыф Адыгеим исэп пIоми ухэукъощтэп. Къызытхэмытыжьыр илъэс хъугъэ, ау ар тщыгъупшэрэп, ишIэжь тэгъэлъапIэ, тыгу илъ.
ТХЬАРКЪОХЪО Адам.

Журналистикэм сыхэзыщагъэр, ащ ишъэфхэр сэзыгъэшIагъэр ЕмтIылъ Нурбый ары. Ар зипэщэгъэ къэбар­хэмкIэ отделым сепхыгъэу апэрэ лъэбэкъухэр сшIыгъэх. «ИIофшIэн Тхьэм къыфигъэхъугъ» зыфаIорэ цIыф­хэм Нурбый ащыщыгъ, исэнэхьат къулайныгъэшхо фыриIагъ. ЦIыф хьалэлэу, сэмэркъэушхо хэлъэу щытыгъ. Сыдигъо ыдэжь учIэхьагъэми, анахь макIэр арыми шIухьафтын цIыкIу горэм укIигъэгушIущтыгъ. Адыгэ къашъом итхыпхъэхэр зытешIыхьэгъэ стачанэу ащ къыситыгъэр непэ къызнэсыгъэми сэгъашIо. Ащ щай сырешъо къэси, Нурбый шIукIэ сыгу къэкIы… Зэщ зыфаIорэр ышIагъэп, чъэзэ Iоф ышIэщтыгъ, тыдэ щыIэ къэбар «стырыр», анахьэу культурэм, искусствэм, спортым япхыгъэхэр, къызэрэзIэкIигъэхьащтхэм ренэу пылъыгъ. КIочIэ дэгъу иIагъ. Итхыгъэхэр гурыIогъошIоу ыгъэпсыщтыгъ. Зэрэреспубликэу ар дэгъоу ашIэщтыгъ, шъхьэкIэфэныгъэ­шхо къылэжьыгъ.
ГъашIэ зиIэм лIэныгъэ иI. ЦIыфыр опсэуфэ гъогу дахэу къыкIугъэр ежь мыпсэужьми, бэрэ ащымыгъупшэжьэу къыхэкIы. Зидунай зыхъожьыгъэм игугъу пшIыныр, ащ укъыфэтхэныр къины. Ау етIани а цIыфым гъогу шIагъоу къыкIугъэр, гъэхъагъэу иIэ­хэр зызэфэпхьысыжьхэкIэ, гукъэ­кIыжьхэм уахещэ, ащ гугъэ къыуеты, кIуачIэ къыпхелъхьэ. Адыгэ гущыIэжъым къызэриIоу, «ЦIыфышIур лIэми ищытхъу къэнэ». Нурбый ыцIэ дахэкIэ къытхэнагъ.
КIАРЭ Фатим.