ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итэп. ЦIыфхэр зэхъокIых, дунаим зехъожьы. ЩыIакIэри Iахь-Iахьэу зэхэлъ: гушIуагъуи, гукъауи, къиныгъуи.

Мафэ горэм сиугъоигъэхэр зэхэсыдзыжьхэзэ, лъэпкъ гъэзетым къыхэупкIыгъэ статьям сыIукIагъ. Ащ илъэс 46-рэ ыныбжь, сурэтэу итыр 1946-рэ илъэсым тырахыгъ. Мыр къызыхаутым сурэтым итмэ яна­хьыбэр псаоу дунаим тетыгъэх, пенсием кIуагъэхэми, колхозым щылажьэхэрэр ахэтыгъэх. ЗэкI пIоми хъунэу сшIэщтыгъэх: сиIахьылыгъэх, тигъунэгъугъэх, аужыпкъэм — цIыф дэгъугъэх. Ахэр ары тызыпIугъэхэр, гъэсэпэтхыдэ къытэзыIуагъэхэр. Тэри ахэр тиупчIэжьэгъугъэх, щысэтехыпIэу тиIагъэх. Ахэм ягущыIэ тышIолIыкIыщтыгъ. Статьяр зиягъэр «Социалистическэ Адыгеим» ижурналист пIашъэу Гъонэжьыкъо Тыркубый. Iушэу, губзыгъэу, бзэ дахэ Iу­лъэу, зэгъэфагъэу гущыIэу щы­тыгъ. Чылэм бэрэ къакIощтыгъ, еджапIэми къедгъэблагъэщтыгъ, ежьыри къуаджэм щыщ цIыф шIагъомэ, унэгъо зэгъэфагъэмэ яхьылIэгъэ статьяхэр гъэзетым къыригъахьэщтыгъэх. Мы статья­ри ахэм зэу ащыщ. ЫпэкIэ плъагъэ, къэхъущтыр ышIагъэм фэдэу. Тхыгъэм гупшысэ шъхьа­Iэу щыпхырыщыгъэр непэрэ мафэм епхьылIэн плъэкIыщт. Тирэхьатныгъэ, тищыIакIэ зыгу темыфэу щыIэхэм зао къыта­шIылIагъ. Ау Урысыем ицIыфхэм зябгъэуфэн плъэкIыщтэп. Хэгъэгу заом илъэхъан фэдэу тиухъумакIохэр заом Iутых, мыд­кIэ къэнагъэхэри зэрафэлъэкIэу ахэм адеIэх, мэлажьэх.
Джа лъэхъаным мэхьанэшхо зиIэгъэ лозунгыр джыри къытфэуцугъ: «ЗэкIэри фронтым пай, зэкIэри текIоныгъэм пай».
Мы сурэтым ит цIыф шIагъо­мэ, ахэм афэдэмэ къакIэлъыкIогъэ лIэужхэр ары непэрэ мафэм заом Iутхэр, фронтым Iутмэ адэIэпыIэхэрэр, хэгъэгур псэуным пае лажьэхэрэр.
Уафэрэзэн фае хэгъэгур тфэ­зыухъумагъэмэ: фронтым Iутыгъэми, ащ ыкIыб щылэжьагъэми, заом щыфэхыгъэм къакIэныгъэ лъфыгъэхэр зыпIугъэхэми. Сапашъхьэ илъ сурэтым итхэм къалъфыгъэмэ къалъфыжьы­гъэхэри ежьхэм ягъогу рэкIох, ерыуаджэ, мыхъун зышIэрэ ахэ­тэп, уахътэу зыхэтым диштэу мэпсэух. Зигугъу къэсшIырэ тхы­гъэр зыфэгъэхьыгъагъэмэ ащыщ зы нэбгырэ джыри псау. Ар илъэсих зыныбжь пшъэшъэ­жъыеу ахэсыр ары — Бэгъушъэ Сар. Ар зипшъашъэр Гъонэжьыкъо Дэхэжъ. Ишъхьэгъусэ заом зыхэкIуадэм, ыIэ риушхохэу тIысыжьыгъэп. Исабый къызфигъэнэн иIэпти, зыщылажьэрэм зыдищэщтыгъ. Ащ пае ыгу кIо­дэу къыхэкIыгъэп, тэ тигъунэгъу дэдагъэх, ащ сыщыгъуаз. ЦIыфым ишIушIагъэ кIодырэп. Ар нафэ къыпфэхъу Гъонэжьыкъо Тыркубый истатья узеджэкIэ.
Мы ситхыгъэ цIэу фэсшIы­гъэм гупшысэхэм сафищагъ. Джы къэстхыщтым сытегущыIэнэу сы­фэягъэп — гъэзетеджэхэм еплъыкIэу ащ фыряIэщтыр зэфэшъхьафын ылъэкIыщт, ау сэ сыгу къытелъэдагъэр къэстхыщт.
ЦIыфыгъэ горэ пхэлъмэ, заоу джы кIорэм уимыгъэгумэкIын плъэкIыщтэп. ЕплъыкIэу ­шъхьадж фыриIэр зэфэшъхьаф, «Нэпкъым тетыр къошъофыкIэ Iаз» зэраIоу. Нафэр нахьыбэмэ Iофым хэ­лъыр къызэрагурыIорэр ары. Ар япсэукIэ къегъэлъагъо. КIа­лэхэм загъэбылъыжьырэп, ежь-­ежьырэу заом макIох. МыдкIэ къэнагъэхэри зэралъэкIэу адэIэпыIэх, агу къаIэтыным пылъых. Аужыпкъэм, еджэкIо цIыкIумэ письмэхэр атхых. ДзэкIолIмэ ахэр абгъашъо дэлъэу аIыгъых. Ахэм къин алъэгъуми, акIыб дэтмэ ягумэкI зэхашIэ. Шъхьадж ылъэкIыщтыр ешIэ — шэф остыгъэхэр ашIых, хъытыухэр ахъэх, хабзэм зэрэфэлъэкIэу дзэ­кIолI­хэр зыми зэрэщимыгъакIэхэрэм емылъытыгъэу цIыф къызэрыкIохэми афэлъэкIыщтыр ашIэ.
Апэ мы заом кIонэу хъугъэмэ къин бэдэдэ алъэгъугъ. Ар сэзыгъашIэрэр — а дащыгъэхэм сиIахьылхэри, тигъунэгъу кIали ахэтыгъ. МыдкIэ къыщанагъэ­хэмкIи хьылъэ дэдагъ. Загъэ­псэ­­фынэу къызагъакIохэм, янэ-­ятэмэ къахэкIыгъэх якIа-
лэ­хэм ащ амыгъэзэжьынэу яушъыи­гъэхэр. Ау сшIэрэмэ ащыщи зи афэгъэдэIуагъэп. ЗэупчIыжьыгъэхэм фэдэу къа­Iощтыгъэр зы: «Сэрмырмэ, хэт кIощтыр! Сызхэт кIалэхэм сыдэущтэу «сыкIощтэп, шъо шъукIу, сэ сыхэкIыжьы» ясIон слъэкIына, сыщынагъ пIонэу!»
Тинасып тикIалэмэ янахьыбэр ахэм зэрафэдэхэр!
Ячэзыу къэси, кIалэхэр джыри кIонхэ зэхъум, шъхьадж ылъэ­кIыщтымкIэ угъоягъэх, къа­шъхьэпэн ашIошIыхэрэр афаугъоигъэх. Сэ слъэкIыщтыр ары­ти, цылъэпэдхэр афэсхъагъэх.
Ащ ыужи кIалэхэр джыри кIонхэ зэхъум, «агу къэсIэтын, шIу горэ афэсшIэн» сIуи сегупшысагъ. Тигъунэгъу кIэлэцIы­кIум янэ есIуагъ: «Фэенхэми сшIэрэп, сэ слъэкIыщтыр арышъ, нэшэбэгу шIоIу, варенье зэфэшъхьафхэр ястынхэ слъэкIыщт». Командирым зыреIом хъункIэ къыдиштагъ. Дгъэхьазыр зэхъум, адрэ гъунэгъоу зылъэгъугъэхэри, хэти фэлъэкIыщтымкIэ къы­хэлэжьагъэх. Гъунэгъухэр ­адыгэх, урысых, дагъыстаных. ТызэгурыIоу тызэхэт, тикъини тихъяри зэдэдгощэу. Ар зымыуасэ щыIэп! Урысыем ис цIыф лъэпкъыбэр зыч-зыпчэгъоу ты­зэхэт. ТызэшIозгъэкIодынэу тазыфагу къихьэрэм зи къыдэ­хъущтэп!
Джы шIуагъэу тшIагъэм псапэу къыхэкIыгъэр къэсIон. Амал яIэу къэгущыIэнхэ е зыкъа­ра­гъэлъэгъунхэу къызхэкIыкIэ, сэламхэр къытахыжьы, «тхьа­шъуегъэпсэу» къытаIо. ЗэкIэ хэ­сэгъэкIышъ, псапэ къызхэкIыщтыр зи арэп. Яшхыни яуIэшыни щыкIагъэ зэримыIэр къаIощтыгъ, ау унэм къикIыгъэ вареньер къызэIуахымэ, яунэ зэ­рэмычыжьэр ащкIэ ашIэщтыгъэу аIо. ШIушIагъэр мыинми, псапэ къыхэкIмэ, зымыуасэ щы­Iэп. КъэкIожьыгъэхэу тигъу­нэгъу кIалэм къысиIуагъ: «Открывалкэу къыдэплъхьагъэм ишIогъэшхо къытэкIыгъ. Бжьы­ны­фщыгъу хьалыгъум теттакъоу зытшхыкIэ, тыгу къыдищаещтыгъ».
Мы заор къытэзышIылIагъэмэ акъыл къаригъэгъотынэу чэщи мафи Тхьэм телъэIу. ЧIыгур зы сэпэцэ цIыкIу закъоу космосым щесы. ЦIыфым зы щыIэныгъ иIэр. Сыда афэмыхъурэр?! Тхъагъоба улажьэу, ушхэжьэу, щыIэныгъэм, тыгъэм, жьым, къэгъагъ дахэм, бзыум яорэд уагъэгушIоу дунаим утетыныр!
Хьаудэкъо Сар.