«ИхьылъагъэкIэ гъэшIэгъоны». «Сыда хьисапыр гъэшIэ­гъоны зышIырэр?» сIуи хьисапышI ныбжьыкIэу Ева Аракеловам сызеупчIым, джары джэуапэу къыситыгъэр.

Непэ я 22-рэ Мыекъопэ гимназием ия 5-рэ класс ис пшъэшъэжъыем я 2-рэ классым къыщегъэжьагъэу хьисапыр куоу зэрегъашIэ. Ау ащ фэщагъэу зэрэщытыр джыри нахь цIыкIузэ къыхэщыгъ. Джэголъэ къы­зэрыкIохэм ачIыпIэ хьисап гупшысакIэр зыхэлъхэр къыхихыщтыгъэх. Мэфэ ре­ным акIэрысэу арыджэгун ылъэкIыщтыгъ. Непи Евэ зэхъокIыгъэп. Ау джы мафэр зэригъэхьын ылъэ­кIыщтыр хьисап гъэцэкIэн къинхэм якъэшIын.
— Сэ нахь сикIасэхэр кощыным фэгъэхьыгъэ гъэ­цэкIэнхэр ары. «Мыр мо­дэ кIуагъэ, тхьапшыкIэ нэсыгъа, азыфагу тхьапша уахътэу къифагъэр?» зы­фэпIощтхэр. Ахэр къызэрыкIохэ фэд, ау арэу щытэп. ЗэкIэлъыкIокIэ гупшыса­кIэм, шIэжьым хахъо ашIынымкIэ яшIуагъэ къэкIо. Ахэм яшIыкIэ къызысIэ­кIэхьагъэм ыуж гъэцэкIэнхэр псынкIэу къэсшIыхэ хъугъэх, — еIо Евэ.
Непэ Евэ иуахътэ ызыныкъо хьисапым пэIуегъа­хьэ. Iофынчъэу къызщы­хэкIырэми хьисапымкIэ тхылъхэр IэкIэкIыхэрэп. Мары джыри зыгъэпсэфыгъо лъэхъан нахь мышIэми, хьисапыр ыIэдэжь. Армыр­мэ, мафэр хьаулыягъэу
ащ елъытэ.
— Зы гъэцэкIэн горэ непэ езгъажьэу, къысфэмышIэу чэщым зэпызгъэоу мэхъу. ЕтIанэ ятIонэрэ ма­фэм нэмыкI гупшысэхэр сиIэхэу къэсэштэжьышъ, тыгъуасэ хьылъэу къысщы­хъущтыгъэм ишIыкIэ къэсэгъоты, нэмыкIэу сыкъе­кIуалIэ. СэркIэ ар худо­жественнэ литературэм се­джэрэм фэд, — къыд­дэгощагъ Евэ цIыкIур.
Хьисапыр нахь куоу зэ­ригъэшIэным фэшI Евэ еджапIэр зэблихъугъ. Я 22-рэ гимназием хьисапымкIэ икласс кIожьыгъэ, ащ нэмыкIэу мы илъэс еджэгъум къыщыублагъэу АР-м иестественнэ-хьисап еджапIэ икIэлэеджакIу. Ащ чIэфэным фэшI «Лъэоян» зыфиIорэ зэнэкъокъум хэ­лажьи, пхырыкIыгъ ыкIи непэ анахь хьисапышI ныб­жьыкIэ пэрытэу еджапIэм иIэхэм ащыщ.
— Гурыт еджапIэм фэмыдэу мыщ хьисапыр нахь куоу щызэтэгъашIэ. ЗэкIэ­лъыкIокIэ гупшысэным мыщ нахь сыщыфэгъэзагъ. Тхьамафэм зэ сыкъэкIо, — еIо Евэ, — егъэджэныр гъэшIэгъонэу щызэхэщагъ.
АР-м иестественнэ-хьисап еджапIэ непэ нэбгырэ 800 щеджэ. Ащ иIахьышIу хьисапым фэгъэзагъ. КIэлэеджакIохэр Мыекъуапэ имызакъоу, шъолъырым ирайонхэми къарэкIых. ШIэ­ныгъэу арагъэгъотырэм, республикэ ыкIи къэ­ралыгъо мэхьанэ зиIэ зэ­нэкъокъухэм къэгъэлъэгъонышIоу ащашIыхэрэм яшIуагъэкIэ естественнэ-­хьисап еджапIэр Урысыем и КъыблэкIэ анахь пэрытхэм ащыщ.
— Хьисапыр классическэ шIэныгъэу щыт. Зэмы­хъокIэу зы шапхъэ горэхэри иIэх. Ау, тэ тилъэхъан егъэпшагъэмэ, джырэ хьи­сапым зэнэкъокъубэхэр, кружокхэр къешIэкIыгъэх. Ар дэгъоу сэ сэлъытэ. Тэ тиныбжьыкIэгъум тымы­лъэгъугъэ гъэцэкIэныбэхэм джы тарехьылIэ. Ахэр зы­щызэбгъэшIэн плъэкIыщтхэр мыщ фэдэ еджапIэхэр, сыхьат тедзэхэр ары. Ямы­шIыкIэу гупшысэнхэм, хьисап гъэцэкIэным екIо­лIэкIэ гъэшIэгъон кIэлэцIыкIухэм къыфагъотыным джы нахь фэтэпIух ыкIи ар къадэхъу. Олимпиадэ­хэм къащахьырэ чIыпIэхэм ар къагъэлъагъо, — къыддэгощагъ АР-м иестест­веннэ-хьисап еджапIэ икIэлэегъаджэу Татьяна Тулайкинар.
Я 5-рэ классхэм апае хьисапымкIэ олимпиадэу мы мафэхэм рекIокIыгъэм Еви хэлэжьагъ. ДэгуIэу зэ­фэхьысыжьхэм яжэ, ха­гъэунэфыкIырэ чIыпIэхэм ахэфэнэу мэгугъэ. Арэу мыхъуми ыгу хэмыкIы-
щтэу елъытэ, на­хь Iоф зы­дишIэжьынымкIэ ушъхьагъу дэгъу хъущтэу къыхегъэ-
щы. Хьисапыр сыд фэдэ-
рэ лъэ­ныкъо зыбгъэзагъэ­ми къып­шъхьапэщтэу ащ елъытэ. Ежьыр врач е ар­хитектор хъу шIоигъу. Джырэ технологиеу агъэфедэхэрэмкIэ хьисапыр зэрищыкIэгъэщтым Евэ цIыкIум ицыхьэ телъ.
Анцокъо Ирин.