Мэфищым, гъэтхапэм и 25 — 27-м, Тэхъутэмыкъое районым икIэлэеджакIохэр Мыекъуапэ ихьэкIагъэх. Языгъэпсэфыгъо уахътэ тефэу «Зы мафэ музеим» зыфиIорэ Iофтхьабзэм хэлэжьэнхэу ахэр АР-м и Лъэпкъ музей рагъэблэгъагъэх.

Щынджые, псэупIэу Яблоновскэм, Пэнэхэс, Афыпсыпэ, Тэхъутэмыкъуае, Инэм ахэр къарыкIыгъэх. Куп-купэу зэ­хъожьхэзэ, мэфэ зырыз гъэшIэгъонхэр республикэм икъэлэ шъхьаIэ ныбжьыкIэхэм щагъэ­кIуагъэх. Зы мафэм телъытэгъэ программэ гъэшIэгъонэу афызэхагъэуцуагъэр Лъэпкъ музеим ренэу щызэIухыгъэ къэгъэлъэгъонхэм ащырагъэжьагъ: адыгэ лъэпкъым я 18 — 19-рэ лIэ­шIэгъу­хэм иунэгъо хъызмэт зыфэ­дагъэр, ичIыопс изэмылIэ­ужыгъуагъэ, Кавказыр джэрз лъэ­хъаным, археологиер, Хэ­гъэгу зэошхом инэкIубгъохэр… НыбжьыкIэхэм ашIогъэшIэгъонэу зекIозещэм икъэбархэм ядэIугъэх, упчIэхэр зиIагъэхэм джэ­уап­хэри агъотыгъэх.

— Лъэпкъ музеим апэрэу сыкъэкIуагъ. Джырэ нэс сыкъэ­кIонэу хъугъэп. Тыкъащэщтэу заIом лъэшэу сыгу­шIуагъ. Къэгъэлъэгъон гъэшIэгъон дэдэхэр щыгъэпсы­гъэх, музеир ины. Сэ анахь сшIогъэшIэгъонхэр археологиер, культурэр ары. Ащ фэгъэхьыгъэ тхыгъэхэм сяджэми, непэ гъэшIэгъонэу слъэ­гъугъэ бэ, сыгу рихьыгъэх, — къыддэгощагъ къуаджэу Щынджые игурыт еджапIэ ия 10-рэ класс иеджакIоу ЕмтIылъ Альбинэ.
Къэгъэлъэгъонхэм ауж ныбжьыкIэхэм адыгэ шхынхэмкIэ щэджэгъуашхэ арагъэшIи Мые­къуапэ иурамхэм атыращагъэх. Тарихъ ыкIи лъэгъупхъэ чIыпIэу иIэхэм нэIуасэ афашIыгъэх, къэбарэу апылъхэр къафаIо­тагъ. Аужырэ илъэсхэм республикэм икъэлэ шъхьаIэ нахь дахэ хъугъэ. ЗэхъокIыныгъэшIухэри ныб­жьыкIэхэм ягуапэу зэрагъэ­лъэгъугъэх.
Iофтхьабзэм иIахь шъхьаIэхэм ащыщыгъ ныбжьыкIэхэр адыгэ лъэпкъым ишэн-хабзэхэм нэIуа­сэ зэрафашIыгъэхэр. Лъэпкъ музеим ихьакIэщ ахэр рагъэб­лэгъагъэх, кушъэхапхэр къарагъэлъэгъугъ, шъагъэм, уагъэм нэIуасэ афашIыгъэх, Iэпэщысэхэр арагъэшIыгъэх, адыгэ джэгукIэу «Чынэ» ешIагъэх ыкIи джырэ ныбжьыкIэхэм анахь якIа­сэр — къэшъоныр хагъэ­хьагъ. КъэшъокIо купэу «Мые­къуапэ инэфылъэхэр» зыфиIорэм къешIакIэхэр аригъэ­шIагъэх.

— Непэ мэфэ шIэгъуагъ, зэкIэ тыгу рихьыгъ. Сэри мыщ апэрэу сыкъэкIуагъ. Титарихъ лъэшэу сшIогъэшIэгъон. Тытхъэжьыгъ, — къыIуагъ Щынджые игурыт еджапIэ ия 10-рэ класс иеджакIоу Ку­шъэкъо Альбинэ.
— Шъыпкъэр пIощтмэ, Iоф­тхьэбзэ шIагъу. Ащ фэдэхэр нахьыбэу тищыкIагъ. НыбжьыкIэхэм ялъэпкъ иблэкIыгъэ зэрагъэшIэнымкIэ, нахь ашIогъэшIэгъон хъунымкIэ мэхьанэшхо иI. Мырэущтэу зэкIэри анэкIэ алъэгъумэ, бэкIэ къашъхьапэ. Тхылъ закъом емыджэхэу, ар мыщ фэдэу нэрылъэгъу зыхъужьырэм, шIогъэшхо къехьы. Арышъ, тхьаегъэпсэух мыр зэхэзыщагъэхэр, тыкъез­гъэблэгъагъэхэр, — еIо Щынджые игурыт еджапIэ икIэлэ­егъаджэу Нэхэе Мирэ.
«Зы мафэ музеим» зыфиIо­рэр лъэпкъ проектэу «Культу­рэм» ишъолъыр Iофтхьабзэу «Творческие люди» зышъхьэм къыдыхэлъытагъэу зэхащэ. Рес­публикэм ирайонхэм ащыпсэурэ кIэлэцIыкIухэм зэкIэми ар ате­лъытагъ. Зыгъэпсэфыгъохэм атефэу район-районэу мафэр афагъэнафэ.
— Пшъэрылъ шъхьаIэу ти­Iофтхьабзэ иIэр тикIэлэцIыкIухэр, ныбжьыкIэхэр адыгэ культурэм фэтщэнхэр, яд­гъэшIэныр, патриотическэ пIуныгъэ ахэтлъхьаныр ары. «Зы мафэ музеим» зыфиIорэр зылажьэрэр блэкIыгъэ илъэсым къыщегъэжьагъ. А уахътэм къыкIоцI Шэуджэн, Красногвардейскэ, Теуцожь, Мыекъопэ районхэр къед­гъэблэгъагъэх. Джы чэзыур тэхъутэмыкъуаехэм анэсыгъ, — тыщигъэгъозагъ АР-м и Лъэпкъ музей иIофышIэу ШъэоцIыкIу Фатимэ.
Джы чэзыур зынэсыщтыр на­фэгоп. АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ ыкIи культурэмкIэ иминистерствэхэм зичэзыу зыгъэпсэфыгъо мафэхэм атефэу ар къагъэнэфэщт.
НэкIубгъор
зыгъэхьазырыгъэр
Анцокъо Ирин.