«Театрэр хэмытэу сищыIэныгъэ слъэгъурэп»
Даур Жаннэ 1996-рэ илъэсым щыублагъэу Лъэпкъ театрэм Iоф щешIэ. «Псэлъыхъохэр», «Шъузабэхэр», «ГъашIэм имэзищ», «Мэз пшыс», «Ахадэрэр дэхъурэп», «Слуга двух господ» — зэкIэмкIи роль 20-м къехъу къышIыгъ. Театрэр ищыIэныгъэ щыщ шъыпкъэу елъытэ.
— Роль пэпчъ сабыим фэдэу зэхэошIэ, апэ ощынэ, етIанэ екIолIакIэ къыфэогъоты, уесэ, нэужым угу фэбагъэ къыфехьэ, шIу олъэгъу, — къеIо Даур Жаннэ ыкIи актер сэнэхьатым къыфэзыщэгъэ гъогум иублапIэ зыфэдагъэр къытфызэIуехы. — Сянэжъ къызэриIотэжьыщтыгъэмкIэ, сабый псынкIэу сыщытыгъ. Апэрэ лъэбэкъухэр мэзипшIым сшIыгъэх, илъэс мыхъоу сыкъэгущыIагъ. «Еплъ ар, зэрэартисткэр!», — къысаIощтыгъ зэкIэми. ШъыпкъэмкIэ, орэд къэсIонэу, сыкъэшъонэу сикIасэщтыгъ. Гурыт еджапIэм сыщеджэфэ Iофтхьабзэу щызэхащэхэрэм зэкIэми сахэлэжьэнэу сикIэсагъ. Ар къызысэухым, гъунэгъу бзылъфыгъэм къысфихьыгъэ гъэзетым итыгъэ мэкъэгъэIумкIэ, театральнэ студием ия 2-рэ курс ныбжьыкIэхэр зэраштэхэрэр къисыджыкIыгъ. Сянэ фэягъэп, ау сятэ къызкъозгъэуцуи ащ сычIэхьагъ. ЗэкIэмэ анахь «мастер» дэгъоу ТхьакIумэщэ Налбый сикIэлэегъэджэнэу синасып къыхьыгъ. «Актерское мастерство» ащ тигъашIэщтыгъ. Зыхьэ Заурбыйрэ Мэлайчэтрэ, Биданэкъо Мариет, КIуращынэ Фатим тызыгъасэщтыгъэхэр.
Апэ пстэури сшIогъэшIэгъоныгъ, сшIотхъэгъуагъ. ЕтIанэ сэнэхьатым нахь лъэшэу сызэрэхищэрэр зэхэсшIагъ. Нэужым IофшIэным изэтеусэягъэ сыкъыгъэпшъыгъ, апэрэ нэпсхэр, щтагъор, цыхьэ зытемылъыжьыр къызэкIэлъыкIуагъэх. Сызхэхьагъэм сыхэкIыжьынэу сыфэягъ, ау сянэ сызэтыриIажэщтыгъ. «Сценэм ущыпсэуныр» хъопсэгъо IэшIоу зэрэсиIагъэр сыгу къыгъэкIыжьыщтыгъ. Уахътэр къэси театрэм Iоф сшIэнэу сычIэхьагъ…
IофшIэным сыхилъэсагъ. Сипшъашъэу Дианэ къызысфэхъуми мэзищ нахь ымыныбжьэу сыкъыдэкIыжьыгъ. Кулисэ кIыбым щыIэу ар къэхъугъ пIоми хъущт, IофышIэ ренэу къыздасщэщтыгъ, сяни бэрэ сфиIыгъэу къыхэкIыщтыгъ. АщкIэ бэ къыстенагъэр, ицIыкIугъом епхыгъэ охътэ шIагъор сIэкIэкIыгъ. Арэу щытми, сырэгушхо, сынасыпышIу зэрэсиIэмкIэ, гушхуагъэ къысхелъхьэ.
— Сыда анахь къинэу, анахь узыгъэщынэу уисэнэхьат хэлъыр?
— Анахь щынагъор тисэнэхьаткIэ роль уимыIэу, уащыгъупшагъэу укъэнэныр ары. Апэрэ сценэ къыдэкIыгъоми гур мэлъэпэрапэ, уигумэкI зыдэпхьыжьыщтыр умышIэу. Ау такъикъитфырэ узытетыкIэ ахэр пхэкIыжьы. РолыкIэ къызыуатыкIэ, ащи джэнджэшхэр угу къырегъахьэ — пфэгъэцэкIэщта, сыд фэдэу хъущта уигерой, сыдэущтэу пэблагъэ зыфэпшIыщта, уиIофшIэн уигъэрэзэжьыщта? ЕтIани къэбгъэлъагъорэр сыдэущтэу цIыфхэм агу нэсыщта? Ащ фэдиз гумэкIыр шъхьэм щызэблэкIы. «Слуга двух господ» зыфиIорэ спектаклым Беатриче ироль къыщысшIыгъ. ХъулъфыгъэкIэ заригъаштэ шIоигъоу бзылъфыгъэ образэу къэсшIырэм зэхъокIыныгъэ инхэр фэхъух. Хъулъфыгъэ шъуашэр, зекIуакIэр, къэгущыIакIэр — зэкIэри зэблэсхъун фэягъ. Ар ушэтыпIэ фэдагъ, къыздэмыхъуным сытещыныхьэщтыгъ. Ау щэIагъэ пхэлъэу Iоф зыдэпшIэжьы зыхъукIэ пстэури къыбдэхъущт. Хъулъфыгъэ образыр сценэм къызэрэщысшIыгъэр бэмэ агу рихьыгъэу къысаIожьыгъ. «Шъузабэхэр» зыфиIорэ спектаклым къыщысшIырэ ролыр къыздэхъуфэ къин сыхэтыгъ. Сэщ фэдахэп бзылъфыгъэ образэу къэзгъэлъэгъуагъэр. Ар къэоубытыфэ, къэогъотыфэ, оштэфэ бэ пкIэхэкIырэр…
— Сэнэхьатым сыда анахь дэгъоу къыпхилъхьагъэу плъытэрэр?
— Актерым бэ нэшэнэ дэгъоу хэлъын фаер. ЗэригъашIэрэр дэгъоу ышъхьэ риубытэн, ицыхьэ зытелъыжьын, жьы кIэтын, щэIэгъэшхо хэлъын, пшъэдэкIыжьэу телъыр зэхишIэн, къарыу хэлъын фае. Ролым узэрэхахьэрэм фэдэу, укъыхэкIыжьышъуныри IэпэIэсэныгъэм щыщ. Театрэр уишъыпкъэу шIу олъэгъумэ, ахэр зэкIэ бгъэцэкIэшъущт. ТикIэлэегъаджэхэм ар ренэу къытаIощтыгъ. Ащ фэдэу тыхъуным пае Iоф зыдэтшIэжьыщтыгъ.
— УищыIэныгъэ зыгорэ щызэблэпхъунэу уфэягъэба?
— ЦIыфхэм афэдэу къыздэмыхъугъэ горэхэри, сызкIэхъопсыхэрэри щыIэх. Гитарэм къезгъэIошъунэу зэзгъэшIэнэу сыфай. Ар къыздэхъуным Iоф дэсэшIэ, ау уахътэ икъоу фэзгъотырэп. Рольхэм афэгъэхьыгъэмэ, «Иммерсивный театр» зыфаIорэ къэгъэлъэгъоным фэдэм сыхэлэжьэнэу сыфай. СищыIэныгъэ хэтыгъэм, хэтым ыкIи сапэкIэ къэкIощтымкIэ синасып сыфэраз. Непэ къысэуцокIыгъэу хъурэр зэкIэ сэштэ, ау етIани кIэу къэхъурэм лъэбэкъу фэбдзынэу уфай.
Мамыр уашъор уашъхьагъэу укъэущыныр, шIу плъэгъурэ Iофым уфэлэжьэныр, къыппэблэгъэ цIыфхэм яIэпыIэгъу зэхэпшIэныр, зыфэбгъэуцужьырэ пшъэрылъхэр къыбдэхъунхэр, уянэ-уятэхэр, уисабыйхэр псаунхэр насыпыгъ. Ахэр ау сыдми къыддэхъун фаеу тэлъытэ, ахэр зэкIэ уиIэнхэр джары насыпыгъэр. Арышъ, сэ сынасыпышIоу зысэлъытэжьы.
Ацумыжъ Адам.
АР-м изаслуженнэ артист.