АР-м и Прокуратурэ къызэритыгъэмкIэ, 2022-рэ илъэсым егъэпшагъэмэ, блэкIыгъэ илъэсым зыныбжь имыкъугъэхэм бзэ­джэшIагъэу зэрахьагъэр процент 40,1-кIэ нахь макIэ хъугъэ.

ПэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу респуб­ликэм щызэхащагъэхэм яшIуагъэкIэ мыщ фэдэ къэгъэлъэгъонхэм шъолъырыр къафэкIуагъ. Адыгэ Республикэм хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ нэмыкI къулыкъухэр игъусэхэу зыныбжь имыкъу­гъэхэм бзэджэшIагъэхэр ыкIи хэбзэукъо­ныгъэхэр зэрамыхьанхэм, джащ фэдэу ежьхэм бзэджэшIагъэхэр къадызэрамыхьанхэм алъэныкъокIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр ренэу зэхащэх. Межведомственнэ зэхэсыгъохэм ыкIи комиссие­хэм гумэкIыгъохэр къащаIэты ыкIи ахэр зэрэдагъэзыжьыщт шIыкIэхэр агъэнафэх.
АР-м и МВД иучастковэ уполномоченнэхэм ыкIи зыныбжь имыкъугъэхэм яIофыгъохэмкIэ иотдел ипащэу Сергей Баклановым къызэриIуагъэмкIэ, гъэсэныгъэ учреждениехэм ащеджэхэрэр ошIэ-дэмышIагъэ зыхэлъ хъугъэ-шIагъэ­хэр къэхъухэмэ зэрэзекIощтхэм, амы­шIэ­рэ цIыфхэм зэрадэгущыIэщтхэм шапхъэу апылъхэм афэгъэхьыгъэу пэшIо­рыгъэшъ Iофтхьабзэхэр афызэхащэх, кIэлэцIыкIухэм янэ-ятэхэм, ахэм алъыплъэхэрэм ыкIи япIуныгъэ пылъхэм аIокIэх. 2023-рэ илъэсым зэкIэмкIи лекцие 1723-рэ, 2024-рэ илъэсым имэзитIоу пыкIыгъэм – 369-рэ афызэхащагъ.
Тишъолъыр ихэбзэухъумэкIо къулыкъухэм хэбзэгъэуцу, гъэцэкIэкIо ыкIи зыныбжь имыкъугъэхэу лъыплъэн зимыIэхэм адэлэжьэрэ къулыкъухэр ягъу­сэхэу Iэтахъохэм бзэджэшIагъэхэр зэрамыхьанхэм ыкIи ащ фэдэхэр къыхэгъэщыгъэнхэмкIэ зэхэубытэгъэ Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэр зэрахьэх. Ведомствэ­хэр зэгъусэхэу зэрэзэдэлажьэхэрэм ишIуа­гъэкIэ гъогу пхэндж техьэгъэ ныб­жьыкIэхэр къыхагъэщых.
Джащ фэдэу зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ подразделениехэм ны-тыхэм, кIэлэцIыкIухэм алъыплъэхэрэм ыкIи зыпIухэрэм Iоф адашIэ. ГущыIэм пае, 2023-рэ илъэсым ны-тыхэу зисабый тэрэзэу зымыпIухэрэм, зэрищыкIагъэу зынаIэ тезымыгъэтыхэрэм алъэныкъокIэ протокол 1108-рэ зэхагъэуцуагъ (мы илъэсым имэзитIоу пыкIыгъэм 190-рэ). Къулыкъум иIофышIэхэм ны-тыхэр еджа­пIэхэм къарагъэблагъэх, зыныбжь имыкъугъэхэм япIуныгъэ-гъэсэныгъэкIэ япшъэрылъхэр зымыгъэцакIэхэрэм уго­ловнэ-правовой пшъэдэкIыжь зэра­рагъэ­хьыщтыр агурагъаIо.
Ащ нэмыкIэу Iэтахъохэм яхэбзэ фитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм фэшI зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ комиссием зэпхыныгъэ дыряIэу межведомственнэ дэкIыгъохэр зэхащэх, зыныбжь имыкъугъэхэр нахьыбэу зыщызэхахьэрэ чIыпIэхэм, зыщыпсэухэрэм макIох. Анахьэу социальнэ щынагъо зышъхьащыт унагъохэм ащыпсэурэ кIэ­лэцIыкIухэм анаIэ атет, ахэр чIыпIэ къинэу зэрытхэм къищынхэм фэшI еджа­пIэхэм къащызэIуахыгъэ кружокхэм ыкIи секциехэм агъакIох. ЗэгурыIоныгъэ зэрымылъ унагъохэу учетым щытхэм хэушъхьафыкIыгъэу анаIэ атырагъэты. Ащ епхыгъэу 2023-рэ илъэсым зэкIэмкIи дэкIыгъо 470-рэ зэхащагъ, 2024-рэ илъэсым имэзитIоу пыкIыгъэм 71-рэ.
Лъыплъэн ямыIэу гъогум тетхэр къы­хэгъэщыгъэнхэм ыкIи ахэм хэбзэукъоныгъэхэр зэрамыхьанхэм афэIорышIэрэ пэшIорыгъэшъ патриотическэ, спорт ыкIи уишIэныгъэ хэзыгъэхъорэ Iофтхьабзэхэр къулыкъухэм рагъэкIокIыгъэх.

Зыныбжь имыкъугъэхэм хэбзэукъоныгъэ ыкIи бзэджэшIагъэ зэрамыхьанхэм, джащ фэдэу ахэм яхэбзэ фитыныгъэхэр ыкIи яшIоигъоныгъэхэр къэухъу­мэгъэнхэм афэшI 2023-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм оперативнэ-пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр щызэрахьагъэх.
Ахэм ащыщ Урысые Iофтхьабзэу «Хьадэгъур зыщащэрэр ошIэмэ, макъэ къытэгъэIу» зыфиIорэр. Ащ пшъэрылъэу иIэр наркотикхэр хэбзэнчъэу къызэрэрагъэкIокIыхэрэм пэуцужьыгъэным общественностыр къыхэгъэлэжьэгъэныр, ащ пыщэгъэ цIыфхэм ягъэхъужьынкIэ IэпыIэгъу афэхъугъэныр, ахэр щыIэныгъэм хэгъэгъозэжьыгъэнхэр ары. Iоф­тхьабзэм иапэрэ уцугъо гъэтхапэм и 18-м къыщегъэжьагъэу и 29-м нэс Адыгеим щэкIо.
Адыгеим иполицие икъулыкъушIэхэм зыныбжь имыкъугъэхэм апае зэхэубытэгъэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу «Твой выбор – 2023» зыфиIорэр зэхащагъ. АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ кIэщакIо зыфэхъугъэ Iофтхьабзэр апэрэп Адыгеим зэрэщыкIорэр. КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм бзэджэшIагъэхэр ыкIи хэбзэукъоны­гъэхэр зэрамыхьанхэм ар фэIорышIэ.
Ащ нэмыкIэу «Рецедив», «Дети России», «Защита», «Условник – Надзор», «Подросток – Школа», «Нет ненависти и вражде» зыфиIохэрэр тиреспубликэ щырагъэкIокIыгъэх.
Iофтхьабзэхэм адакIоу кIэлэцIыкIум ифитыныгъэхэр зэраукъуагъэм епхыгъэ бзэджэшIагъэ зэрахьагъэу макъэ къызагъэIукIэ, ащ епхыгъэ къулыкъум иIофышIэхэр Iэтахъор зыщыпсэурэ чIыпIэм макIох, кIэлэцIыкIум ищыIэкIэ-псэукIэ зыфэдэр зэрагъэлъэгъу, унагъом гъотэу ыкIи щыIэкIэ амалэу иIэхэм защагъэгъуа­зэ. Iэтахъор зыщыпсэурэ унагъор мы­тэрэзэу: янэ-ятэхэр ешъуакIохэу, унэ кIоцIым изытет санитар шапхъэхэм адимыштэу, ашхын ыкIи ащыгъын ямыIэу къызыхагъэщыкIэ, ащ фэдэ ны-тыхэм пшъэдэкIыжь арагъэхьы. Джащ фэдэу зыныбжь имыкъугъэхэм яIофыгъохэмкIэ ыкIи ахэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ комиссием ахэр къырагъэб­лагъэх ыкIи адэгущыIэх. Ясабыйхэм икъоу анаIэ атырамыгъэтэу ыкIи япшъэ­рылъхэр амыгъэцакIэхэу къызыхагъэщыкIэ тазыр зыпылъ административнэ пшъэдэкIыжь арагъэхьы ыкIи унагъор учетым хагъэуцо. Ны-тыхэу зисабый шапхъэхэм адимыштэу зыпIухэрэм пшъэ­дэкIыжь анахь пхъашэу арагъэхьырэр мы лъэныкъомкIэ фитыныгъэхэр аIыхыгъэныр ары. Мыщ дэжьым хьыкумым иунашъо хэлъын фае. Ащ нэмыкIэу сабыим ипсауныгъэкIэ зэрар къыфэзыхьын зылъэкIыщт зекIуакIэхэр ны-тыхэм къахафэмэ, унашъом къызэригъэ­нафэрэм тетэу зыныбжь имыкъугъэхэм алъыплъэрэ ыкIи къэзыгъэгъунэрэ къулыкъухэм ахэм сабыир къаIахын алъэ­кIыщт.
С. Баклановым къызэриIуагъэмкIэ, зыныбжь имыкъугъэ кIэлэцIыкIухэм бзэджэшIагъэхэр зэрахьанхэм анахьэу лъапсэ фэхъурэр янэ-ятэхэр ыкIи хабзэм илIыкIохэр икъоу ахэм зэралъымыплъэ­хэрэр, ахэм афэгъэзэгъэ учреждениехэм ыкIи къулыкъухэм икъоу пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэращызэхамыщэхэрэр ары. Мы лъэныкъомкIэ уполномоченнэ къулыкъухэм яIофшIэн нахь агъэлъэшын фае. Джащ фэдэу къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм пIуныгъэ тэрэз ятыгъэнымкIэ цIыф пэпчъ пшъэдэкIыжьэу ыхьырэр къыгурыIон фае.
Iофтхьабзэм зэфэхьысыжьхэр къыфишIызэ Адыгеим иполицие икъулыкъу­шIэ къыIуагъ тапэкIи мыщ фэдэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэхащэзэ зэрашIыщтыр ыкIи ахэм къахагъэлэжьэрэ ныбжьыкIэхэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэн зэрэфаер.
КIАРЭ Фатим.