Хъугъэ-шIагъэм изэкIэлъыкIуакI

БлэкIыгъэ зыгъэпсэфыгъо мафэхэр УрысыемкIэ нэшхъэй дэдагъэх. Москва дэжь щыт къалэу Красногорскэ дэт концерт къэгъэлъэгъуапIэу «Крокус Сити Холл» зыфиIорэм щызэрахьэгъэ хьэкIэ-къокIэ бзэджэшIагъэм цIыфыбэ щыхэкIодагъ. Ар зышIагъэхэр къаубытыгъэхэу зэхэфынхэр макIох.

Тарихъым анахь тхьамыкIагъомэ ащыщэу къыхэнэщт
Тыгъоспчэдыжь сыхьатыр 5-м ехъулIэу къызэраIопщыгъэмкIэ, нэбгыри 144-рэ «Крокусым» къыщыхъугъэ тхьамыкIагъом хэкIодагъ, 182-мэ зэрар хахыгъ. Мы пчъагъэхэр зэхъокIы зэпытых.
ЦIыфхэм ямыблэхэу, жъалымыгъэ зекIуакIэкIэ ахэр зыукIыщтыгъэхэм анэ къэмыущакоу ашIэрэ пстэури тырахы­щтыгъ, чъэхэрэм алъыощтыгъэх, тхьамы­кIагъом сабыйхэри хэкIодагъэх.
Мы чIыпIэм, аныбжь емылъытыгъэу, лIыгъэ къызщызхэзыгъэфагъэхэри щыIэх. ГущыIэм пае, шъэожъыеу щыгъынхэр аIызыхэу «Крокусым» Iоф щызышIэ­щты­гъэм чIэкIыпIэм зылъищэщтыгъэх, къы­гъэзэжьыти, ауж къинагъэхэми гъогур ари­гъэлъэгъущтыгъ. Ащ илъэс 15 ыныбжь, къыгъэнэжьыгъэр нэбгыри 100-м ехъу. ЛIыгъэ къызхэфагъэхэм ащыщ курэжъыем ис хъулъфыгъэри. Ащ игъусэ бзылъфыгъэр къыухъумэзэ фэхыгъэ. Мыщ фэдэ щысэу къэпхьын плъэкIыщтыр бэ. Ахэр джыри зэрагъашIэх, щытхъур зытефэхэрэр яфэшъошэ тынхэмкIэ къы­хагъэщыщтых.

Апэрэ такъикъхэм къащыублагъэу
«Крокусым» къыщыхъугъэ тхьамы­кIагъом фэгъэхьыгъэ къэбарыр апэрэ такъикъхэм къащыублагъэу Урысыем и Президентэу Владимир Путиным IэкIа­гъэхьагъ. Ар къыIотагъ ипресс-секретарэу Дмитрий Песковым ыкIи къыхигъэщыгъ мэфэ реным къэбарыкIэхэр, хэушъхьа­фыкIыгъэ къулыкъухэм ащкIэ зэшIуа­хыщтыгъэр зэрэлъагъэIэсыщтыгъэхэр. Ахэм ялъытыгъэу унашъохэри Пре­зидентым ышIыщтыгъэх.
Владимир Путиным Урысыем щыпсэухэрэм закъыфигъэзагъ
«Террористхэр, укIакIохэр, мыцIыфхэр лъэпкъхэкIхэп, ахэм зы къапыщылъыр — яфэшъуа­шэ агъотыщт, лъэпсэкIодэу кIодыщтых. КъэкIощт уахътэ ахэм яIэп. Джыдэдэм тэри, тицIыфхэу зэуапIэм Iутхэми, къэралыгъом щыпсэурэ пстэуми типшъэрылъыр — тызэгъусэныр, зы сатырэ тызэдыхэтыныр ары. Сицыхьэ телъ аущтэу зэрэщытыщтым, сыда зыпIокIэ тикъэралыгъоу зыкIыныгъэ ренэу зэрылъыгъэр зыми зэхигъэтэкъон ылъэкIыщтэп, лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ хъурэ тицIыфхэм ялIыблэнагъэ къэу­цэкущтэп. Урысыер зэп зэрапхырыкIыгъэр лъэхъэнэ къинхэм, ау ренэу нахь лъэш хъущтыгъэ. Джыдэдэми ары зэрэщы­тыщтыр», — къыIуагъ къэралыгъом ипащэ.
ТхьамыкIагъом илъэхъан цIыфхэм IэпыIэгъу афэхъущтыгъэ пстэуми зэра­фэразэр ащ игущыIэ къыщыхигъэщыгъ, лые зэхыгъэхэм зэрадеIэщтхэр къыIуагъ. Джащ фэдэу къыкIигъэтхъыгъ лажьэр къызкъокIыгъэхэр шIэхэу зэрагъэу­нэфыщтхэр, ахэр зэрагъэпщынэщтхэр. Аущтэуи хъугъэ — къыкIэлъыкIорэ мафэм нэбгырэ 11 къаубытыгъ, ахэм ащыщэу 4-р терактым хэлэжьэгъэ шъыпкъэхэр ары. ЩынэгъончъэнымкIэ къэралыгъо къулыкъум ипащэ къыIуагъ мыхэм IэпыIэгъу афэхъущтыгъэхэм якъыхэгъэщыни зэрэдэлажьэхэрэр.

Хьыкумым нагъэсыгъэх
«Крокус Сити Холлым» хьакIэ-къо­кIагъэ щызезыхьэгъиплIыр къаубыти, хьыкумым ыпашъхьэ къырагъэуцуагъэх. Ащ зэригъэнэфагъэмкIэ, укIакIохэр жъоныгъуакIэм и 22-м нэс следственнэ изоляторым исыщтых, следствиер мэ­кIо­фэ, нэужым къарыкIощтыр хьыкумым ыухэсыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае, фе­де­ральнэ къэбарлъыгъэIэс амалхэм къызэ­ратырэмкIэ, укIакIохэм ащыщхэм ежьхэми сабый цIыкIухэр яIэх. Зым — плIы, адрэм мэзий нахь ымыныбжьэу зы.
Следственнэ уплъэкIунхэр «Крокусми» щыкIощтыгъэх. Ащ Iашэхэу, щэгынхэу бзэджашIэхэм агъэфедэщтыгъэхэр къычIахыгъэх, экспертизэм агъэхьыгъэх.

Нэшхъэим къэралыгъор зэлъиубытыгъ
УФ-м и Президент иунашъокIэ гъэтха­пэм и 24-р шъыгъо мафэу Урысыем щагъэнэфагъ. Чэф зыхэлъ ыкIи цIыфыбэ зыхэлэжьэрэ Iофтхьабзэхэр щагъэзы­ягъэх, къэралыгъо быракъхэр къырагъэ­Iыхыгъэх, чIыпIэ хэхыгъэхэм цIыфхэм кIэлэцIыкIу джэгуалъэхэр, къэгъагъэхэр тхьамыкIагъом хэкIодагъэхэм яшIэжь агъэлъапIэу къырахьылIэщтыгъэх, шэф остыгъэхэр хагъанэщтыгъэх.
Шъыгъо мафэм «Крокус Сити Холлым» иунэ дэбыбэерэ къэрэухэм яныбжьыкъу­хэр къытырырагъэдзагъэх. Унэ лъачIэм ахэр къыщежьэхэзэ уашъом дэбыбае­щтыгъэх. ТхьамыкIагъом хэкIодагъэхэм джаущтэу яшIэжь агъэлъэпIагъ. Iоф­тхьабзэм икIэщэкIуагъэр гуфэкIо дви­жениеу «Мы вместе» зыфиIорэр ары.
ЗэлъашIэрэ орэдыIоу Муслим Маго­маевэу концерт къэгъэлъэгъуапIэм зыцIэ зыхьырэр къызэрашIэжьхэрэм ащыщ орэдэу «Журавли» зыфиIорэр. Ар дзэ­кIолIхэу фэхыгъэхэр бзыу зэрэхъужьхэрэм фэгъэхьыгъ. Мэхьэнэ шъхьаIэу мыщ хэлъыр — гугъэмрэ егъэшIэрэ щыIэны­гъэмрэ. Мыхэр япхыгъэх фэхыгъэхэу, ау гум илъхэм.
IэкIыб къэралыгъо пшIы пчъагъэмэ япащэхэр тикъэралыгъо и Президент къыфэтхьаусыхагъэх тхьамыкIэгъошхоу къэхъугъэм пае. Урысыем къыдырагъа­штэу Абхъаз Республикэм, Никарагуа, Республикэу Сербскэм гъэтхапэм и 24-р шъыгъо мафэу ащагъэнэфагъ, IэкIыб къэралыгъуабэмэ ялIыкIо гъэIорышIапIэхэу Москва дэтхэм, джащ фэдэу Урысыем илIыкIо гъэIорышIапIэхэу IэкIыбым щыIэхэм цIыфхэр къякIуалIэщтыгъэх, къэгъагъэхэмрэ джэгуалъэ­хэмрэ акIэралъхьэщтыгъ.
Адыгеим
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат тхьамыкIагъор къызэ­хъум, тишъолъыр щыпсэухэрэм ацIэкIэ хэкIодагъэхэм яIахьыл-благъэхэм афэ­тхьаусыхагъ, терроризмэр бгъэгъу мыхъущт Iофыгъоу зэрэщытыр къыIуагъ.

«Адыгеим щыпсэухэрэр зэрэ­къэралыгъо игъусэхэу хэкIо­дагъэхэм апае мэшъыгъох ыкIи бзэджашIэхэм лые зэрахы­гъэхэм афэгумэкIых. Тарихъэу къыкIугъэм Урысыер зэп террористическэ щынагъомэ зэрарихьылIагъэр ыкIи ащ фэдэ къумал зекIуакIэхэм тизыкIыныгъэ нахь агъэпытэщтыгъ, лъэпкъыбэ хъурэ тицIыфхэр зэдеIэжьынхэм нахь фигъэблыщтыгъэх», — къыкIигъэтхъыгъ КъумпIыл Мурат.

АР-м ыкIи Краснодар краим ащыпсэурэ быслъымэнхэм я ДиндэлэжьапIэ джащ фэдэу хэкIодагъэхэм яIахьылхэм афэ­тхьаусыхагъ.
ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэмрэ япчэгоу Мыекъуапэ дэтым цIыфхэр шъыгъо мафэм екIуалIэщтыгъэх, ащ къэгъагъэхэр, джэгуалъэхэр кIэралъ­хьэщтыгъэх, шэф остыгъэхэри щыхагъэ­нагъэх.
— Лъэшэу сыгу ягъу цIыфхэм – ауIагъэхэм, аукIыгъэхэм. Ар тхьамыкIэгъошху. Зэрэкъэралыгъо мэшъыгъо. КъауIагъэхэр нахь псынкIэу зэтеуцожьынхэу тыфай. АукIыгъэхэм яIа­хьылхэм Тхьэм щэIагъэ къарет, щымыIэжьхэр джэнэтым ре­гъахьэх. Зэфагъэр текIоным, укIакIохэр агъэпщынэнхэм тыщэгугъы, — къытиIуагъ къэгъагъэхэр саугъэтым къезыхьылIагъэхэм ащыщэу Мыекъуапэ щыпсэурэ Дмитрий.
Республикэм иныбжьыкIэхэм шъыгъо Iофтхьабзэ мы гупчэм щырагъэкIокIыгъ. Къэгъагъэхэр саугъэтым кIэралъхьагъэх, шэф остыгъэхэмкIэ чIыгум къытыратхагъ — «22.03.2024. Тэшъыгъо!».
Урысыем щыкIогъэ Iофтхьабзэу «Жу­равли» зыфиIорэм диштэу Адыгеими дэбыбэерэ къэрэу фыжьхэр урам экран­хэм къащытехьагъэх.

Мы хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъом гу­кIаеу ригъэшIыгъэр тиIофшIэгъоу Анцокъо Иринэ иусэ хилъхьагъ:

Дунаир зэдунаим непэ фэдэжьэп.
Уахътэм икIуакIэ лъэр фырикъужьрэп.
Гуузыр, лыузыр гум зэхишIэжьрэп,
ЦIыфыр нэIуагъэу щынэ ышIэжьрэп.
Тыкъэжъугъэжъажъи тызэжъу­гъэп­лъыжьба,
Сыд пае цIыфым цIыфыр ышхыжьра?
ГущыIэ дахэр, гукIэгъур, цIыфыгъэр
Къэтэжъугъэштэжьи зыкъэтэ­жъугъэ­шIэжьба!

Хэутыным фэзыгъэхьазырыгъэр МэшIодз Саид.