Мы зэпахырэ узым ебэныгъэным фэгъэхьыгъэ пресс-зэIукIэ жъэгъэузым пэуцужьыгъэнымкIэ Адыгэ республикэ клиническэ диспан­се­рэу Шышъхьэ Долэт ыцIэ зыхьырэм щыкIуагъ.

Ащ хэлэжьагъэх диспансерым, общественнэ псауныгъэмкIэ ыкIи медицинэ профилакти­кэмкIэ Адыгэ республикэ Гупчэм испециалистхэр, республикэ ыкIи къэлэ къэбарлъыгъэIэс амалхэм ялIыкIохэр. Фтизиат­рическэ ыкIи зэхэт Iэзэным алъэныкъокIэ IофшIэным изэ­фэхьысыжьхэм, къэкIощт илъэсым пшъэрылъэу агъэнэфагъэ­хэм къэзэрэугъоигъэхэр щагъэ­гъозагъэх.
Адыгэ Республикэми жъэгъэ­узымкIэ эпидемиологием изытет зыпкъитыныгъэ хэлъ нахь мы­шIэми, пчъагъэхэм джыри уагъэ­рэхьатынэу щытэп. Жъэгъэузыр — анахьэу тхьабылхэм яорэ зэпахырэ уз. Псауныгъэр къэу­хъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием (ВОЗ) къызэритырэмкIэ, анахьэу лIэныгъэр къызхэкIырэ узи 10-м мыр зэу ащыщ. Илъэс къэс зэрэдунаеу пштэмэ, нэбгырэ миллиони 10-мэ мыр къя­узы, миллион 1,5-мэ ядунай ахъожьы.
— Къэралыгъо программэу «Псауныгъэр къэухъумэгъэным хэхъоныгъэ егъэшIыгъэныр» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ жъэгъэ­узыр пасэу къыхэгъэщыгъэнымкIэ уплъэкIунхэр зэхэтщэнхэ тэ­лъэкIы. Ыпэрэ илъэсхэм ягъэ­пшагъэмэ, къызэузыхэрэм япчъагъэ хэхъуагъэп, ау узым зиушъомбгъунымкIэ щынагъо щыI. 2023-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм мы узыр нэбгыри 117-мэ яIэу агъэунэфыгъ, 2022-рэ илъэсым нахьыбагъ — 125-рэ. Ащ щыщэу нэбгыри 107-м апэрэу къахагъэщыгъ, 93-р — шъолъырым ренэу исых, 6-р IэкIыб къэралыгъохэм ащыщхэу мыщ щэпсэух. Джащ фэдэу пчъагъэу зигугъу къэтшIырэм хэхьэрэ зы нэбгырэр «БОМЖ» зыфаIохэрэм ахалъытэ, хьапсым чIэсыгъэхэр — нэбгыри 3, адрэ нэбгырэ 11-мэ ядунай захъожь нэужым жъэгъэузыр яIагъэу къахагъэщыгъ. Узыр анахьэу зыщагъэунэфыгъэр Джэджэ ыкIи Мыекъопэ районхэр, къалэу Мые­къуапэ, — жъэгъэузым пэу­цужьыгъэнымкIэ Адыгэ республикэ клиническэ диспансерэу Шышъхьэ Долэт ыцIэ зыхьырэм иврач шъхьаIэу Мамый Нурбый.
Къыхэбгъэщымэ хъущт илъэс зэкIэлъыкIохэм жъэгъэуз зиIэу агъэунэфырэ кIэлэцIыкIухэм япчъагъэ зы шапхъэм зэрэтетыр. Нэбгырэ мини 100-м те­лъытагъэу зы хъугъэ-шIагъ е тIу. Урысые гурыт къэгъэлъэгъо­ным елъытыгъэмэ, ар мэкIэ дэд.
Пресс-зэIукIэм къыщыгущыIэгъэ врач пстэуми зэрэхагъэунэфыкIыгъэмкIэ, мы уз щынагъор хэмыужъыныхьэзэ пасэу къы­хэб­гъэщымэ, нахь гъэхъужьыгъо­шIу мэхъу. Арышъ, япсауныгъэ игъом лъыплъэнхэу, илъэсым зэ флюорографие арагъэшIынэу врачхэр къыфэджагъэх. Уплъэ­кIуныр зэрэпшIыщтым гумэкIыгъо пылъэу щытэп. Хэти зыщы­псэурэ чIыпIэм епхыгъэ поликлиникэм, район сымэджэщым, жъэгъэузым пэуцужьыгъэнымкIэ Адыгэ республикэ клиническэ диспансерым ащикIун ылъэ­кIыщт.
Ау кIэух зэфэхьысыжьэу ашIы­гъэм къызэригъэлъэгъуагъэмкIэ, ныбжь зиIэу респуб­ликэм щыпсэухэрэм абгъэгу зэхэлъхэр игъом флюорографие ыкIи рентгенографическэ уплъэ­кIунхэр ашIыхэрэп. Ащ ыпкъ къикIыкIэ жъэгъэузыр хэужъыныхьагъэ мэхъу.
Жъэгъэузым пэуцужьыгъэнымкIэ Адыгэ республикэ клиническэ диспансерым сымаджэу къеуалIэхэрэм IэпыIэгъу зэрафэ­хъущт Iэмэ-псымэхэр зэригъэгъотыгъэх, аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ оборудованиер иI. Лабораторием амалэу IэкIэлъхэм яшIуагъэкIэ жъэгъэузыр цIы­фым къеузыгъэ къодыеу къы­хагъэщын ыкIи еIэзэнхэ алъэкIы, диспансерым иучет хэтхэм зэрифэшъуашэу Iэпы­Iэгъу афэхъух. Диспансерым лучевой диагностикэмкIэ иотделение компьютернэ томограф чIэт. Сымаджэм IэпыIэгъу зэрэ­фэхъущтхэ Iэзэгъу уцхэр зэкIэ яI, ау ежь цIыфыри зэIэзэжьыным фэхьазырын, специалистхэм раIорэр ыгъэцэкIэн фае.
Iофтхьабзэм диспансерым гумэкIыгъоу иIэхэри къыщаIэтыгъэх. Республикэр врач-­фтизиатрэхэм зэращыкIэрэр, ары пакIошъ, феджэнхэу мы лъэныкъор къызэрэхамыхырэр къыхагъэщыгъ. Ащ иушъхьагъоу алъы­тэрэр врачыбэхэм мы узыр къапыхьэу къызэрэхэкIырэр ары.
Джащ фэдэу, Iофыгъоу зи­гугъу къашIыгъэр — сымаджэу зэIэзэнхэу диспансерым агъэгъолъыхэрэм ащыщхэр мыхъу­жьыхэзэ ежь-ежьырэу чIэкIы­жьых. Ар къызхэкIырэр IэзапIэм изытет зэрэзэтегъэпсыхьагъэм уигъэрэзэнэу зэрэщымытыр ары. Мыекъуапэ къыпыщылъ поселкэу Севернэм жъэгъэузым пэуцужьыгъэным фыте­гъэпсыхьэгъэ диспансерыкIэу щагъэпсыщтым ипроект хьазырэу щыI.
Мы илъэсым пшъэрылъэу зыфагъэуцужьыгъэхэм ащыщ игъом жъэгъэузыр къыхэгъэ­щыгъэным фэшI пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэрахьанхэр, мы узыр зиIэхэм арагъэгъотырэ социальнэ IэпыIэгъур ыкIи хъужьыгъэу учетым хэмытыжьхэм зэралъыплъэхэрэр гъэ­лъэшыгъэныр.