Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ ихэгъэунэфыкIын къыдыхэлъытагъэу Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъеджапIэ Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон щызэхащагъ. «Нартхэм абзэр – ныдэлъфыбз» зыфиIорэ хьакIэщыр тхылъеджапIэм иIофышIэу Кучмэз Аминэт зэрищагъ.

Нартхэм афэгъэхьыгъэ тарихъыр къыткIэхъухьэрэ лIэуж­хэм ягъэшIэгъэныр, ащ шъхьэ­кIафэ фашIыныр, яхэгъэгу шIу алъэгъуным фэщэгъэнхэр ары зэхэщакIохэм пшъэрылъ шъхьа­Iэу зыфагъэуцужьыгъэр. Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу КIэрэщэ Тембот ыцIэ зыхьырэм иIофы­шIэхэр, Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжэу Андрыхъое Хъусенэ ыцIэ зыхьырэм икIэлэегъа­джэхэр ыкIи истудентхэр, тхылъеджапIэм иIофышIэхэр, журналистхэр хьакIэщым къырагъэб­лэгъагъэх.
Филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналистэу, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу КIэрэщэ Тембот ыцIэкIэ щытым фольклорымкIэ иотдел инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу Къуекъо Асфар нартхэм афэгъэхьыгъэ къэбархэм къатегущыIагъ.
Кавказым щыпсэурэ цIыфхэм якультурэ нарт эпосым чIыпIэшхо щеубыты. ИжъыкIэ цIыфхэм дунэееплъыкIэу яIагъэр, чIы­опсым ыкIуачIэхэр къазэращы­хъущтыгъэхэр, гу­гъэ-гупшысэу ашIыщтыгъэхэр нарт эпосым хэхьэрэ хъишъэ­хэм, пщыналъэхэм, орэдхэм нафэу къагъэлъагъо. Хэтрэ цIыф лъэп­къи икультурэ, идунэезэхашIэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъу­хэзэ ищыIэныгъэ гъогу къырэкIо. Ащ къыхэкIыкIэ адыгэ нарт эпосымрэ ижъырэ дунэе мифологиемрэ ахэлъ нэшэнабэр зэтефэ.
Нартхэм афэгъэхьыгъэу кIэн зэхэугъоягъэ къытфэзгъэнагъэр тхэкIо цIэрыIоу, шIэны­гъэлэжь-нартоведэу ХьэдэгъэлIэ Аскэр. Лъэпкъыр щэIэфэ ащ ыцIэ нарт Iошъхьиблмэ яухъумакIоу, мыкIосэрэ машIоу къытхэтыщт.
Тинепэрэ шIэныгъэлэжьхэми нартмэ ямашIо амыгъэкIуасэу дэлажьэх.
— Нартхэр ары титарихъ, адыгабзэр къызыщежьэрэр. НыбжьыкIэхэр тихьакIэщ къы­зэреблэгъагъэхэм мэхьанэ­шхо иI. «Уижъ ыIорэм едэIу, уикIэ ышIырэр шхы» еIо адыгэ гущыIэжъым. Шъоры титарихъ лъызгъэкIотэщтыр. Нарт къэбарыжъхэр, пшысэхэр гъэшIэгъоных, — къыIуагъ Къуекъо Асфар ныбжьыкIэхэм закъыфигъазэзэ.
Нэужым нартхэм афэгъэхьыгъэ къэбар гъэшIэгъонхэр къы­Iотагъэх. Iофтхьабзэм къыдыхэ­лъытагъэу нартхэм афэгъэхьыгъэ тхылъ къэгъэлъэгъони зэхащагъ.
ДЕЛЭКЪО Анет.

Сурэтыр авторым тырихыгъ.