Адыгэ тхыгъэ литературэр нэмыкI кавказ цIыф лъэпкъхэм яехэм ягъэпшагъэмэ, бэкIэ нахьыкI, ау ащ емылъытыгъэу, титхэкIо нахьыжъхэу ащ икъежьапIэ щытыгъэхэм яхьатыркIэ охътэ кIэкIым къыкIоцI дахэу зиштагъ.

Я XX-рэ лIэшIэгъум ия 70 — 90-рэ илъэсхэм ащ кIэлэ-пшъэшъэ ныбжьыкIабэ къыхэхьагъ, ахэм ащыщ Хьакъунэ Заремэ. Иадыгабзэ икIасэу иIэрылъ­хьэшъ, илъэс 20-м ехъугъэу итворчествэкIэ хьалэлэу ащ хегъахъо. Къызыхъугъэ мафэм ехъулIэу Хьакъунэ Заремэ ­«Адыгэ макъэм» иредакцие къедгъэблагъи, игушъхьэлэжьыгъэ нахь куоу гъэзет­еджэхэр фэдгъэнэIуасэхэ тшIоигъоу гущыIэгъу тыфэхъугъ.
— Зарем, усэныр ыкIи гупшысэн-тхэн зэпымычыжьыр тыдэ къипхы­гъэха, сыдэущтэу мы Iоф мыпсынкIэм укъыфэкIуагъа?
— Мы зэкIэми къежьапIэ афэхъугъэр сиунагъу, сшыпхъурэ сшынахьыжъэу (игъонэмыс хъугъэ) Арамбыйрэ литературэм лъэшэу фэщэгъагъэх, зыгорэхэри атхыщтыгъэх, тIуми ныдэлъфыбзэр якIа­сэу, ащ яIахь халъхьэмэ ашIоигъуагъ, ау мыщ нахь хэзэгъагъэр сэры.
— СызэренэгуерэмкIэ, ащкIэ о уиму­рад нахь уегугъоу пхырыпщы­гъ. Усэныр сыдигъуа зебгъэжьагъэр? Сыда апэдэдэ птхыгъэр?
— УблэпIэ классхэм тарысэу усэхэр бэрэ езбырэу зэдгъашIэщтыгъэх, сыгу рихьыщтыгъ IупкIэ къеджэныр, я 6-рэ классым сисыгъ апэрэу усэр зысэтхым, ар кIэлэцIыкIугъом инэпэеплъэу хъугъэ.
— Узыгъэразэу, угукIэ анахь къып­пэблэгъэ адыгэ тхакIохэр е усакIор хэтха?
— Бэрэтэрэ Хьамид, КъумпIыл Къадырбэч, Бэгъ Нурбый.
— Апэрэ тхылъыр апэрэ сабыим фэдэу, уигъэгушIоу къызыдэкIым, сыда зэхэпшIагъэр?
— Сиапэрэ творческэ лъэбэкъу хъу­гъэр усэ тхылъ цIыкIоу «Розэ плъыжь» зыфиIорэр ары, 2000-рэ илъэсым къыдэкIыгъ, ау ащ ыпаIоу сиусэхэр журналэу «Зэкъошныгъэм» ыкIи лъэпкъ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» къарыхьэхэу зыхъу­гъэр 1991-рэ илъэсыр ары.
НыбжьыкIэ зэхашIэхэм — шIулъэгъум, шъыпкъагъэм, къэрарым, Iэдэбым, сыгу щызгъашIоу сирозэ плъыжь апэрэ жьыбгъэм римыкIыкIыным, уишIулъэгъу уухъу­мэным, уфэсакъыным ар афэгъэ­хьыгъагъ.
— Ащ уиусэ тхылъыбэ къыкIэлъыкIуагъ, сыд фэдэха ахэр, уипоэзие зыфэгъэхьыгъэр?
— КIэкIэу къэпIон зыхъукIэ, ащ усэ ыкIи прозэ тхыгъэ тхылъ 12 къыкIэ­лъыкIуагъ. Ахэр: «Гум итхыпхъэхэр», «ШIулъэгъум ихыорхэр», «Спсэ къэгущыIэ», «Гур къыосэты». Мыхэр лирическэу гъэпсыгъэх. Ау тхылъеджэхэм нахь агу ыштагъэу, лъэшэу зыгъэгушIуагъэхэр сэмэркъэу тхыгъэхэр зыдэт ситхылъхэу «ТызэрэшIэу тыжъугъэщх», «Шъущхыщтмэ, шъукъеблагъ» зыфиIохэрэр ары. Сэ жанрэ пстэумкIи гъэзагъэу сытхэмэ сыдигъуи сшIоигъуагъ. Баснэхэр зыдэт сборникэу «Джэгур джэгушху» зыфиIорэр къыдэкIыгъ. ЗэкIэ — силирики, мыдрэ зыцIэ къесIуагъэхэри цIыфыр ыкIи щыIэныгъэр зэрэзэхъулIэхэрэм яхьылIагъ.
— КIэлэцIыкIухэми уафэтхэ, ащкIэ сыда къыхэбгъэщы пшIоигъор?
— Зы дэгъугъэ горэ пшIэн угу хэлъмэ, апэ пшIын фаехэр сабыйхэр арэу сэлъытэ, ахэр ары фэбагъи, IэшIугъи, гулъыти, гумэкIи къызэтэкъохырэр, сэ пхъорэлъф цIыкIухэр сиIэхэ хъугъэшъ, ар зэхэсэшIэ. КIэлэцIыкIухэм апай «Ныб­джэгъу къысфэхъу» зыфиIоу усэхэр ыкIи поэмэр зыдэтхэр, кIэлэцIыкIу рассказхэр зыдэхьэгъэхэ «ШкIэмафэрэ иныбджэгъухэмрэ».
— СыодэIушъ, бэ мэшэлахьэу тхы­лъэу къыдэбгъэкIыгъэр, сыда ащ фэ­дизэу тхэн зэпымычыжьым уфэзыгъэчэфырэр?
— Усэн-гупшысэн Iофыр гум, псэм пытэу япхыгъ: гукъаоми, гушIуагъоми, гумэкIми, нэмыкI щыIэныгъэ лъэныкъуа­бэу узымыгъэгупсэфрэм ар къащежьэ, еощажьэ, кIэощы. ГузэхашIэхэми зэфэ­дэу сагъатхъэ. Творчествэр сэркIэ жьы­къэщэгъу гуап, ащ кIочIэ гъэшIэгъон къыпхелъхьэ.
— КъыокIуа уахътэ тхэным уфэмыеу, угу зыкIэрищэикIэу?
— Шъыпкъэ зыфапIорэр, ащ фэдэуи къыхэкIы, нэкIы ухъугъэу къыпщыхъоу. Джа такъикъхэм сшъхьэ зезгъэгъэпсэфы сшIоигъоу зэдзэкIыным зесэты, сигуапэу урыс ыкIи IэкIыб къэралыгъо классикхэм атхыгъэхэм ащыщхэр адыгабзэм есэгъэ­кIух, ахэм сэри сыкъызхагъэшхъожьы.
Ахэм ащыщхэр Телеграм-каналым къехьэх. Джащ фэдэу синэкIубгъо «Нэ­чэрэз» цIэу зыфэсыусыгъэр ит. Ащ ситхыгъабэ къисэгъахьэ. ГумэкIыгъоу щыIэныгъэм хэлъыр зэкIэ ащ къыщысэIо, еджэрэ цIыфхэм ар радиокъэтынэу «Гумзагъ» зыфиIорэм фагъадэ. Адыгэ Хасэм ащ пае Щытхъу тхылъ къысфигъэшъошагъ. Аузэ, мафэ къэс ситворчест­вэкIэ адыгэ литературэм ыкIи тхылъеджэхэм апэблагъэ сэхъу, сиадыгабзэ нахь сщыщ мэхъу, нэмыкIхэми сыбзи, сихабзи, силъэпкъ IокIэшIыкIэхэри ясэгъашIэх.
— Илъэс пчъагъэ хъугъэу отхэ, сы­да узэрэтхэрэм шIуагъэу оркIэ хэ­лъыр?
— СигущыIэкIэ цIыфыгухэм сызэ­ранэсышъурэр, сигулъэчIэ макъэ зэрэ­кIэ­дэIукIыхэрэр ары.
— УитворчествэкIэ — уилирикэкIэ, прозэмкIэ, баснэхэмкIэ ыкIи зэдзэ­кIыгъэ IофшIагъэхэмкIэ сыда анахьэу кIэбгъэтхъырэр?
— ЦIыфыр, къешIэкIыгъэ дунаир, щы­Iэныгъэр зэгопчынэу щымытхэу пытэу зэрэзэпхыгъэхэр ары.
— Умытхыгъэу, ау лъэшэу птхымэ пшIоигъо темэу уиIэр?
— УпчIэ дэгъу къэптыгъэр гулъачIэр къыгъэбырсырэу. ЗэрэсшIоигъуагъэу, Ным фэгъэхьыгъэ цикл згъэпсыгъэ, Тым фэгъэхьыгъэхэр бэу сиIэх. СшIоигъу ыкIи сыкIэхъопсы тыдэрэ чIыналъи, къэралыгъуи, ахэм ащыпсэурэ лъэпкъы­бэ цIыф гори зэо хьазаб Iаем хэмытэу, хэти ыгу щизэу жьы къыщэу, лажьэмэ шхэжьэу, рэхьатэу, мамырэу щыIэным.
— Тхьауегъэпсэу, Зарем, гущыIэгъу укъызэрэтфэхъугъэмкIэ, узкIэхъопсырэ пстэур къыбдэхъоу, гъэ мин дахэу бгъэшIэнэу пфэтэIо, уимэфэкIкIэ тыгу къыддеIэу тыпфэгушIо!
Мамырыкъо Нуриет.