Top.Mail.Ru

Лъэпкъ тхыдэр сурэткIэ

Image description

Урысые Федерацием культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, Адыгеим ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэсым язаслуженнэ сурэтышIэу Бырсыр Абдулахь иIэшIагъэхэм якъэгъэлъэгъон АР-м и Сурэт къэгъэлъэгъуапIэ тыгъуасэ къыщызэIуахыгъ. IэпэIасэм исурэти 100 ащ хэхьагъ.

ЗэлъашIэрэ сурэтышIым икъэгъэлъэгъонхэр Краснодар, Налщык, Анкара, Истамбыл, Дамаскэ пчъагъэрэ ащыкIуа­гъэх. СурэтшIыным, архитектурэм, графикэм итворчествэ хьалэмэтэу къащылъэгъуагъ. ИIэшIагъэхэр лъэпкъ фольклорым епхыгъэ шъыпкъэу щытых. Адыгэм итарихъ, икультурнэ хъарзынэщ къахэхыгъэ сюжетхэр исурэтхэм ары­олъагъо. Мыекъуапэ дэт мэщытыр, ШIэжьым ыкIи ЗыкIыныгъэм ясаугъэт, этнографическэ комплексэу «Кавказ чылэр» Бырсыр Абдулахь иIэшIэгъэ шъхьаIэх. «Гугъэм имэзах» зыфиIорэ апэрэ художественнэ фильмэу адыгабзэкIэ тырахыгъэм Абдулахь сурэтышI шъхьаIэу иIагъ. Испанием щыкIогъэ кинофестивалым «Лучшая этнография» зыфиIорэ едзыгъомкIэ шIухьафтын къы­рихыгъагъ. Тхылъ 50-м ехъу, журналхэр ыгъэкIэрэкIагъэх, АР-м икъэралыгъо тынхэм яэскизхэр ышIыгъэх. 1990-рэ илъэсым къыщыублагъэу АР-м и Сурэт къэгъэлъэгъуапIэ ипащ.
Бырсыр Абдулахь итворчествэ уасэ фэзышIыхэрэр къэгъэлъэгъоным икъызэIухын хэлэжьагъэх, IэпэIасэм иIофшIэгъухэм, культурэм щылажьэхэрэм анэмыкIэу студентхэр, ныбжьыкIэхэр ахэм бэу ахэтыгъэх.


АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ Бырсыр Абдулахь итворчествэ искусствэм илъэныкъо зэфэшъхьафхэм зэращышIэтыгъэр, иIэшIагъэхэр музейхэм яхъарзынэщхэм зэрахэхьагъэхэр хигъэунэфыкIыгъ. СурэтышIым иIэпэIэсэныгъэ уасэу фашIырэм ишыхьатэу АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Рэзэныгъэ тхылъ ритыжьыгъ.
ТыгъэкъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Къутамэ ипащэу ШъэуапцIэкъо Аминэт Абдулахь искусствэм, культурэм илъэс 40 хъугъэу зэрадэлажьэрэр хигъэунэфыкIыгъ. Республикэм щызэхащэщтыгъэ фестиваль зэфэшъхьафхэм ятамыгъэхэр сурэтышIым зэрафишIыщтыгъэхэр къы­Iуагъ. 2014-рэ илъэсым Шъачэ щыкIогъэ олимпиадэм АР-м икъэгъэлъэгъуапIэу хэтыгъэм Бырсыр Абдулахь зэрэдэлэ­жьагъэм ишIуагъэкIэ, ар зэкIэмэ анахь гъэшIэгъонэу, къахэщэу зэрэщытыгъэр ыгу къэкIыжьыгъ. Исурэтхэм тыгъэкъо­кIыпIэ культурэм иплъышъохэр зыхилъа­гъохэрэр къазэрахэкIырэр игуапэу хигъэунэфыкIыгъ. Итворчествэ джыри лъигъэкIотэн ылъэкIыным пае псауныгъэ пытэ, къарыу, гушхуагъэ ыгъот зэпыты­нэу фиIуагъ.
АР-м исурэтышIэхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовам Союзыр зызэхащагъэр илъэс 45-рэ зыщыхъугъэм Бырсыр Абдулахь иIэшIагъэхэм язичэзыу къэгъэлъэгъон къызэрэзэIуихыгъэм мэхьанэшхо ритыгъ. СурэтышIым иIэпэIэсэныгъэ ылъапсэ лIакъом итарихъ куоу къызэрэщежьэрэр ащ хигъэунэфыкIыгъ: «Бырсэйхэм ахэтыгъэ шIэныгъэлIхэм ялэжьыгъэ лIакъом лIэуж пчъагъэу къы­щы­зэкIэлъыкIуагъэхэм сэнаущыгъэ зэфэшъхьаф зыхэлъэу къахэщыгъэхэм чылапхъэ афэхъугъ. Мыщ фэдэ сурэтхэр пшIыным пае бэмэ уащыгъозэн фае — лъэпкъым ифольклор, итарихъ, иэтно­графие, икультурэ, нэмыкI лъэныкъохэу гушъхьэ баиныгъэр къэзыгъэлъагъохэрэр. Сурэт пэпчъ псэ пытэу фэбагъэ горэ къыбгъодэкIы. Тызыхащэрэр дунэе хьалэмэт».
Ежь сурэтышIым зэрилъытэрэмкIэ, нарт эпосыр, пшысэхэр адыгэм изытет шъыпкъэ къизыIотыкIыхэрэм ащыщ:
«Адыгэ философиер, гупшысакIэр, шэн-хабзэхэр ахэм апхырыщыгъэх. Лъэп­къэу узщыщым итхыдэ лъым хэлъэу къыдакIо. Ар къэбгъэлъэгъон фаеу зыхъурэм, искусствэр, ащ изы Iахьэу сурэтшIыныр шIыкIэ-амалышIоу щыт. Сурэтым ижабзэкIэ къэгъэлъэгъогъэ тхыдэр лIэшIэгъухэм къахэ­нэщт», — хигъэунэфыкIыгъ Бырсыр Абдулахь тизэдэгущы­Iэ­гъухэм ащыщ.
Бырсыр Абдулахь иунэе хъарзынэщ ыкIи Сурэт къэгъэлъэгъуапIэм ифондхэм иIэшIагъэу къахэхыгъэхэр къэгъэлъэгъо­ным хэхьагъэх. IэпэIасэм икъэгъэлъэгъон мэлылъфэгъум и 7-м нэс кIощт.
Тэу Замир.