Зипсауныгъэ амалхэр зэрэзэщыкъуагъэхэм къыхэкIыкIэ зышъхьэ зы­мыIыгъыжьышъурэ ныбжь зиIэхэр ыкIи кIэлэцIыкIу сэкъатхэр зычIэс унэ-интернатэу Адэмые дэтым «Адыгэ макъэр» щыIагъ. Ащ ипащэу Ягъумэ Марыет яIофшIэн зэрэзэхэщагъэр къытфиIотагъ.Унэ-интернатэу тызчIэхьа­гъэр гоIоу, къабзэу зэIухыгъ, Iэмэ-­псымэхэмкIэ зэтегъэпсыхьагъ. Ныбжь зиIэхэр мы унэм къы­чIэмыфэхэзэ, зэкъоныгъэ чъы­Iэм, дыджым, ныбжьым къыз­ди­хьыгъэ узхэм якъэкIощт уахъ­тэ ищынагъо зэхашIагъ. Ащ ишы­хьат ахэм анэгу уазыкIаплъэкIэ чыжьэу зэрэхэгупшысыхьэхэрэр къызэрэчIэщырэр. Ау тыздэгущыIэгъэ нэбгырэ пэпчъ (ацIэхэр къетIону фаехэп) мы чIыпIэр фэбапIэ зэрэфэ­хъугъэр, ифэшъошэ ыкIи рэхьат щыIакIэ зэрэщигъотыгъэр къыхегъэщы.

Къэралыгъо IофшIапI Адэмые унэ-интернатыр фэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ къэралыгъо учреждениеу цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэм исистемэ хэт. АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоны­гъэмкIэ и Министерствэ епхыгъ. 1960-рэ илъэсым агъэпсыгъ ыкIи а уахътэм къыкIоцI пчъагъэрэ ыцIэ зэблахъугъ. Зэблэмыхъугъэу къэнэгъэ закъор мыщ чIэс­хэм шэпхъэшIухэм адиштэу зэралъыплъэхэрэр, фэIо-фашIэу афагъэцакIэхэрэм лъэныкъуабэ хагъахъозэ Iоф зэрашIэрэр ары. Ягъумэ Марыет унэ-интернатым пэщэныгъэ зыдызэрихьэрэр илъэс 13-м къехъугъ. А уахътэм къыкIоцI фэIо-фашIэу афагъэцакIэхэрэми, материальнэ-техническэ лъэныкъоми зэхъокIыныгъэшIухэр афэхъугъэх. ТигущыIэгъу социальнэ ухъумэным исистемэ пэчыжьагъэми, апшъэ­рэ экономикэ гъэсэныгъэу иIэм ишIуагъэ къекIыгъ. — Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, мыщ фэдэ IофшIапIэ уIутэу гу­кIэгъу пхэмылъымэ, гъэсэ­ныгъэу уиIэр хьаулый. Анахь шъхьаIэу тиIофышIэхэм агурызгъаIо- рэр мыщ чIэсхэм ежь-ежьырэу ашъ­хьэ аIыгъыжьын зэрамы­лъэ­кIырэр ыкIи IэпыIэгъу зэрящыкIагъэр ары. СиIофшIэнкIэ зы шэпхъэ теубытагъэ сиI: унэ-интернатым чIэсхэр мэлэ­кIэнхэу щытэп, мыщ Iутхэм ахэм гуфэбагъэ афыряIэн фае, — хе­гъэунэфыкIы Ягъумэ Ма­рыет.

Янэплъэгъу итхэр Адэмые унэ-интернатым пстэумкIи нэбгыри 175-рэ чIэс, ахэм ащыщэу 20-р зипсауныгъэ пыч фэхъугъэ ыкIи сэкъатныгъэ зиIэ кIэлэцIыкIух, 155-р — зыныбжь илъэсым 18-м шIокIы­гъэх, мыхэми япсауныгъэ ыкIи япсихическэ зытет елъытыгъэу язакъоу псэунхэ алъэкIыщтэп, хэушъхьафыкIыгъэу уалъыплъэ­ныр ищыкIагъ. Ащ къыхэкIыкIэ Iэхьыл гупсэ зиIэхэми ахэр унэ-­интернатым къыратыгъэх. Мыр джырэ щыIакIэм къыхэхьэгъэ шэн дэйхэм ащыщ. Сыдигъуи Кавказым нахьыжъыр ща­гъэлъапIэу, шъхьакIафэ фа­шIэу, фэмылъэ­кIыжь хъугъэми лъыплъэжьхэу щыхэбзагъ. Ау хэти джы изекIуа­кIэ тыусыдынэу фитыныгъи, амали тиIэп. КIэлэцIыкIухэр пштэмэ, ны-ты зиIэу ахэтхэм зэзэгъыныгъэ шIыкIэм тетэу интернатым къы­ратых. Ащ къикIырэр унагъом ищыIэкIэ-псэукIэ амалхэм ялъы­тыгъэу зыныбжь имыкъугъэм лъыплъэнхэ зэрамылъэкIырэм къыхэкIыкIэ мыщ къащэ, охътэ гъэнэфагъэ зытешIэкIэ ар чIащыжьын алъэкIыщт. Ны-тыхэр зиIэхэу, ау къызлъымыкIуахэхэри, ибэу зи зимыIэхэри ахэтых. Мы кIэлэцIыкIухэм ащыщхэм сэкъатныгъэ яIэу къызэрэхъугъэхэм къыхэкIыкIэ зипкъынэ-­лынэ хэмыхъохэрэр, къэмыгущы­Iэшъухэрэр ахэтых. Специалистхэм екIолIэкIэ гъэнэфагъэхэр къыхахыхэзэ мыхэм Iоф адашIэ.

IофышIэ купыр Адэмые унэ-интернатым зи­сэнэхьат хэшIыкIышхо фызиIэ нэбгыри 123-рэ Iут. Мыхэм якъы­хэхын Ягъумэ Марыет екIолIэкIэ гъэнэфагъэ ыкIи пхъэ­шагъэ фыриI. Анахьэу зыте­IункIэрэр IофышIэхэм ягукIэгъу, ягуфэбагъэ мыщ чIэсхэм зэха­шIэныр ары. — ЫпэкIэ къызэрэщысIуа­гъэу, мыщ чIэсхэм зэрифэ­шъуашэм тетэу, шапхъэу ыкIи хабзэу щыIэхэм адиштэу узэрафыщытын фаем фэдэу адэзекIонхэр анахь шъхьаI. Мыхэр цIыф къызэрыкIохэп, нэбгырэ пэпчъ екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыфэбгъотын фае. Амал зэри­IэкIэ ащ тынаIэ тетэгъэты. Хэ­бзэ шапхъэм тетэу унэ-интернатым нэбгыри 167-мэ Iоф щашIэн алъэкIыщт. Медицинэ IофышIэу тиIэхэр зэкIэ нэмыкI IофшIапIэхэм аIутхэу охътэ гъэ­нэфагъэкIэ мыщ къэкIох. Мы гумэкIыгъом идэгъэзыжьын ти­нэплъэгъу идгъэкIырэп, ащ фэ­гъэзэгъэ къулыкъухэм ренэу ма­къэ ятэгъэIу, — къыIуагъ Ягъумэ Марыет. Интернатым Iоф щызышIэ­хэ­рэм яIофшIэн гуетыныгъэ фы­ря­Iэу, щытхъу хэлъэу зэрагъэ­ца­кIэрэм фэшI ахэм ащыщхэм урысые, республикэ щытхъуцIэ­хэр къафагъэшъошагъэх, ­Iофэу аш­Iэрэмк­Iэ зэпхыгъэ министерствэм ищытхъу ыкIи ирэзэныгъэ тхылъхэр къа­ратыгъэх. Джащ фэдэу мыхэр еджакIо кIохэзэ яшIэныгъэхэм ахагъахъо, зэ­нэ­къокъу зэфэшъхьафхэм текIоны­гъэхэр къащыдахых.

Зэрифэшъуашэу зэтегъэпсыхьагъ Аужырэ илъэсхэм Адэмые унэ-интернатым хэхъоныгъэшIу­хэр ышIыгъэх. КIэлэцIыкIухэм атегъэпсыхьагъэу къатитIоу зэ­тет унэ къыпашIыхьагъ, ар нэбгырэ 40-мэ ателъытагъ. Мыщ джэгупIэ унэ, тренажер зал, парикмахерскэ, нэмыкIхэри хэ­тых. ИкIыгъэ илъэсыр пштэмэ, интернатым ищагу кIоцI игъэкIотыгъэу зэтырагъэпсыхьагъ. Джащ фэдэу пщэрыхьапIэм, гъэфэбапIэм, гъэтIылъыпIэм ачIэт оборудованиехэр зэкIэ зэблахъунхэ алъэкIыгъ. Социальнэ программэхэр ыкIи проектхэр Къэралыгъо проектэу «ПIэлъэ гъэнэфагъэ имыIэу алъыплъэгъэныр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу, Адэмые унэ-интернатым социальнэ программи 10-м ехъу щыпхыращы. — Ныбжь зиIэхэми, кIэлэцIы­кIухэми ящыIэкIэ-псэукIэ нахьы­шIу шIыгъэным фэIорышIэрэ социальнэ программи 10-м ехъоу пхырытщыхэрэм ащыщэу 3-р IэпэIэсэныгъэмкIэ зэхъожьыгъэным иплатформэу «Смартека» зыфиIорэм хагъэхьагъэх, — къеIуатэ интернатым ипащэ. — Проектхэм ащыщхэм ягу­гъу къэтшIын: «Забота о по­жилых», «Я хочу я смогу», «Счастье – это быть услышанным» зыфиIохэрэр, нэмыкIхэри. Палиативнэ сымаджэу алъы­тэрэ сабый нэбгыриплI тиI, ахэм уалъыплъэнымкIэ ищыкIэгъэ пстэури тIэкIэлъ. Сыд фэдэрэ уз хьылъэ иIэми, сабыим Iоф зэрэдашIэрэр, шIу зэралъэгъурэр, фэбагъэ хэлъэу къызэрэфыщытхэр зызэхишIэкIэ, ар Iэзэгъушхо фэхъу. Джащ фэ­дэ гуфэбагъэ, гукIэгъу, шъэбагъэ зыхэлъ социальнэ Iофы­шIэхэр унэ-интернатхэм аIутхэ зыхъукIэ, сымаджэхэм, сэкъатныгъэ зиIэхэм ящыIэныгъэ къа­фэпсынкIэщт. Iэшъынэ Сусан. Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.