Урысые кIэлэцIыкIу «цыхьэшIэгъу телефон» номерэу 8 800 200 01 22-м Адыгэ Республикэм Iоф щешIэ. КIэлэцIыкIухэу гумэкIыгъо зиIэхэм ямызакъоу, ахэм янэ-ятэхэми психологическэ IэпыIэгъу мы номерымкIэ арагъэгъоты.

[caption id="attachment_146560" align="aligncenter" width="800"] Фото: Александра Балабась.[/caption]

Мы мафэхэм Урысыем ишъолъыр 79-мэ якъулыкъу 210-р зыкI номерым епхыгъэу мэлажьэ. КIэлэцIыкIу цыхьэшIэгъу телефоныр зыфэлажьэрэр кIэлэцIыкIухэм ыкIи ахэм янэ-ятэхэм, джащ фэдэу нэмыкI цIыфхэми шъэф шIыкIэм тетэу игъом психологическэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэ­ныр ары. АР-м цIыфхэм социальнэ фэIо-фа­шIэхэр афэзыгъэцэкIэрэ организациехэм яIофышIэхэм социальнэ технологиеу агъэфедэхэрэм ащыщ мы телефоным иIофшIэн. Унагъом ыкIи кIэлэцIыкIум социальнэ-психологическэ IэпыIэгъу икъоу ыкIи игъом ятыгъэным, яфитыны­гъэхэр къэухъумэгъэнхэм ар фэIорышIэ. АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ иIофышIэу Бибэ Светэ къызэриIуагъэмкIэ, мы уахътэм ехъулIэу «цыхьэшIэгъу теле­фоным» республикэм иучреждени 4 епхыгъ. Ахэр АР-м икъэралыгъо бюджет учреждениехэу «Мыекъуапэ щыпсэухэрэм ясоциальнэ психологическэ фэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэрэ зэхэубытэгъэ Гупчэр», «Адыгэ республикэ клиническэ психоневрологическэ диспансерыр», «Психолого-педагогическэ медицинэ ыкIи социальнэ IэпыIэгъухэмкIэ Гупчэр», муниципальнэ бюджет учреждениеу «Психолого-педагогическэ медицинэ ыкIи социальнэ IэпыIэгъухэмкIэ Гупчэр». Непэрэ щыIакIэу тызхэтым кIэлэцIыкIу «цыхьэшIэгъу телефоныр» зэгурыIоныгъэ зэрымылъ унагъохэм ыкIи Iэпы­Iэгъу зищыкIэгъэ кIэлэцIыкIухэм якъы­хэгъэщын фэIорышIэ. Телефоным иIоф­шIэн мэхьанэу иIэр психологическэ IэпыIэгъу зищыкIагъэхэр псынкIэу къы­хэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм Iоф адэшIэгъэныр ары. Психологхэм кIэлэцIыкIухэм зэдэгущыIэгъу адашIы, зыгъэгумэкIыхэрэр къарагъэIуатэ, шъхьадж екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыфагъотызэ ахэм IэпыIэгъу афэхъух. 2023-рэ илъэсым кIэлэцIыкIу «цыхьэшIэгъу телефоным» зэкIэмкIи нэбгырэ 1344-мэ зыкъыфагъэзагъ. Къафытеуагъэхэм янахьыбэр, нэбгырэ 931-р, кIэлэцIыкIух ыкIи Iэтахъох, 220-р ны-тыхэр ары, нэбгыри 193-мэ ныбжь зэфэшъхьаф­хэр яIэх. Къулыкъум нахьыбэу зыкъызэрэфагъэзагъэр кIэлэцIыкIухэм ыкIи янэ-ятэхэм азыфагу илъ зэфыщытыкIэ­хэр, унагъом исхэр, джащ фэдэу илэгъухэр жъалымэу къызэрадэзекIохэрэр, егъэзыгъэ Iоф хэлъэу шъхьакIо къазэрэрахыгъэр ары. ЗэшIонэныгъэ хъугъэ-шIагъэ горэм хэфагъэхэм, аIэ зытыращэежьын гухэлъ зиIэхэм, ашъхьэкIэ гумэкIыгъо горэ зиIэхэм къызфагъэфедэн алъэкIыщт кIэлэцIыкIу «цыхьэшIэгъу телефоным» Iоф зэришIэрэр Iэтахъохэм ыкIи ныбжьыкIэхэм ашIэным фэшI зэхэубытэгъэ гупчэм иIофышIэхэм, ипсихологхэм ренэу Iофтхьабзэхэр зэхащэх. КIэлэцIыкIухэр ыкIи янэ-ятэхэр зыми къымышIэхэу психологым зыфагъэзэн алъэкIыщт: пцIэ, плъэкъуацIэ, узщыпсэурэр япIон ищыкIагъэп. Телефонэу узэрэтеорэм сыд фэдизрэ урыгущыIагъэми, ыпкIэ ритыщтэп.

Телефоным иIоф­шIэн мэхьанэу иIэр психологическэ IэпыIэгъу зищыкIагъэхэр псынкIэу къы­хэгъэщыгъэнхэр ыкIи ахэм Iоф адэшIэгъэныр ары. Психологхэм кIэлэцIыкIухэм зэдэгущы­Iэгъу адашIы, зыгъэгу­мэкIыхэрэр къарагъэIуатэ, шъхьадж екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыфагъо­тызэ ахэм IэпыIэгъу афэхъух.

Къулыкъум чэщ-зымафэм Iоф ешIэ. Психологическэ IэпыIэгъу фэе кIэлэцIыкIухэм, Iэтахъохэм ыкIи ныбжь зиIэхэм упчIэ зэфэшъхьафхэмкIэ «цыхьэшIэгъу телефоным» ипсихолог­хэм закъыфагъазэ. Ахэр кIэлэцIыкIухэмрэ янэ-ятэхэмрэ язэфыщытыкIэхэм, ялэгъухэм азыфагу зэфыщытыкIэу илъым, еджэнымкIэ гумэкIыгъоу зэуталIэ­хэрэм, нэмыкIхэми афэгъэхьыгъэх. IэпэIэсэныгъэ зиIэ психо­лог-кон­сультантхэр гумэкIыгъохэм икъоу защагъэгъуазэ ыкIи шIэныгъэу аIэкIэ­лъым елъытыгъэу IэпыIэгъу афэхъух. Ны-тыхэм ащыщыбэм якIэлэцIыкIухэм якъэбар дэгъоу щыгъуазэхэу яцыхьэ зытелъыжь. Сыда пIомэ, ахэр дэгъоу агъашхэх, афапэх, якIэсэ гаджетхэр афащэфых, ныб­джэгъухэри яIэх. Шъыпкъэ, кIэлэцIыкIухэр янэ-ятэхэм зафагъэ­гусэу, афэгубжэу къыхэкIы, ау бэмэ ащ фэдэ зекIуакIэхэр къахэфэхэшъ, ащ мэхьанэ икъу ратырэп. Арэу щытми, IофшIэным охътабэ зэрэтырагъэкIуа­дэрэм къыхэкIэу ны-тыхэм ащыщхэм ясабыйхэм зэрищыкIагъэу алъы­плъэн­хэу хъурэп. Бэрэ къыхэкIы ны-тыхэм цыхьэ афамышIэу кIэлэцIыкIухэр зыгъэгумэкIыхэрэр ахэм арамыIошъоу, ащ пае щынэхэу ыкIи зэкъо­ныгъэр къатекIоу.

[caption id="attachment_146561" align="aligncenter" width="800"] Фото: "АМ"[/caption]

Шъутеу, IэпыIэгъу къышъуфэхъущтых

КIэлэцIыкIу «цыхьэшIэгъу телефоным» сыд фэдэрэ телефонкIи ыпкIэ хэмылъэу утеон плъэкIыщт. Шъэфэу ыкIи зыми къымышIэу — джары мэхьэнэ шъхьаIэу иIэр. Ащ къикIырэр кIэлэцIыкIу ыкIи ны-ты пэпчъ психологическэ IэпыIэгъу рагъэгъотыным къулыкъум иIофышIэхэр ренэу зэрэфэхьазырхэр ары. Психологхэм къызэраIорэмкIэ, анахьэу унагъом ыкIи еджапIэм зэфыщытыкIэу щыряIэхэм ымыгъэразэхэу ары кIэлэцIыкIухэм закъызэрафагъазэрэр. На­хьыжъхэр упчIэжьэгъу ашIыныр ахэмкIэ анахь шъхьаI. КIэлэцIыкIухэмрэ ны-ты­хэмрэ язэфыщытыкIэхэр укъуагъэ хъумэ, кIэлэцIыкIур шъхьэзакъоу къэнэ ыкIи игукъанэ зэриIон щымыIэу уахътэ къекIу. «ЦыхьэшIэгъу телефоным» зэфыщытыкIэхэр зыпкъ регъэуцожьых.

КIэлэцIыкIум изекIуакIэ зыфэдэн фаер мафэ къэс раIо хъумэ, ар бэмэ афэукIочIырэп, анахьэу ушэтын лъэ­хъаныр къы­зежьэкIэ. Ар чIыпIэ къин зыщифэгъэ уахътэм ишъэф­хэр ыкIи игукъао зыфигъэзэн иIэн фае.

НахьыбэрэмкIэ унагъом зэгурымыIоныгъэу къитаджэрэр къызхэкIырэр ежь ны-тыхэр зэрэгугъагъэм фэдэу кIэлэцIыкIур къызэрэчIэмыкIыжьыгъэр ары. Дэгъоу еджэнэу, тутын ыкIи шъон пытэхэм ямышъонэу, гъогу зафэм тетэу рыкIонэу ыкIи цIыф дэгъу хъунэу ары ны-тыхэр зэрэгугъэхэрэр. КIэлэцIыкIум изекIуакIэ зыфэдэн фаер мафэ къэс раIо хъумэ, ар бэмэ афэукIочIырэп, анахьэу ушэтын лъэхъаныр къызежьэкIэ. Ар чIыпIэ къин зыщифэгъэ уахътэм ишъэфхэр ыкIи игукъао зыфигъэзэн иIэн фае. КIэлэцIыкIур янэ-ятэм агурымыIоу къулыкъум зызыфигъазэкIэ, психологым пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр ахэр зэгуригъэ­Iонхэр ары. НахьыбэрэмкIэ ны-тыхэм ясабый тегуIыхьэхэзэ ащ лъэшыщэу теIункIэх. Специалистым бгъуитIум яеплъы­кIэхэр къыдилъытэзэ ахэр зэрэзэгуригъэIощтхэм фэIорышIэрэ зэзэгъы­ныгъэ адешIы. — ТэркIэ анахь шъхьаIэр кIэлэцIыкIумрэ ны-тыхэмрэ зэгуры­Iоныгъэ азыфагу илъхьэгъэныр ары. КъыхэкIы ежь ны-тыхэми ясабыйхэм екIолIэкIэ тэрэз къафамыгъотышъоу. «Сизакъоу унэм сис, сэщынэ» аIозэ бэрэ къытфы­теох. КIэлэцIыкIум къызэриIорэмкIэ, янэ къызыкIожьын фэягъэм бэ тешIагъэр. Джащыгъум ар зыщыщынэрэм тыкIэупчIэ. КIэлэцIыкIухэм ащыщхэр унэр нэкIы хъумэ ыкIи макъэ горэ зызэхахыкIэ, щынэр агу къехьэ. КIэлэцIыкIур Iэсэжьыфэ ыкIи янэ-ятэхэр къэ­кIожьыфэ къулыкъум иIофышIэ телефоныр ымыгъэтIылъы­жьэу дэгущыIэ. Зы­гъэпсэфыгъо уахътэр зэри­гъакIорэр, ышIэнэу икIасэхэр къырагъэIуатэх, игупшысэхэм атыращых, — къыIуагъ психологым. КIарэ Фатим.