Джа гущыIэхэм арыгъуазэхэзэ щыIэныгъэм чIыпIэ зэжъу ригъэуцогъэ унагъохэм ыкIи кIэлэцIыкIухэм IэпыIэгъу афэхъу Красногвардейскэм дэт социальнэ реабилитационнэ Гупчэу «Доверие» зыфиIорэр. Ащ бэмышIэу тыщыIагъ ыкIи яIофшIэн зэрэзэхэщагъэр къедгъэIотагъ мыщ ипащэу Лариса Адаменкэм. Илъэс 27-рэ хъущт Лариса Адаменкэм цIыфхэр социальнэу ухъумэгъэнхэм ылъэныкъокIэ Iоф зишIэрэр. Ар гъэIорышIэкIо Iазэу, зисэнэхьат хэшIыкI куу, пшъэдэкIыжь ин фызиIэ цIыфэу щыт. Республикэ ыкIи урысые зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм ялауреат, социальнэ проектхэм якIэщакIу. Лариса Всеволод ыпхъум гъэхъагъэу иIэхэм ыкIи илъэсыбэ хъугъэу гуетыныгъэ фыриIэу Iоф зэришIэрэм апае «УФ-м цIыфхэр социальнэу ухъумэгъэнхэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIорэ щытхъуцIэр къыфагъэ­шъошагъ. — Зыщыщынэхэрэ пащэу сыщытынэу сыфаеп, ау лъытэныгъэ къысфашIыныр нахь къыхэсэхы. Арэущтэу зыхъукIэ, цIыфхэм яIофшIэн нахь дэгъоу агъэцэ­кIэщт, кIэлэцIыкIухэми екIолIэкIэ дэгъу­хэр къафыхахыщтых. ЯIофшIэн гухахъо хагъуатэу, IофшIапIэм къакIохэ ашIоигъоу зэрэзгъэпсыщтым сыпылъ. Ащ фэдэ амалхэр щыIэнхэм фэшI проектхэр зыкIызэхэзгъэуцохэрэр, — хигъэунэфыкIыгъ Лариса Адаменкэм. ТигущыIэгъу къыфагъэшъошэгъэ щытхъуцIэр иIофшIэн ыуасэу елъытэ ыкIи къызэрэхагъэщыгъэр лъэшэу игуап. Гупчэр зытегъэпсыхьагъэр Лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ кIэлэцIыкIухэм хэхъоныгъэ ашIынымкIэ, сэнаущыгъэу ахэлъыр къызэIуахынымкIэ мы гупчэм щылажьэхэрэм IофшIэнышхо зэрахьэ. КIэлэцIыкIоу зэIазэхэрэм яIоф­шIагъэхэр урысые ыкIи дунэе зэнэкъо­къухэм къащахагъэщых. — Социальнэ IэпыIэгъу языгъэгъотырэ гупчэр отделении 6-у зэхэт. Мыхэр зэкIэ лъэныкъо гъэнэфагъэхэм атегъэ­псыхьагъэх: унагъом щарагъэгъотырэ пIуныгъэм хэгъэхъогъэныр, унагъом илъ мытэрэзыныгъэхэр дэгъэзыжьыгъэнхэр, зипсауныгъэ пыч фэхъугъэ кIэлэцIыкIу­хэр ыкIи сабый ибэхэр е зянэ-зятэ зылъымыплъэжьхэрэр щыIэныгъэм хэгъэгъозэгъэнхэр. А IофшIэнхэр зэшIохыгъэнхэм пае гупчэм испециалистхэм клубхэр зэхащагъэх. Аныбжь елъытыгъэу Iофы­шIэхэм зэхагъэуцогъэ программэхэмкIэ рагъаджэх, — къыIуагъ Лариса Адаменкэм. ФэIо-фашIэхэр тIоу зэтеутыгъэу афагъэцакIэх. Мафэрэ зэIазэхэрэр, нахьыбэр Красногвардейскэ районым щыщых, Iэзэгъу зэфэшъхьафхэр, егъэджэнхэр акIухэшъ, ядэжьхэм мэкIожьых. Стационарым чэщ-зымэфэ 18-рэ чIэлъых. Ахэр социальнэ, медицинэ, психологическэ ыкIи педагогическэ IэпыIэгъу зищыкIагъэу алъытэгъэ кIэлэцIыкIухэу респуб­ликэм щыщхэр ары. — 2023-рэ илъэсым пстэумкIи нэбгырэ 792-мэ фэIо-фашIэхэр афэдгъэцэкIагъэх, — къеIуатэ тигущыIэгъу. — Ащ щыщэу кIэлэцIыкIу 480-р ыкIи ахэм ягъусэгъэ нахьыжъ 46-р чэщи мафи гупчэм чIэсыгъэх, кIэлэцIыкIу 266-р мафэрэ къэкIуагъэх. Купэу зэрэзэтеутыгъэхэм уахаплъэмэ, 99-мэ сэкъатныгъэ яI, нэбгыри 143-р алъыплъэнхэу къаIахыгъэх, сабый 504-мэ социальнэ, медицинэ, психолого-педагогическэ IэпыIэгъу ящыкIагъ. Грантхэр, шIыкIэ-амалхэр Гупчэм медицинэ, социальнэ-педагогическэ фэIо-фашIэхэр щызэхащэгъэнымкIэ амал зэфэшъхьафхэр агъэфедэх: Iэзэгъу физкультурэр, физиотерапиер, массажыр, музыкальнэ сыхьатхэр, театральнэ къэгъэлъэгъонхэр, мульттерапиер, сурэтшIыныр, дэныр, нэмыкIхэри. — Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу ежь-ежьырэу зэхагъэуцогъэ мультфильмэм еплъы­жьынхэр лъэшэу кIэлэцIыкIухэм зэрякIасэр. Мыр мэфэ 18-у зэрэчIэсхэрэм телъытагъэу ашIы. Апэ мультфильмэу агъэуцущтыр къыхахы, нэужым ащ хэт лIыхъужъхэр пластилиным хашIыкIых. ЕтIанэ амакъэхэмкIэ къаIозэ тыратхэ. ЯчIэкIыжьыгъо аужырэ мафэхэм актовэ залым чIэт экранышхомкIэ ащ еплъы­жьых. Мы шIыкIэм лъэныкъуабэкIэ ишIуа­гъэ къэкIо: Iэхъуамбэхэр нахь пытэ мэхъух, егъэгупшысэх, бзэм хэхъо, — къыIуагъ Лариса Адаменкэм. ЩыIэныгъэм чIыпIэ зэжъу ригъэуцогъэ кIэлэцIыкIухэм IэпыIэгъу афэхъугъэнымкIэ УФ-м и Фонд зэпхыныгъэ дыряIэу ащ зэхищэрэ зэнэкъокъухэм алъэплъэх, социальнэ реабилитационнэ гупчэм къе­кIоу, ищыкIагъэу алъытэхэрэм ахэлажьэх. — Грантхэм якъыдэхын илъэс зэкIэлъыкIохэм тыхэлажьэ ыкIи плIэгъогогъо текIоныгъэр къыдэтхыгъ. Ахэм яшIуагъэкIэ фэIо-фашIэу дгъэцакIэхэрэм зядгъэушъом­бгъугъ ыкIи хэушъхьафыкIыгъэ къулыкъу цIыкIухэр зэхэтщагъэх, — къыхигъэ­щыгъ Гупчэм ипащэ. Сэкъатныгъэ зиIэ е зипсауныгъэ пыч фэхъугъэ кIэлэцIыкIухэр яунэ исхэу, лъэныкъо пстэухэмкIи хэхъоныгъэ ашIыным иамал аригъэгъотыгъ учреждением щызэхащэгъэ хэушъхьафыкIыгъэ къулыкъоу «Унэгъо микрореабилитационнэ гупч» зыфиIорэм. Сэкъатныгъэ зиIэ кIэ­лэцIыкIухэм япсауныгъэ зыпкъ игъэуцожьыгъэнымкIэ зишIуагъэ къэкIощт пкъыгъо зэфэшъхьафхэр ащ къащаратых пIэлъэ гъэнэфагъэм агъэфедэнхэу. Социальнэ проектэу «Домашка» зыцIэм текIоныгъэр къызыщыдахым, грантэу сомэ миллиони 5 къызэрэфагъэшъошагъэм ишIуагъэкIэ ар къадэхъугъ. 2021-рэ илъэсым мэлылъфэгъум и 1-м къыщыублагъэу 2022-рэ илъэсым Iоныгъом и 30-м нэс республикэм щыщхэу сэкъатныгъэ зиIэ ыкIи зипсауныгъэ амалхэр зэщыкъогъэ кIэлэцIыкIуи 154-мэ ыпкIэ хэмылъэу ящыкIэгъэ IэпыIэгъур арагъэгъотыгъ. — Илъэсищым зыныбжь нэмысыгъэ кIэлэцIыкIухэу зипсауныгъэкIэ щыкIагъэ зиIэхэр нахь псынкIэу къыхэдгъэщынхэр, ящыкIэгъэ IэпыIэгъур ахэми, унагъом къадисхэми ядгъэгъотыныр типшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ. Зипсауныгъэ пыч фэхъугъэ кIэлэцIыкIухэм ялэгъухэм адиштэу апкъышъолкIи, яакъылкIи ахэхъо­ным тишъыпкъэу Iоф дэтэшIэ, ахэр ялэгъухэм ахэтэгъэсых, игъорыгъозэ обществэм хэтэщэх, ахэр зэрыс унагъо­хэм IэпыIэгъу тафэхъу. Унагъо пэпчъ программэ гъэнэфагъэ фызэхэтэгъэуцо. ИкIыгъэ илъэсым ащ фэдэ IэпыIэгъу зищыкIэгъэ кIэлэцIыкIуи 142-рэ тиспециалистхэм къыхагъэщыгъ. Мы уахътэм ехъулIэу пасэу IэпыIэгъу зэрагъэгъотырэ сабый 50 республикэ реестрэм хэт, — хигъэунэфыкIыгъ Гупчэу «Доверием» ипащэ. ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ къэралыгъо ыкIи муниципальнэ фэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэрэ унэгъо Гупчэ (семейный МФЦ) ащызэхэщэгъэным хэлэжьэрэ пилотнэ шъолъырхэм Адыгеир ахэфагъ. КIэлэцIыкIоу щыIэныгъэм чIыпIэ къин ригъэуцуагъэхэм IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэ­нымкIэ Фондым зэхищэгъэ зэнэкъокъум республикэр хэлажьи, грантэу сомэ миллиони 8,1-рэ къырихыгъ. Ащ ишIуагъэкIэ икIыгъэ илъэсым тыгъэгъазэм ыкIэхэм апэрэ унэгъо МФЦ-р Мыекъуа­пэ цIыфхэм ясоциальнэ фэIо-фашIэхэр афэгъэцэкIэгъэнхэмкIэ и Гупчэ щагъэ­псыгъ. — А мылъкум къыдыхэлъытагъэу лъэ­ныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ къэралыгъо ыкIи муниципальнэ фэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэрэ ятIонэрэ унэгъо Гупчэ мыщ къыщызэIутхыщт. Ухьазырын IофшIэнхэр редгъэкIокIыгъэх, нэмыкI шъолъырхэу мы IофымкIэ IэпэIэсэныгъэ зыIэкIэлъ хъугъэ­хэм защагъэгъозэным фэшI тиспециалистхэр Урысые форумэу Нижний Новгород щыкIуагъэм хэлэжьагъэх. ПэшIорыгъэшъэу зэрэдгъэнэфагъэмкIэ, мэлылъфэгъу мазэм унэгъо МФЦ-м иIофшIэн ыублэщт. Социальнэ фэIо-фашIэхэр зищыкIэгъэ унагъохэм агъотынхэмкIэ мыр зыкI чIыпIэ хъунэу тэгугъэ, — къыIуагъ Лариса Адаменкэм. ЗэдэгущыIэгъухэр Социальнэ реабилитационнэ Гупчэр къэтплъыхьагъ, кIэлэцIыкIоу ны-тыхэр зигъусэхэми гущыIэгъу тафэхъугъ. Елена Мелиховар Мыекъуапэ хэхьэрэ станицэу Ханскэм къикIыгъ, ащ икIэлэцIыкIуитIу игъус. — ЯтIонэрэу мыщ тыкъэкIо, — къеIуа­тэ Еленэ. — Сишъэожъыеу Тихон Колесниковым илъэси 5 ыныбжь, ащ ДЦП узыр иI. Сипшъашъэу Екатеринэ илъэс 13 ыныбжь, ащ итхыкъупшъхьэ еIэзэ­гъэн фае. Арышъ, нэбгыритIум сырягъусэу гупчэм тыщыI. Амал тиIэу щытыгъэмэ, тыгу зэрэрихьырэм нахь хэмылъэу, мэзищ къэс сикIэлэцIыкIухэм мыщ щязгъэ­Iазэщтыгъэх. Сыда пIомэ ишIуагъэ къызэрякIырэр къыдгурыIуагъ. Пчэдыжьым тыкъызэрэущыжьэу процедурэхэр рагъа­жьэхэшъ, мэфэ реным зэпымыоу фэIо-фэшIэ зэфэшъхьафхэр къафагъэцакIэх. НэмыкIэу гущыIэгъу тызфэхъугъэхэми гупчэм иIофшIэн зэрэзэхэщагъэм, иматериальнэ-техническэ базэ изытет, ащ Iутхэм яцIыфышIугъэ, яIэпэIэсэныгъэ хагъэунэфыкIыгъ. Iэшъынэ Сусан.