Хэкум нэмыц-фашист техакIохэр зырафыжьыгъэ­хэр илъэс 81-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр Адыгеим щыкIуагъэх.Мыекъуапэ дэт Гупчэ мемориалым къэгъэгъэ блэрхэр кIэлъыралъхьагъэх. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Iоф­тхьабзэм хэлэжьагъ.Джащ фэдэу ащ хэлэжьагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет хэтхэр, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм идепутатхэр, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьагъэхэр, ветеран ыкIи общественнэ организациехэм ялIыкIохэр, юнармейцэхэр ыкIи республикэм икъэлэ шъхьа­Iэ ихьакIэхэр. 1942-рэ илъэсым шышъхьэIум и 9-м къыщегъэжьагъэу 1943-рэ илъэсым мэзаем и 18-м нэс Адыгеир нэмыцхэм аIыгъыгъ. Анахь тхьамыкIэгъошхоу хэкум къыфыкъокIыгъэхэм ар ащы­щыгъ. Фашистхэм инфраструктурэр, социальнэ ыкIи къулыкъушIэ, цIыфхэр зыщыпсэухэрэ унэхэр зэхагъэтэкъуагъэх. Нэб­гырэ мин пчъагъэмэ хьазаб арагъэщэчыгъ, бэ аукIыгъэр. 1943-рэ илъэсым щылэ мазэм Адыгеим ишъхьафитыныгъэ псэупIэу ДахъомкIэ ублагъэ хъугъэ. Щылэ мазэм ыкIэм нэс Дзэ Плъыжьым шъхьафит ышIы­жьыгъэх къалэу Мыекъуапэ, Мыекъопэ, Джэджэ, Кощхьэблэ, Шэуджэн районхэр. Красногвардейскэ районыр — мэзаем и 2-м, Теуцожь районыр — мэзаем и 4-м шъхьафит ашIыжьы­гъэх. 1943-рэ илъэсым мэзаем и 18-м советскэ дзэхэм нэмыцхэр адафыжьыгъэх Тэхъутэмы­къое районым, къуаджэхэу Афыпсыпэ ыкIи Псэйтыку. А мафэр ары Адыгеим нэмыцхэр зырафыжьыгъэхэ мафэу алъы­тэрэр. Хабзэ зэрэхъугъэу, респуб­ликэм имуниципалитет пстэуми а мафэм цIыф зэхахьэхэр, автопробегхэр, заом фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонхэр, патри­отическэ десэхэр ащэкIох.

Заом илъэхъан Адыгеим щыщ нэбгырэ мин 80 фронтым ащэгъагъ, нэбгырэ мин 33-рэм ехъу хэкIодагъ. ТичIыпIэгъумэ, зэкI пIоми хъунэу, тын лъапIэхэр къафагъэшъошагъэх. Советскэ Союзым и ЛIыхъужъ цIэ лъапIэ къызыфагъэшъошагъэр ыкIи Щытхъум иорден ишъошищ къы­зэратыгъэр нэбгырэ 59-рэ. Хабзэ зэрэхъугъэу, илъэс къэс Тэхъутэмыкъое районым щызэхащэрэ автопробегыр мы мафэм щыIагъ. Мыекъуапэ ар къыщырагъажьи, Тэхъутэмы­къое районым нэсыгъэх. Урысыем, Адыгеим ябыракъхэр, джащ фэдэу ТекIоныгъэм ибыракъ аIыгъэу машинэхэр Тэхъутэмыкъое районым ичIыпIэхэу а заом епхыгъэу щытхэм анэсыгъэх. Апэдэдэ Щынджые къыщыуцугъэх. Мыщ республикэм илIыкIохэм къащыпэгъокIыгъэх псэупIэм ипащэу ЕмтIылъ Ас­лъан, Тэхъутэмыкъое районым ипащэ иапэрэ гуадзэу Павел Беловоловыр, Тэхъутэмыкъое, Теуцожь районхэмкIэ ыкIи АдыгэкъалэкIэ комиссарэу Гъонэ­жьыкъо Рэмэзан, къуаджэм инахьыжъхэр, идепутатхэр ыкIи кIэлэеджакIохэр. Заом илъэ­-хъан нэбгырэ 328-рэ Щынджые дэкIыгъагъ, ахэм ащыщэу я Хэгъэгу къаухъумэзэ, нэбгыри 170-рэ хэкIодагъ. Зэхахьэм хэ­лажьэхэрэм къош къэхалъэм къэгъагъэхэр кIэлъыралъхьа­гъэх Ащ нэужым къуаджэу Тэхъу­тэмыкъуае кIуагъэх. Тэхъутэмыкъое районым ипащэу Шъэо Аскэр, муниципальнэ образованиеу «Тэхъутэмыкъое районым» инароднэ депутатхэм я Совет итхьаматэу Апсалямэ Руслъан, муниципалитетым иучреждениехэм япащэхэр, къоджэдэсхэр къапэгъокIыгъэх. Пыим зышъхьамысыжьхэу пэуцужьыгъэхэр зэхахьэм агу къыщагъэкIыжьыгъэх. Тэхъутэмыкъое районым щыщ нэбгырэ мини 6 фэдизмэ орден ыкIи медаль зэфэшъхьафхэр къафагъэшъошагъэх. Районым щыщэу нэбгыри 4-мэ Советскэ Союзым и ЛIыхъужъыцIэ къафаусыгъ, нэбгыри 6-мэ Щытхъум иорден ишъошищ къаратыгъ. Къуаджэу Тэхъутэмыкъуае къаухъумэзэ зэолI мини 2-м ехъумэ апсэ атыгъ. Автопробегыр къуаджэу Афы­псыпэ щаухыгъ. Ахэм народнэ депутатхэм ячIыпIэ Совет итхьаматэу ЛIыIужъу Азмэт, къуа­джэм иIимамэу Зэрамыку Ал­джэрые, къоджэдэсхэр ыкIи кIэ­лэеджа­кIохэр мемориал ко­мплексым дэжь къащыпэгъокIыгъэх.