Top.Mail.Ru

Сэнэхьатым фэшъыпкъэу

Image description

УФ-м изаслуженнэ, АР-м инароднэ артисткэу Хэкужъ Сарэ ыныбжь илъэс 85-рэ хъугъэ. 1962-рэ илъэсым ГИТИС-м иятIонэрэ лъэпкъ адыгэ студие къэзыухыгъэхэм ар ахэтыгъ. Театральнэ искусствэм лIэшIэгъуныкъом ехъу ащ фигъэшъошагъ.

 Сарэ имэфэкI мафэ ехъулIэу телефонкIэ сыфытеуагъ. Ар Краснодар щэпсэу, ащ къыхэ­кIыкIэ лъэшэу згъэгумэкIынэу сыфэягъэп. Ымакъэ жъынчэу, къысажэщтыгъэм фэдэу ар къыздэгущыIагъ, сыкъышIэ­жьыгъ ыкIи. Сигуапэ хъугъэ. Илъэс пчъагъэхэм зыфэшъыпкъэгъэ сэнэхьатым непэ фыщытыкIэу фыриIэм, анахьэу къыдэхъугъэ­хэм сакIэупчIэмэ сшIоигъоу зысфэсэгъазэм игущыIэ къы­гъэкIэкIыгъ: «Замир, сэщ фэгъэ­хьыгъэу зэкIэ дэгъоу къыпфэзыIотэщтыр сшыпхъоу Свет».
Адыгеим ыкIи Къэбэртэе-Бэлъ­къар Республикэм язаслуженнэ журналистэу КъумпIыл Светланэ Адыгэ радиом сыIу­хьэгъакIэу Iоф дэсшIэнэу хъугъэ, амал иIахэмэ сыд фэдэрэ лъэныкъокIи ар IэпыIэгъу къызэрэсфэхъущтыр сшIэщтыгъ. Сарэ фэгъэхьыгъэу ежь къы­Iо­тэнэу къызэрэтефагъэм сэмэр­къэур къыхэщэу джэуап къытыжьыгъ:
— Дэгъоу хэкIыжьыгъ! — Светэ къэщхыгъ. — Сыд къэс­Iон? Исэнэхьат Сарэ шIудэдэ елъэгъу джы къызнэсыгъэми. ГИТИС-р диплом плъыжькIэ къыухыгъ, къэралыгъом итеатрэ зэфэшъхьафхэм ащылэжьагъ. Ишъхьэгъусагъэу, режиссерэу ТхьакIумэщэ Налбый игъусэу Москва, Оренбург, Къыблэ Сахалин ащыIагъ.  Сэ сисэнэхьат нэмыкIэу джыри зыгорэхэр сшIогъэшIэгъоныщтыгъ. Сарэ ащ фэдэп. Театрэр — ишIулъэгъу  закъу! Москва профессорхэр къикIыгъэхэу ныбжьыкIэхэм усэ­хэр, орэдхэр къарагъаIохэзэ къахашыпыкIхэ зэхъум, Сари къахахыгъагъ. Джы нэс ар исэнэхьат фэшъыпкъ.
— Спектаклэмэ ахэтэу, рольхэр къышIэу зы­плъэ­гъукIэ Сарэ сыд фэдэ уаса фэпшIы­щтыгъэр?
— Сэ осэшI сыпшIы хъущтэп, егъэлыегъащэу сыдми сыхэплъэ. Ау тшыпхъоу Розэ Адыгэ къэралыгъо университетым (ыпэкIэ  институтыщтыгъэм) имузыкальнэ-кIэлэегъэджэ факультет къыу­хыгъэу, Москва щеджагъ, Сарэ исэнэхьат зэригъэцакIэрэр сыдигъокIи ыгу рихьыщтыгъ. Тиунагъо исхэм сэнэхьатэу къы­хэтхырэм тыфэшъыпкъэнэу тятэу Амзанрэ тянэу Мелэч­хъанрэ тагъэсагъ. Ащ фэд тшы­пхъоу Сусанэу Яблоновскэм щыпсэурэр, комсомолым ирайком хэтэу Iоф ышIагъ, Мыекъо­пэ къэралыгъо технологическэ университетым икъутамэу псэу­пIэм дэтым щылэжьагъ. Тшы­нахьыкIэу Аслъани Краснодар имэкъумэщ институт къыухыгъ, цIыфхэр социальнэу ухъумэ­гъэнхэмкIэ  къулыкъум щылэ­жьагъ, Хэкужъ лIакъом нахьы­жъыгъор щызэрехьэ. Тятэ ПIэ­тIыощэ Феликс иныбджэ­гъугъ. РадиомкIэ спектаклэхэм ядэIуныр икIэсагъ ыкIи уасэ афишIыщтыгъ. КъэсэшIэжьы си­кIэлэ нахьыжъэу Марат ­адыгэ класс къызэIуахыгъакIэу, ащ ще­джэнэу зясэтым сятэ зэрэгушIогъагъэр: «Зэрэныдэлъфыбзэм изакъоми, бзэ лые хъу­рэп», — къысиIогъагъ. Сарэ пае джыри къыхэзгъэхъон —цIыф псэчъэ дэдэу щыт, Тхьэм щэхъу ымышIэу цIыфхэм апэгъокIы, нэжгъурыгъэ хэлъэп. Ипшъашъэу Зарема Кадошниковар Краснодар краим ка­дастрэ IофхэмкIэ икъулыкъу итхьаматэ игуадзэу Iоф ешIэ, ипхъорэлъфэу Иннэ Пшызэ къэ­ралыгъо университетыр къыу­хыгъ, ахэм сшыпхъу лъэшэу ащэгушIукIы. ЕмтIылъ Разиет итхылъэу «Адыгская (черкесская) жен­щина в Российской и мировой истории» зыфиIорэм Сарэ къы­дигъэхьэгъагъ.
Ащ изакъоп, АР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, театроведэу Шъхьэлэхъо Светланэ «Русский театр в Адыгее» зыфиIорэ тхылъэу къыдигъэкIыгъэм Сарэ итворчествэ осэ ин фишIэу щыхигъэунэ­фыкIыгъ:
«Хэкужъ Сарэ  ежь ие шъып­къэу актерскэ хьалэмэтыгъэ горэ хэлъ. Пкъы зэкIужь дахэу иIэм, бзылъфыгъэ нэшанэу хэлъхэм ар къагъэбаи. Институтым щеджэ зэхъум икIэлэ­егъаджэхэм хагъэунэфыкIы­щтыгъ Сарэ игушъхьэ лэжьыгъэ баеу зэрэщытыр, исэнаущыгъэ пстэуми зэрафырикъурэр, ащ диштэуи шэн пытэ зэриIэр. Сарэ сценэр дэгъоу зэхишIэщтыгъ, къашъощтыгъ, актерэу сценэм къыдытетым шапхъэу щыIэхэмкIэ зыдыригъэштэн ылъэкIы­щтыгъ. Актерскэ шэпхъэ анахь лъагэмэ адиштэу, психологизмэ ин хэлъэу жанрэ зэфэшъхьаф­хэм — комедием, трагедием, драмэм ар ащылэжьагъ. А сце­ническэ культурэ лъагэр къыушыхьатызэ актрисэр итворческэ гъогу рыкIуагъ.
Пьесэу «Маленькая женщина» зыфиIорэр Еутых Аскэр Хэкужъ Сарэ фитхыгъагъ, ­лъэпкъ бзылъфыгъэм иобраз икъэгъэлъэгъонкIэ актрисэм хэлъ сэнаущыгъэр къыгъэщы шIоигъоу — шъэбагъэмрэ мэхагъэмрэ шэн пытагъэр аго­лъэу. Джащ фэдэу пьесэм иобраз шъхьаIэу Айщэт актрисэм къыгъэлъэгъон ылъэкIыгъ».
ТхьакIумэщэ Налбый ыгъэуцугъэ спектаклэхэу «Дочь Ганга» (Рабиндранат Тагор ироманэу «Крушение» техыгъ), «Ричард III», «Возвращение» (Чэмышъо Гъазий иповесть техыгъ), «Деревья умирают стоя» (А. Касон итхыгъэ те­хыгъ), нэмыкIхэми Сарэ ирольхэр къызэращишIыгъэхэм Шъхьэ­лэхъо Светэ къатегущы­Iэзэ актрисэм IэпэIэсэныгъэу хэлъым зыфегъазэ. Театроведыр Хэкужъ Сарэ хъытыу нэ­кIубгъом щыфэгушIуагъ: «Лъэпкъыбэ зыщыпсэурэ Адыгеим икультурэ уринап. Тхьэм псауныгъэ пытэ къыует, уигъашIэ кIыхьэ ешI, уигупсэхэм уадатхъэу илъэсыбэрэ дунаим утырегъэт!»
Роман Корчага — АР-м изаслуженнэ  артист:
— Хэкужъ Сарэ сэнаущыгъэ ин зыхэлъ актрис, гукIэгъу хэлъ, шэнышIу, ыгу зэIухыгъ. СыныбжьыкIэу театрэм сыIухьэгъагъ ыкIи ар сыдигъуи IэпыIэгъу, упчIэжьэгъу къытфэхъущтыгъ, тигъасэщтыгъ. Н.Эрдман ипье-
сэу «Самоубийца» зыфиIорэм шIугуащэм иролэу къыщишIы­гъэр анахьэу сыгу рихьыщтыгъэмэ ащыщ. А. Грибоедовым итхыгъэ  техыгъэу «Замужняя невеста» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоным Хэ­кужъ Сарэ сыдыхэтынэу хъугъэ. А. Пушкиным ыцIэ зыхьырэ Урыс драматическэ театрэм итарихъ хэхьэгъэ артист хьалэ­мэтхэм ясатыр ар хэт!
Хэкужъ Сарэ имэфэкI ма­фэкIэ «Адыгэ макъэр» фэгушIо, псауныгъэ пытэ, щыIэкIэшIу иIэу иIахьыл-благъэхэм адэпсэунэу фэтэIо!
Тэу Замир.
Сурэтхэр: театрэм ихъарзынэщ.