ЩэшIэ Казбек Теуцожь районым ит къуаджэу Къэзэныкъуае (IэрышIыхым ычIэгъ хъугъэ) мэзаем и 18-м, 1939-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Икъуаджэ зэрэщымыIэжьыр лъэшэу ыгу къеоу псэугъэ.

Зэчый инрэ цIыфыгъэшхорэ хэлъыгъ Казбек. Ихудожественнэ IофшIагъэхэм гупшысэ куу зафэр, шъыпкъа­гъэр, къэрарыр, лиризмэгъэ иныр, гукъэбзагъэр ащэIорышIэ.

Казбек ятэу Хьисэ Хэгъэгу зэошхом хэтыгъ, сэкъатныгъэшхо хихыгъ, уIа­гъэу тещагъэ хъугъэхэм арылIыкIыгъ. Ащ дэжьым ежь Казбек илъэси 9 ыныбжьыгъэр. Янэу Дахэ бзылъфыгъэ шъабэу, гулъытэ-гукIэгъу зиIагъ, зэфэгъэ- шъыпкъагъэ хэлъыгъ, икIали а шэнышIу­хэр хилъхьагъэх. Казбек цIыфы хъунымкIэ ыкIи щыIэныгъэм зыкъыщигъотынымкIэ анахьэу зишIуагъэ къэкIуагъэхэр икIэлэегъэджагъэхэу, щэIэфэкIэ шIукIэ зыцIэ къыриIощтыгъэхэ Хъунэго Дарихъан, Мамый Ахьмэд, Пэнэшъу Сэлычэрый, Шъхьащэкъо Рахьмэт, Юрий Зыковыр, Игорь Озеровыр, Набэкъо Чэмал, нэмыкIхэри. Икъуаджэу Къэзэныкъуае ублэпIэ еджапIэр къызыщеухым, Едэпсыкъое гурыт еджапIэм иеджэн щылъигъэкIотагъ. Къыдеджагъэ­хэм ащыщых (ежь нахьыжъыгъэхэми) Бэрэтэрэ Хьамидэ, ЗекIогъу Уцужьыкъо, ХъокIо Заур, Пэнэшъу Сэфэр. Казбек пасэу литературэмкIэ хэлъ сэнаущыгъэр къэущыгъагъ. Къоджэ еджапIэм чIэсыгъ усэхэр ыкIи рассказхэр ытхыхэу зырегъажьэм, итхыгъэ цIыкIухэр хэку гъэзет нэкIубгъохэм къарыхьэщтыгъэх. 1959-рэ илъэсым ар Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет чIэхьагъ, зэокIэзыжь «къыIужъукIыгъо» уахътэм истудентыгъо тефагъ. КIэлэегъэджэ дэгъухэр джыри къыпэIуфагъэх, ахэм шIэныгъэшхо аIэкIэлъыгъ, литературэр зэрякIасэр мыгъуащэу, ежь рагъаджэхэрэми шIэныгъэ дэгъу арагъэгъотыныр афызэшIокIыщтыгъ. Ахэр ары Адыгеим илитературоведение ылъапсэ зыгъэпытагъэхэр, ныбжьыкIабэм шIэныгъэр шIу языгъэлъэгъугъэхэр: Е. М. Шабановар, З. Ф. Бовыкинар, М. Щ. Къуныжъыр, А. А. Шъхьэлахъор, Гъ. Шъ. КIуаир, Л. Г. Голубевар. Адыгэ тхакIохэм ятворчествэкIэ научнэ ушэтынхэр зышIыгъэхэри ыкIи лъэпкъ литературэм итарихъкIэ, теориемкIэ упчIэу къэуцухэрэм джэуап язытыгъэри мыхэр ары. Казбек зыкIырыплъын икъун иIагъ, мы уахътэм ащ деджагъэх Къуекъо Налбый, Кощбэе Пщымафэ, Бэгъ Нурбый — лъэпкъ гупшысэр зылэжьыщтхэу, творчествэр зыIэтыщтхэр. Мыхэр анэгукIэ зэфэмыдагъэхэми, ягухэлъ дахэкIэ зэпэблэгъагъэх, тхы­лъыр «агъэунэшкIущтыгъ», Iэпэрытх журналэу «Жъогъобыныр» къыдагъэкIыщтыгъ. Джащ фэдэу, литературнэ наукэм ихьатыркIэ, ЩашIэм пэблагъэ хъугъэх зэлъашIэрэ шIэныгъэлэжьхэу Э. А. Цуамыкъор, Л. Хь. Мамыир, Хъ. Гъ. ЛъэпцIэрышэр, Р. Хь. Мамыир, Т. Н. Цуамыкъор. 1964-рэ илъэсым Казбек кIэлэегъэ­джэ институтыр къыухыгъ ыкIи Къэзэны­къое еджапIэм кIэлэегъаджэу, завучэу Iоф щишIагъ. Ау шIэныгъэм зэрэфаблэрэм ыгъэгупсэфыгъэп. Джащыгъум Московскэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтэу В. И. Лениным ыцIэ зыхьырэм иаспирантурэ чIэхьагъ ыкIи дэгъу дэдэу къыухыгъ. 1969-рэ илъэсым К. Ща­шIэр филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидат, 1979-рэ илъэсым филологие шIэныгъэхэмкIэ доктор хъугъэ. 1969-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым, джы университетым, кIэлэегъэ­джэ шъхьаIэу, доцентэу, урыс ыкIи Iэ­кIыб хэгъэгу литературэмкIэ кафедрэм ипрофессорэу Iоф ышIагъ. 1982-рэ илъэсым къыщыкIэдзагъэу илъэсыбэм хэгъэгу литературэмкIэ ыкIи журналистикэмкIэ кафедрэм ипэщагъ. ЩэшIэ Казбек ригъэджагъэхэм ащыщых АР-м и Лъэпкъ театрэу И. С. Цэим ыцIэ зыхьырэм иартистэу Кукэнэ Мурат, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым изэхэщакIоу ыкIи иапэрэ ректорэу, нэужым АР-м и ЛIышъхьэу щытыгъэу, социологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу ТхьакIущынэ Аслъан, Адыгэ къэралыгъо университетым филологиемкIэ ифакультет идеканэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, профессорэу Пэнэшъу Уцужьыкъо, нэмыкIхэри. 1978-рэ илъэсым К. ЩашIэм монографиеу «Художественный конфликт и эволюция жанров в адыгских литературах» Тбилиси къыщыдигъэкIыгъ, ары идоктор диссертацие лъапсэ фэхъугъэ­ри. 1979-рэ илъэсым грузин литературэм итарихъ и Институтэу Шота Руставели ыцIэкIэ щытым Казбек мы научнэ IофшIагъэр къыщигъэшъыпкъагъ, осэшIу къыратыгъ ыкIи филологие шIэныгъэхэмкIэ доктор хъугъэ. Адыгэ литературоведениемкIэ шIэныгъэшхо зыкъолъ гъэсагъэм щэIэфэ наукэм иIахьышIу хилъхьагъ. Казбек ытхыхэрэр 1961-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хиутыщтыгъэх. Литературнэ-критическэ ыкIи литературоведческэ IофшIагъэхэр хэку гъэзетхэм, гупчэ ыкIи шъолъыр къытедзэгъухэм къащыхеутых. АхэмкIэ тхылъхэр ыкIи монографиехэр адыгабзэкIи урысыбзэкIи къыдегъэкIых. АдыгабзэкIэ къыдэкIыгъэх «Уахътэм иджэмакъ» (1974), «Псэ зыпыт гущыIэхэр» (1982), «Шъып­къэныгъэм игъогухэр» (1989) зыфи­Iохэрэр. УрысыбзэкIэ къыхаутыгъэх ыпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ монографиеу «Художественный конфликт и эволюция жанров в адыгских литературах», «Ступени», «Живое слово» зышъхьэхэр. ЩэшIэ Казбек илитературнэ-критическэ ыкIи научнэ IофшIагъэхэм ащыщ­хэр журналхэу «Наш современник», «Новый мир», «Дружба народов», «Дон», гъэзетэу «Литературная Россия», тхылъэу «Молодые о молодых» зыфиIохэрэм къащыхиутыщтыгъэх. Зэчый инрэ цIыфыгъэшхорэ хэлъыгъ Казбек. Ихудожественнэ IофшIагъэхэм гупшысэ куу зафэр, шъыпкъагъэр, къэрарыр, лиризмэгъэ иныр, гукъэбзагъэр ащэIорышIэ. Иапэрэ повестэу «Ос фаб» зыфиIоу 1985-рэ илъэсым къыдэкIыгъэр ныбжьыкIэгъум, шIулъэгъум, шъыпкъагъэм ыкIи къумалыгъэм афэгъэхьыгъ, цIыфыгъэр ыкIи цIыфыгъэнчъагъэр къы­зэIуихэу ар гъэпсыгъэ. Усэхэр, повестьхэр зыдэт тхылъэу «Бжыхьэ чэщ гумэкIхэр» ащ къыкIэлъыкIуагъ. «Шъозэбэн» ыIоу Казбек ытхыгъэ пьесэр Адыгэ драматическэ театрэм щагъэуцугъ. «Ыуасэр гъашIэ» зыфиIорэ усэ тхылъи къыдигъэкIыгъ. «Щылэ маз» зыцIэ романыр ыкIи «ЛIыгъур ишъэф» зыфиIорэ повестым япычыгъохэр къыхиутыгъэхэми, къыдигъэкIынхэу игъо ифэжьыгъэп. Къыхэгъэщыгъэн фаер зэдзэкIэкIо инэу К. ЩашIэр зэрэщытыгъэр, В. Шекспир идрамэхэу «Отелло», «Король Лир» зыфиIохэрэр адыгабзэкIэ зэрэзэридзэ­кIыгъэхэр ыкIи Адыгэ драматическэ театрэм ахэр щагъэуцухи къызэрагъэлъэгъуагъэхэр ары. Казбек итворческэ лэжьыгъэ тхыгъэ тхьэпэ заулэкIэ къипIотыкIынэу щытэп; гъунэнчъэу икIэсагъ иадыгэ лъэпкъ литературэ, наукэр. Ихудожественнэ тхыгъэхэр, изэдзэкIыгъэ IофшIагъэхэр, игупшысэ къиIотыкIыгъэхэр купкI зиIэх; зы цIыфышIоу къэхъугъагъ — ныбджэгъухэр илъэпIагъ, наукэр, литературэр ищыIэныгъагъ. ЩэшIэ Казбек АР-м шIэныгъэм ылъэ­ныкъокIэ Къэралыгъо премием илауреатыгъ, ШIэныгъэхэмкIэ Дунэе Адыгэ академием иакадемикыгъ, Адыгеим ишIэныгъэлэжьхэм я Союз итхьамэ­тагъ, естественнэ шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием иакадемикыгъ. Урысые Федерацием итхакIохэм я Союз 1982-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу ар хэтыгъ. ИгъашIэ шIагъэкIэ ыгъэбаигъ, лъэужышIу къыгъэнагъ. Мамырыкъо Нуриет.