Мэзэе мазэм и 1-м къыщыублагъэу коллектор агентствэхэм яIоф­шIэн фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэм зэхъокIыныгъэу фашIыгъэхэм кIуачIэ яIэ хъугъэ. Ахэм джы пхъашэу къэралыгъор алъыплъэщт, цIыфым хэбзэнчъэу къыдэзекIохэмэ, хьыкумым зыфигъэзэн фит.ЦIыфэу чIыфэ зытелъхэм ар къаIыхыжьыгъэным пае яфитыныгъэхэр укъуагъэ мыхъунхэм фытегъэпсыхьэгъэ я 230-рэ фе­деральнэ хэбзэгъэуцугъэм гъэтэрэзыжьынэу фашIыгъэхэм пшъэрылъ шъхьаIэу яIэр банк­хэм, микрофинансовэ организациехэм ыкIи коллекторхэм чIыфэ зытелъхэм Iоф зэрада­шIэщт шапхъэхэр зэфэдэ афэшIыгъэнхэр ары. НахьыпэкIэ «коллектор» ыкIи «коллекторская деятельность» зыфиIорэ гущыIэхэр хэбзэгъэуцугъэм щагъэфедэщтыгъэхэп. Джы ахэр къыхэхьагъэх. Банкым е микрофинансовэ организа­цием чIыфэу къарамытыжьырэр зыщэфыжьырэ коммерческэ къулыкъухэр ары коллектор­кIэ алъытэхэрэр. Ащ фэдэ Iоф­шIэн ыгъэцэкIэнэу фитыныгъэ зиIэщтхэр шэпхъакIэхэм къагъэ­нафэ. Джы экономикэм ылъэны­къокIэ бзэджэшIагъэ зезыхьагъэу, къэралыгъо хабзэм пэшIуе­кIоу законыр зыукъуагъэу, ышIэ­хэ цIыфым зиягъэ езыгъэ­кIыгъэу е общественнэ щынэгъончъагъэр зыукъуагъэу хьыкумым пшъэдэкIыжь зытырилъхьагъэм ащ пIалъэу иIэр ымыу­хыгъэмэ, коллектор хъун фитэп. 2016-рэ илъэсым нэс кол­лекторхэм яIофшIэн зыпари лъыплъэщтыгъэп. Ащ пае шIы- кIэ пстэоу щыIэр агъэфедэзэ, на­хьы­бэрэм хэбзэгъэуцугъэр аукъозэ, чIыфэхэр цIыфхэм къаIахыжьыщтыгъ. Ащ тетэу нэ­бгырабэм яягъэ арагъэкIыгъ, шъобжхэр зытыращагъэхэр мымакIэу къахэкIыгъэх. А зэпстэумэ къапкъырыкIхэзэ, шэпхъэ гъэнэфагъэхэр афашIыгъагъэх, ау ахэм коллек­торэу къагъэуцугъэр макIэ. Илъэс заулэ тешIагъэу, 2019-м, пшъэдэкIыжьэу ахьыщтыр нахь къагъэпхъэшагъ, фитыныгъэу яIэхэри нахь макIэ ашIыгъэх. ГущыIэм пае, IофшIэгъу мафэ­хэм пчэдыжьым сыхьатыр 8-м щегъэжьагъэу пчыхьэм 10-м, дэсыгъо ыкIи мэфэкI мафэхэм сыхьатыр 9-м щыублагъэу пчы­хьэм 8-м нэс чIыфэр зытелъым зыщыфытеощтхэ пIалъэу яIэр. Тхьамафэм гъогогъуитIум нахьыбэрэ фытеонхэ фитхэп. Джащ фэдэу ышъхьэ иIоф зезымыхьажьышъухэрэм, апэрэ купым хэхьэрэ сэкъатныгъэ зиIэхэм, сымэджэщым чIэлъхэм афытеонхэ е якIолIэнхэ фитхэп. ЦIыфэу чIыфэр зытелъым телефонкIэ къыфытеонхэу е ыдэжь къэкIонхэу фитыныгъэ зэраримытырэр къызщиIорэ тхылъыр аIэкIигъэхьан ылъэ­кIыщт. Ащ ыужым ежь коллекторхэми чIыфэм икъэбар тхыгъэу фагъэхьын фае. Джы хэбзэгъэуцугъэм гъэтэ­рэзыжьынэу фашIыгъэхэм къызэрэдалъытагъэмкIэ, коллекторхэр е банкым иIофышIэхэр цIыфэу чIыфэ зытелъым зыфытеохэкIэ ацIэ, «индикационнэ кодыр», кредитыр къэзытыгъэ организацием ыцIэ, чIыфэр зы­фэдизыр зэхэугуфыкIыгъэу ра­Iонхэ фае. Джащ фэдэу банкхэм ыкIи микрофинансовэ организациехэм коллекторхэм чIыфэр заращэжьыкIэ, мэфитф нахьы- бэ темышIэзэ цIыфэу ар зытелъым макъэ рагъэIунэу къыщеIо. Тхылъэу ар зэрытыр почтэмкIэ агъэхьыми хъущт, къэ­ралыгъо фэIо-фашIэхэм япор­тал агъэфедэнэу амал яI, ежь екIуалIэхэу ратыми хъущт. Коллекторхэм чIыфэр зыте­лъым зэпхыныгъэ дыряIэным фэшI къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япортал агъэфедэми хъунэу хэ­бзэгъэуцугъэм къыщеIо, ау ежь нэкIубгъур зием фитыны- гъэ къытын фае. ЕтIани, мазэм къыкIоцI гъогогъуитIу нахьыбэ- рэ фэтхэнхэ фитхэп. Коллекторхэм шъхьэихыгъэу Iоф ашIэным пае хьыкум приставхэм я Федеральнэ къулыкъу иреестрэ зыщагъэунэфын фаеу шэпхъакIэхэм къыдалъытэ. ЯIоф­шIэн зэрэзэхащэрэм, хэукъоныгъэу ашIыхэрэм алъы­плъэщтыри мы къулыкъур ары. Коллекторхэм яагентствэ законыр зиукъокIэ, спискэм къыхагъэкIыщт ыкIи фитыныгъэр Iа­хыжьыщт. КIэу къыхэхьагъэхэм ащыщ коллекторыр цIыфэу чIыфэ зытелъыр ыушъхьакIун е кIуачIэ рихьылIэн, иунэ ихьан, игупсэхэм адэгущыIэн зэрэфимытыр. Ащ фэдэ хэукъоныгъэ зашIы- кIэ, тазыр арагъэтыщт е фитыныгъэр аIахыщт. ЧIыфэр зытелъым фитыныгъэ къаритыгъэу, ар зэрытхэгъэ тхылъым иIэпэкIадзэ къыкIигъэуцуагъэмэ ары иIахьылхэм, иныбджэгъу­хэм, игъунэгъухэм е нэмыкIхэм гущыIэгъу афэхъунхэ залъэкIыщтыр. ЦIыфым банкым е микрофинансовэ организацием риты­жьын фаер коллекторхэм арищагъэмэ, пстэумэ апэу агентст­вэр хьыкум приставхэм яре­ест­рэ хэтымэ зэригъэшIэн, етIанэ афытеонышъ, Iофхэм язытет къаригъэIотэн фае. Хэбзэгъэуцугъэм диштэу Iоф зышIэрэ агентствэм сыдигъокIи зэзэгъы­ныгъэ дэпшIын, зэрептыжьыщт шIыкIэмкIэ угурыIон плъэкIыщт. Зыгъэхьазырыгъэр ХЪУТ Нэфсэт.