[caption id="attachment_145959" align="aligncenter" width="800"] Алексей Гусев[/caption]

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат тыгъуасэ Теуцожь районым IофшIэгъу дэкIыгъо щыриIагъ. Сабыибэ зэрыс ыкIи хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием щыIэхэм яунагъохэм арыхьагъ, районым икIыгъэ илъэсым щызэшIуахыгъэм фэгъэхьыгъэ зэхэсыгъом хэлэжьагъ.

Унэгъо Iужъу Адыгеим ипащэ Блэгъожъ Налбыйрэ Оксанэрэ яунагъоу сабыибэ зэрысым ихьэкIагъ. Ащ игъусагъэх федеральнэ инспектор шъхьаIэу Сергей Дрокиныр, АР-м Iоф­шIэнымрэ социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч, муниципальнэ гъэпсыкIэ зиIэ Теуцожь районым ипащэу УдыкIэко Адам. Зэшъхьэгъусэхэм кIэлищрэ зы пшъа­шъэрэ апIу. Анахьыжъэу Руслъан Пшызэ къэралыгъо аграрнэ университетым имагистратурэ щеджэ. Рустем я 10-рэ классым ис, гимназиеу N 40-м чIэс. Япшъашъэу Аидэ я 4-рэ классым ис, зэнэкъокъухэу ыкIи олимпиадэхэу зэхащэхэрэм чанэу ахэлажьэ. АнахьыкIэу Ренат я 2-рэ классым дэгъоу щеджэ, ышнахьыжъхэм щысэ атырехы. Унагъом ышъхьэу Налбый Юсыф ыкъом пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъу­нэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Теуцожь ДРСУ-р» зыфиIорэм экономистэу Iоф щешIэ, ащ ишъхьэгъусэу Оксанэ ублэпIэ классхэр регъаджэх. Баиныгъэ шъхьаIэу зэшъхьэгъусэхэм яIэу алъытэрэр якIэлэцIыкIухэр ары. ЩыIэныгъэмкIэ анахь мэхьанэ зиIэхэм ащыщхэу къыхагъэщыхэрэр лъэпкъ хэбзэшIухэр гъэцэкIэгъэнхэр, зэгурыIоныгъэ-лъытэныгъэ зэфыряIэныр ары. Къа­кIэхъухьэхэрэмкIи ежьхэр щысэтехыпIэу щытых. КIэлэцIыкIухэм янэжъэу Нуриет а лъэныкъомкIэ IэпыIэгъушIу афэхъу. КъумпIыл Мурат кIэлэцIыкIухэм гъэ­хъагъэу ашIыхэрэм ыкIи апэкIэ гухэлъхэу яIэхэм защигъэгъозагъ. «Мыщ фэдэ унагъохэу хьакIэхэмкIэ нэгуихыгъэхэм ыкIи зыгу зэIухыгъэхэм уаIу­кIэ­ныр гуапэ. Зэдезыгъэштэрэ цIыфышIухэм анахь шэн дэгъоу ахэлъхэр къышъухэщых. Джащ фэдэу шъунасыпышIоу, шъузэгурыIоу, шъузэдеIэ­жьэу, шIу шъузэрэ­лъэгъоу бэрэ шъущы­Iэнэу шъуфэсэIо», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат. Хэгъэгум и Президентэу Владимир Путиным 2024-р унагъом и Илъэсэу зэригъэнэфагъэм елъытыгъэу унагъохэм, сабыибэ зэрыс унагъохэри ахэм зэра­хэтхэу, IэпыIэгъоу аратырэм хэпшIыкIэу нахь зызэриушъомбгъущтыр Адыгеим и ЛIышъхьэ къыхигъэщыгъ. ТапэкIи кIэлэцIыкIухэр пIугъэнхэмкIэ, ахэм яегъэ­джэнрэ языгъэпсэфыгъо уахътэрэ тэрэ­зэу зэхэщэ­гъэнхэмкIэ амалышIухэр ащ къытыщтых. Хэгъэгу пшъэрылъым рэгъуазэх А мэфэ дэдэм республикэм и ЛIышъхьэ къуаджэу Пэнэжьыкъуае щыпсэухэрэ Цундышкхэу Руслъанрэ Оксанэрэ яхьэ­­кIагъ. Ахэм акъохэр хэу­шъхьафы­кIыгъэ дзэ операцием хэлажьэх. Анахьыжъэу Адам колледжыр къыу­хыгъ, самбэмкIэ, грэпплингымкIэ, зэхэпхъэгъэ бэнакIэхэмкIэ щытхъу тхылъхэр къыратыгъ. Ащ нэфэшъхьафэу медалэу «Сирием щыкIогъэ дзэ операцием хэлэжьагъ» зыфиIорэр къыфагъэ­шъошагъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер зауб­лагъэм къыщегъэжьагъэу Урысыем и УIэшыгъэ КIуачIэхэм къулы­къур ащехьы. Илъэсэу икIыгъэм Суворовым ыцIэкIэ щыт медалыр ащ къыфагъэшъошагъ. Акъоу Амири хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием зэзэгъыны­гъэу адишIыгъэм тетэу хэлажьэ, Урысыем ишъолъырыкIэхэм ащыщ дзэ къулы­къур щехьы. (ИкIэух). Унагъом ышъхьэу Руслъан Нурбый ыкъом псэупIэу Лъэустэнхьаблэ дэт колониеу N 1-м Iоф щешIэ. Урысыем юстициемкIэ и Министерствэрэ АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэмрэ ящытхъу тхылъхэр, джащ фэдэу къулыкъур дэгъу дэдэу зэрихьырэм пае медальхэр къыфа­гъэшъошагъэх. Илъэс пчъагъэу Iоф зэришIагъэм елъытыгъэу джы зегъэпсэфы. Ишъхьэгъусэу Оксанэ кIэлэцIыкIу­хэм ынаIэ атетэу унэм ис: яшъэожъыеу Юрэ илъэси 2, япшъэшъэжъыеу Миланэ мэзи 4 аныбжь. КъумпIыл Мурат унагъом анахьыжъхэу исхэм — Цундышк Нурбый Абу ыкъомрэ Надежда Григорий ыпхъумрэ гущыIэгъу афэхъугъ. ЗэгурыIоныгъэ азы­фагу илъэу ахэр зызэдыщыIэхэр илъэс 50 хъугъэ, шэн-хэбзэ дахэхэр япхъорэлъфхэм ахалъхьанхэм ренэу ыуж итых. Республикэм и ЛIышъхьэ Цундышкхэм яунагъо ис нахьыжъхэми нахьыкIэхэми ягумэкIыгъо-шIоигъоныгъэхэм защигъэгъозагъ. Заор зыщыкIорэ шъолъырым зипшъэрылъ джыдэдэм щызгъэцэкIэхэрэ Адамрэ Амиррэ афэгъэхьыгъэу ахэм къаIотагъ. ЯкIалэхэм агу афэгъу, ау ащ дакIоуи арэгушхох, агукIэ къыхахыгъэм дырагъаштэ ыкIи тихэгъэгу псынкIэу текIоныгъэр къыдихмэ ашIоигъу. «ТичIыпIэгъухэу хэгъэгум игъунапкъэхэм якъэухъумэн зышъхьамысыжьхэу фэбанэхэрэм ренэу IэпыIэгъу тафэхъущт. Урысыем текIоныгъэр къызэрэдихыщтым ыкIи тикIалэхэм шIэхэу ядэжь къызэрагъэзэжьыщтым зэкIэми тицыхьэ телъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм ашIэнэу тыфай ягупсэхэр зыми зэрэфэмыныкъохэр, тэркIэ ащ мэхьанэ иI. Къулыкъур ахьыфэ ахэм ягупсэхэм тафэгумэ­кIыщт, зигъо Iофыгъохэу къэ­уцу­хэрэм, щыIэкIэ-псэукIэм елъытыгъэ Iофыгъохэри зэрахэтхэу, язэшIохынкIэ таде­Iэщт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат. ЛIышъхьэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм яунагъохэм IэпыIэгъу ятыгъэным пае республикэм Iофышхо щызэшIуахы. Хэбзэ къулыкъухэр, волонтерхэр ыкIи общественнэ организациехэр зэкIэ ащ къыхэлажьэх. Муниципалитетхэми а Iофыр гъэцэкIагъэ зэращыхъурэр фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэми» ынаIэ тырегъэты. УФ-м и Президентэу Владимир Путиным игукъэкIыкIэ илъэсэу икIыгъэм ар зэхащэгъагъ ыкIи шIуагъэу къытырэр нэрылъэгъу: зэкIэ зыкъыфэзыгъазэхэрэм адэIэпыIэ, анаIэ тырамыгъэтэу зы нэбгыри къагъанэрэп.

Теуцожь районым иадминистрацие ипащэу УдыкIэко Адам 2023-рэ илъэсым Iофэу ашIагъэр народнэ депутатхэм я Совет изэхэсыгъо тыгъуасэ къыщызэфихьысыжьыгъ. Джащ фэдэу ащ хэлэжьагъэх федеральнэ инспектор шъхьаIэу Сергей Дрокиныр, районым инароднэ депутатхэм я Совет, АР-м иминистрэхэм я Кабинет ахэтхэр, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм идепутатхэр, районым щыпсэухэрэр. Муниципальнэ псэупIэм ипащэ районым социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэ шъхьаIэу ышIыгъэхэм къащыуцугъ. ГущыIэм пае, къыдэгъэкIыжьынымкIэ агъэ­нафэщтыгъэр проценти 113-у агъэцэ­кIагъ. Зэхэугъоегъэ бюджетым сомэ миллион 878-рэ хъурэ хахъо къихьагъ. ХэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахь федэхэм процент 24-м ехъукIэ зыкъаIэтыгъ. Зэхэсыгъом къызэрэщыхагъэщыгъэмкIэ, гектар мин 12,9-мэ фышъхьэ лэжьыгъэ тонн мин 40,7-рэ къарахыжьыгъ. ГурытымкIэ зы гектарым центнер 32-рэ къырагъэтыгъ. Районым ичъыгхэтэлэжьхэм пхъэшъхьэ-мышъхьэу ыкIи цумпэ лъэпкъ зэфэшъхьафэу тонн мини 7,5-рэ аугъоижьыгъ. БылымхъунымкIи гъэхъэгъэ шIукIаехэр яIэх: былымпIэшъэ шъхьэ мин 1,8-м ехъу, пчэн, мэл мини 2,6-рэ, щагубзыу мин 48,1-м ехъу яI. ПынджшIапIэхэр зыпкъ игъэуцожьыгъэнхэм пае насоснэ станциякIэм игъэкIэжьынкIэ инвесторыкIэм езэгъыгъэх. Шъолъыр программэм диштэу IофшIэныр езыгъэ­жьэгъэкIэ фермерхэм сомэ миллиони 9 хъурэ грантхэр къаратыгъэх. Муниципалитетым ихъызмэтшIапIэхэм гектар мин 13,5-м ехъумэ бжыхьасэр ащашIагъ, ар яIэм ипроцент 53-рэ мэхъу. Теуцожь районым ипащэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, зэхэубытэгъэ ыкIи зырыз щэн сатыумкIэ, цIыфхэм ягъэшхэнкIэ, ыпкIэ зылъатырэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэнкIэ ыпэрэ илъэсым гъэхъагъэу яIагъэхэм ашъхьадэкIынхэ алъэкIыгъ. Предприятие цIыкIухэм сомэ миллион 88-рэ фэдиз хъурэ къэралыгъо IэпыIэгъу къаIукIагъ. Инвестиционнэ политикэу пхыращырэм ишIуагъэкIэ проект инитIу агъэцэкIагъ – логистическэ гупчэу ОЗОН-рэ дискаунтерэу «Чижик» тегъэпсыхьэгъэ гупчэрэ ашIыгъэх. Администрацием ипащэ сомэ миллиони 108-рэ зытефэщт лъэпкъ проектхэмрэ къэралыгъо программэхэмрэ зэрагъэцакIэхэрэм къытегущыIагъ. Къутырэу Шевченкэм ипсырыкIуапIэхэр агъэкIэжьыгъэх, Лъэустэнхьаблэ иобщественнэ чIыпIэхэмрэ ищагухэмрэ агъэцэкIэжьыгъэх. Джэджэхьаблэ амбулаторием ишIын щаухыгъ. Къунчыкъохьаблэ дэт гурыт еджапIэм испортзал гъэцэкIэжьынхэр рашIылIагъэх. Унэгъо ныбжьыкIэ 11-мэ щыIэкIэ-псэукIэ амалэу яIэр нахьышIу хъугъэ. Мыгъэ Лъэустэнхьаблэ псыIыгъы­пIэ щагъэпсынэу, Пэнэжьыкъуаерэ Нэшъукъуаерэ япсырыкIуапIэхэр агъэ­кIэжьынхэу рахъухьэ. Теуцожь районым ипащэ гъэсэныгъэм­кIэ, псауныгъэм икъэухъумэнкIэ, культурэмкIэ, спортымкIэ Iофэу ашIагъэхэм, социальнэ учреждениехэр зэрагъэцэкIэжьыгъэхэм, чIыпIэхэр зэрэзэтырагъэпсыхьагъэхэм, ныбжьыкIэ сэнаущхэм IэпыIэгъу зэрафэхъухэрэм, IофышIэхэм якъэгъотын, газификацием япхыгъэ Iофыгъохэр зэрэзэшIуахыхэрэм, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм яунагъохэм социальнэ IэпыIэгъоу аратырэм къатегущыIагъ. (ИкIэух). УдыкIэко Адам республикэм ипащэхэм, предпринимательхэм, районым исхэу IэпыIэгъу къафэхъухэрэм лъэшэу зэрафэразэр къыIуагъ. Джащ фэдэу къэгущыIагъэх районым инахьыжъхэм я Совет итхьаматэ, хэушъхьа­фыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэрэм ишъхьэгъусэ, нахьыжъхэм я Советэу АР-м и ЛIышъхьэ дэжь щыIэм илIыкIо, Аскъэлэе къоджэ псэупIэм ипащэ, муниципальнэ образованием ыцIэкIэ АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм идепутат, «Пэрытхэм ядвижение» ирайон къутамэ ипащэ. Адыгеим и ЛIышъхьэ муниципалитетым Iофэу ышIагъэм осэ дэгъу къыфишIыгъ. КъумпIыл Мурат районым ипащэхэм аIэ зэкIэдзагъэу Iоф зэрашIагъэр, проектхэр игъом зэрагъэцэкIагъэхэр къыIуагъ. ПшъэрылъыкIэхэр Теуцожь районым щыщхэу зэдэгущыIэгъу занкIэм илъэхъан зыкъыфэзыгъэзагъэхэм яIофхэм арыкIорэм республикэм и ЛIышъхьэ кIэупчIагъ. Ахэм къаIэтыгъэ­хэр зылъыIэсыщтыгъэхэр социальнэ ухъумэныр, псэупIэ-коммунальнэ хъыз­мэтыр, гъогушIыныр ыкIи чIыпIэхэм язэтегъэпсыхьан. «А лъэныкъохэм IофшIэныр нахь ащыгъэлъэшыгъэн фае. Джащ фэдэу инвестициехэр нахьыбэу къахалъхьанхэм, цIыфхэм хахъоу яIэм зыкъегъэIэтыгъэным, IофшIэн зимыIэхэм япчъагъэ къыкIегъэчыгъэным, сабыйхэр нахьыбэу къагъэхъунхэм, общественнэ чIыпIэхэм ягъэкIэжьын япхыгъэ Iофыгъохэм язэшIохын нахь лъэшэу анаIэ тырагъэтын фае», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат. Инвестиционнэ политикэр шIуагъэ къытэу пхырыщыгъэным, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэщэгъэнхэм, предпринимательхэр яIофшIэн кIэгъэгушIугъэнхэм мэхьанэшхо зэряIэр шъхьафэу хагъэунэфыкIыгъ. Республикэм ипащэ зэрилъы­тэрэмкIэ, джащ пае ОЗОН-м фэдэ инвестор инхэр районым къырагъэблагъэх, промышленнэ шъолъырэу «Инэмрэ» промышленнэ паркэу «Псэкъупсэрэ» агъэпсы. Агропромышленнэ комплексым хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным къытегущыIэзэ КъумпIыл Мурат зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, къэралыгъо IэпыIэгъумрэ агростартапхэмрэ яшIогъэшхо къызэрякIыщтыр сатыушIхэм агурыгъэIогъэн фае. Республикэм и ЛIышъхьэ зэрэхигъэу­нэфыкIыгъэмкIэ, нахьышIоу медицинэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэным, цIыфхэр нахьыбэу диспансеризацием къыхырагъэ­убытэнхэм нахь лъэшэу гъунэ лъафын фае. Псауныгъэм икъэухъумэнкIэ пшъэ­рылъ шъхьаIэхэм ащыщых IэзапIэхэр мылъкукIи, техникэкIи нахьышIоу зэтегъэпсыхьэгъэнхэр, чIыпIэ нэкIхэм къэралыгъо мылъкукIэ рагъэджэрэ студентхэр къягъэблэгъэгъэнхэр. Гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ пшъэрылъхэм ахэхьэ къэралыгъо IэпыIэгъур къыз­фагъэфедэзэ ныбжьыкIэхэр мы лъэныкъом нахьыбэу къыхэщэгъэнхэр, кIэлэцIыкIухэмрэ Iэтахъохэмрэ яамалхэм гъэсэныгъэ гупчэхэу «Точки роста» зыфиIохэрэм нахь икъоу закъыщызэIура­гъэхынэу. Культурэм епхыгъэ зэхъокIыныгъэхэри нэрылъэгъух. Теуцожь районым культурэмкIэ иучреждениехэр агъэкIэжьыгъэх. «Единэ Россием» ипартийнэ проект диштэу Теуцожь Цыгъо иунэ-музей агъэ­кIэжьыщт. Гъобэкъуае дэт тхылъеджапIэр модельнэ хъущт. Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, физкультурэмкIи, спортымкIи районым гъэхъэгъэшIухэр иIэх. Респуб­ликэм ипащэхэм цIыфхэм япсауныгъэ зыщагъэпытэщт физкультурэ комплекс Лъэустэнхьаблэ щагъэпсын ямурад. КъумпIыл Мурат пенсионерхэм, сэкъат­ныгъэ зиIэхэм, сабый ибэхэм, кIэлэцIыкIухэр зэрыс унагъохэм ящыкIэгъэ IэпыIэгъур икъоу ягъэгъотыгъэным мэхьанэшхо зэриIэр къыхигъэщыгъ. «Урысыем и Президентэу Владимир Путиным 2024-р унагъом и Илъэсэу зэрилъытагъэм къегъэлъагъо унагъом иухъумэн епхыгъэ Iофыгъохэм нахь лъэ­шэу анаIэ атырагъэты зэрэхъугъэр. Зигъо пшъэрылъхэм ахэхьэ сабыйхэр нахьыбэу къэгъэхъугъэнхэм, унагъор нахь пытэным, унэгъо кIоцI хабзэхэр икъоу къыдэлъытэгъэнхэм япхыгъэхэр. ЧIыпIэхэм псынкIэу IэпыIэгъу пстэури ащягъэгъотыгъэн фае. УФ-м и Президент и Указэу сабыибэ зиIэ унагъохэм ястатусыкIэ ехьылIагъэр гъэцэкIэгъэнми, шэс шъхьаIэхэр икъоу къыдэлъытагъэ хъунхэми ар афэгъэхьыгъ», — къыIуагъ ЛIышъхьэм. Республикэм ипащэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм яунагъохэм IэпыIэгъоу аратырэм хэгъэхъогъэн зэрэфаер шъхьафэу къыхигъэщыгъ. Iофыр зыфэгъэхьыгъэр фэгъэкIотэныгъэхэр ахэм икъоу афашIынхэм, дзэкъулыкъушIэхэм ягупсэхэмрэ яIахьылхэмрэ ясоциальнэ Iофыгъохэр зэшIохыгъэнхэм япхыгъэ Iофтхьабзэхэр зехьэгъэнхэр ары. Адыге­им и ЛIышъхьэ зэрилъытэрэмкIэ, дзэкъу­лыкъушIэхэмрэ ахэм яунагъохэмрэ IэпыIэгъу лъэпкъэу щыIэхэр зэкIэ аIукIэнхэ фае. КъумпIыл Мурат зэхэсыгъом хэлэжьагъэхэм къяджагъ кIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ пIуныгъэ Iофэу адызэрахьэрэм кIэлэегъаджэхэри, культурэм иIофышIэхэри, общественнэ IофышIэхэри, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэри къыхагъэлэжьэнхэу. Джащ фэдэу Адыгеим и ЛIышъхьэ фэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ гупчэхэм яIофшIэн нахьышIоу зэхащэн, псэупIэхэр къэбзэнхэм, гъогу инфраструктурэр зэрагъэцэкIэжьырэм, псэупIэ-коммунальнэ комплексыр зэрагъэкIэжьырэм, фэтэрыбэу зэхэт унэхэм гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр зэрэрашIылIэрэм, чIыпIэхэр зэрэзэтырагъэпсыхьэрэм нахь лъэшэу гъунэ лъафын зэрэфаем къащыуцугъ. КIэухым КъумпIыл Мурат Урысыем и Президент ихэдзын хабзэм диштэу зэрэкIон фаем анаIэ пстэуми тыраригъэ­дзагъ. Районым ипащэхэм хэбзэухъумэкIо къулыкъухэм яIофышIэхэр ягъусэхэу общественнэ щынэгъончъагъэ цIыфхэм яIэным, шапхъэхэм адиштэу хэдзынхэр зэхащэнхэм гъунэ зэралъафын фаер ащ къыхигъэщыгъ. Муниципалитетым ипащэ зыфигъазэзэ, КъумпIыл Мурат цIыфхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм язэшIохын нахь лъэшэу анаIэ тырагъэтын фаеу къыIуагъ. АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу Сурэтхэр: Алексей Гусев