Top.Mail.Ru

ИгъашIэ сценэм фигъэшъошагъ

Image description

РСФСР-м изаслуженнэ артисткэу Сэмэгу Гощнагъо къызыхъугъэр мы мафэхэм илъэс 96-рэ хъугъэ. Зыфэдэр къэIотэгъое мэкъэ лъэкIыхьэгъэ жъгъыу лъэш Тхьэм къыритыгъагъ, усэкIуагъ, композиторыгъ. Сэмэгу Гощ­нагъо «Урысыем инароднэ ар­тистк» зыфиIорэ щытхъуцIэр адыгэхэмкIэ апэрэу къыфагъэшъошагъ. Ащ ирепертуар IэкIыб къэралыгъохэм ыкIи хэгъэгу классикэм япроизведение шъэ пчъагъэ хэтыгъ: адыгэ лъэпкъ орэдхэр, романсхэр, опернэ арие анахь дэгъухэр ыкIи ­адыгэ лъэпкъ лирическэ орэдхэр. Ар итворчествэкIэ игупсэ Адыгеим имызакъоу, нэмыкI чIыпIабэми ащызэлъашIагъ. Орэдыр игъусэу щыIагъ Сэмэгу Гощнагъо Тэхъутэмыкъое районым ит къуаджэу Псэйтыку къыщыхъугъ. Орэдым фэкIорэ гъогур псынкIагъэп. Исабыигъо-кIэлэгъум къыщыуб­лагъэу орэдыр ыгукIэ икIасэу къыготыгъ, къыIощтыгъ, еджапIэм ихудожественнэ самодеятельность чанэу хэтыгъ. Къоджэ еджапIэр къыухи, Мыекъопэ кIэлэегъэджэ институтым чIэ­хьагъ ыкIи къызеухым, Адыгэ научнэ-ушэтэкIо институтым илъэсрэ Iоф щишIагъ, джащ фэдэу Адыгэ тхылъ тедзапIэми художественнэ литературэмкIэ иредакторэу щытыгъ. Гощнагъо ятэ очылыгъ, бын-унэгъо Iужъоу сабыибгъу зиIэм (зэши 3-рэ зэшыпхъуи 6-рэ хъухэу) щапIугъ. Янэ бысымгощагъ, унэгъо хъызмэтыр зэрилъэкIэу ыIы­гъыгъ. Гощнагъо илъэс 25-рэ ыныбжьыгъ Ленинград консерваторием илIыкIохэр музыкэм фагъэсэщт ныбжьыкIэхэр къыха­хынхэу Адыгэ хэкум къызэкIо­хэм. ЗауплъэкIухэм, псынкIэу С. Сэмэгум гу къылъатагъ. Адыгэ орэдыжъхэр ащ къы­зэриIохэрэр консерваторием ипрофессорэу В. Чарушниковым ыгу рихьыгъ ыкIи Н. А. Римский-­ Корсаковым ыцIэ зыхьырэ Ле­нинград консерваторием кIощтхэм ахитхагъ. Гощнагъо къэлэшхом дэгъу дэдэу, Сталинскэ стипендиер къыратызэ, щеджагъ, мы еджэпIэшхом икъутамэ къыухыгъ. Студентыгъо лъэхъаным ком­позитор сэнэхьатымкIэ зиушэтыгъ, гъэхъагъэхэри ышIыгъэх. Ащ ищысэх илирическэ орэд зэфэшъхьафхэр. Жэнэ Къырымызэ игущыIэхэм арылъ орэдэу «Хэбзэ дахэу тэ тиIэр джащ фэд» зыфиIорэм орэдышъор фыхэзыхыгъэр Гощнагъу. Иорэдэу «Гу­пшысэм» лъэпкъ му­зыкальнэ искусст­вэм чIыпIэшIу щиубытыгъ. Сэмэгу Гощнагъо творческэ Iофы­шIэ­шхуагъ, илъэпкъ культурэ паекIэ ышIэ­рэр шIомакIэу щыIагъ. Ишъыпкъэу адыгэ музыкальнэ фоль­клорыр зэри­гъашIэ­щтыгъ, орэдхэм зэ­ря­авторыр арымырэу, музыкальнэ тарихъэу апы­лъым­кIи гъэзагъэу бэ зэ­хифыгъэр, ытхыгъэр. «Народное пес­но­творчество адыгов» зыфиIорэр зэригъэ­кIугъ. Иорэд тхылъхэу «Гупшыс» (1963), илъэ­ситф ащ тешIа­гъэу «Гъатхэм ымакъ» (1968), «Угу сызэрилъыр» (1976), «Сэ шIу сэ­лъэгъу мы чIыгур» (1988) ыкIи «Хэбзэ дахэу тэ тиIэр джащ фэд» (1988) зыфиIохэрэр къыдигъэкIыгъэх. Хорым паекIэ кантатэу ­«Адыгея — гордость моя», Жэнэ Къырымызэ иусэхэм арылъэу ыкIи вокальнэ-симфоническэ поэмэу усакIоу Р. Нэхаим игущыIэхэм арылъэу «Когда солнце взошло над морем» ыусыгъэх. Андырхъое Хъусен иусэ-­тхылъэу «Орэд къэсIощт» зыфиIорэр иIэубытыпIэу кIэлэ­цIыкIухэм апае орэд 20 фэдиз ыусыгъ. С. Есениным иусэхэмкIэ вокальнэ циклэу «Русь» ытхыгъ. Мэкъэ хьалэмэт ыкIи псэ фабэ иIагъ Гощнагъо музыкэм идунэе нэфыпс ышъхьэкIэ зэрэхэтыр римыгъэкъоу, нэмыкIхэри ащ хищэным сыдигъуи пылъыгъ. Музыкантхэм, музыкэмкIэ кIэлэегъаджэхэм шIоу алэжьырэр сыдигъуи кIигъэтхъыщтыгъ. Ежь зыгорэущтэу къыдеIагъэр ныбжьи щыгъупшагъэп. Адыгэ орэдыжъхэр тыритхэнхэмкIэ Iэпы­Iэгъу къыфэхъугъэгъэ Адыгеим изаслуженнэ артистэу Михаил Арзумановым лъэшэу фэрэзагъ. Ащ пшъэшъэжъые цIыкIу къызыфэхъум, «Кушъэ орэд» зыфиIорэр фиусыгъагъ. Сэмэгу Гощнагъо ыпсэ ифабэ сыдигъуи игуапэу цIыфхэм анигъэсыщтыгъ, зыщыпсэугъэ унэу фэтэрыбэ хъоу зэхэтымкIэ игъунэгъугъэу, музучилищым икIэлэегъэджагъэу Мария Марченкэм къыIотэжьыщтыгъ зэоуж илъэсхэм ащ иунэ ихьагъэ пэпчъ мыхьамелэкIэ къызэри­хьакIэщтыгъэр. Гощнагъо цIыф гъэсэгъэ-зэгъэзэфэгъэ дэдэу зэ­рэщытыгъэр иконцертхэр зы­лъэгъугъэхэм ащыгъупшэрэп, сценэ щыгъын-шъуашэр сы­дигъуи Iэ нэсыгъэу умышIэнэу ежь зэридыщтыгъэр, ышъхьац, ынэгу, иIокIэ-шIыкIэ гощэшъо теплъэр ахэлъэу зэрэгъэпсы­гъагъэм идышъэ макъи, ыпсэ ифаби зэрадиштэщтыгъэр кIагъэтхъыгъ. Мыпшъыжь IофышIэкIошхоу Сэмэгу Гощнагъо зэрэщыты­гъэр, иконцерт уахътэ зы лые гори хэмытэу, такъикъ пэпчъ гъэцэ­кIэпагъэу зэригъэпсыщтыгъэр композиторэу Бысыдж Мурат къыIуатэщтыгъ. ЗэлъашIэрэ орэдыIоу, ком­позиторэу, усакIоу, РСФСР-м изаслуженнэ ыкIи Урысыем ина­роднэ артисткэу Сэмэгу Гощ­нагъо ылъапэ зынэмысыгъэ, иконцертхэр къызщимытыгъэ щыIэп пIон плъэкIыщт. ЦIыфэу зылъэгъухэрэм агу итIысхьэу Москва, Закавказьем, Гурыт Азием, Поволжьем, Украинэм, Темыр Кавказым орэд къащи­Iуагъ. Адыгэ музыкальнэ искусствэм ащ иIахьышIу хэхьагъ. Лъэпкъ ыкIи хэгъэгу искусствэм хэхъо инэу аригъэшIыгъэм пае РСФСР-м и Апшъэрэ Совет и Президиум и УнашъокIэ шы­шъхьэIум и 15, 1967-рэ илъэсым Сэмэгу Гощнагъо щытхъуцIэу «РСФСР-м изаслуженнэ артистк» зыфиIорэр къыфаусы­гъагъ, 1982-м РСФСР-м инароднэ артисткэ хъугъэ. Къэралыгъо тын инхэу — орденхэу «Знак Почета» (1967) ыкIи «Дружба народов» (1987) къы­лэжьыгъэ шъыпкъэу къыфагъэшъошагъэх. Адыгеими Г. Сэмэгум ишIушIэгъэ ин медалэу «За доблестный труд» зыфиIорэмкIэ ыкIи щытхъу тхылъхэмкIэ щыхагъэунэфыкIыгъ. Мамырыкъо Нуриет.