ЗэлъашIэрэ спортсменэу, щэрыонымкIэ Олимпийскэ чемпионэу Сергей Алифиренкэм ыныбжь илъэс 65-рэ хъугъэ. Гъэхъагъэхэр зыщишIыгъэ спортым зэрэхэхьагъэр, щэрыон гъэсапIэу зыфэгуIэщтыгъэр зегъотым зэхишIагъэр, Сидней текIоныгъэ къызэрэщыдихыгъэ кIэрахъом къырыкIуагъэр, икIалэрэ ежьыррэ зы зэнэкъокъухэм зэращызэпеохэрэр, непэ ыгъэсэрэ ныбжьыкIэхэм ахилъэгъорэ IэпэIэсэныгъэр — мыхэр ыкIи нэмыкI упчIэ гъэшIэгъонхэр зимэфэкI хэзгъэунэфыкIыгъэм фигъэзагъэх ТIэшъу Светланэ.

[caption id="attachment_144923" align="aligncenter" width="800"] А. Свеженцев[/caption]

— Сергей, сыпфэгушIо уимэфэкIэу хэбгъэунэфыкIыгъэмкIэ. 65-рэ пчъагъэр сыдэущтэу зэхапшIэра?

— Опсэу, Светлана. 56-р нахь дэ­гъоу къэIу, шъыпкъэу къэпIощтмэ. Ау гъашIэр макIо, сыд фэдэрэ ныбжьи уфэхьазырын фае. Гур зэрныбжьыкI, арышъ, зэкIэ дэгъу.

— Мы зэдэгущыIэгъум зыфэз­гъэхьазыры зэхъум, уищыIэныгъэ гъогу нахь щыгъуазэ сы­хъугъ. Тиреспубликэ укъыщымыхъугъэми сшIагъэп.

— Армением ит къалэу Кировокан сыкъыщыхъугъ. ОшIэба дзэм епхыгъэ сэнэхьатхэр зыфэдэхэр, сятэ къулыкъу­шIагъ, къекIокIыщтыгъ, тэри ащ тыригъу­сагъ. Ау сэ Кавказым сырикIалэу сэлъытэ. Илъэс 28-рэ Армением, илъэсибгъо Грузием сащыпсэугъ, 1995-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Адыгеир сихэку. Сятэжъ-сянэжъхэм алъапсэ мы чIыгум епхыгъ. Мыщ щыпсэущтыгъэх, мыщ дунаим щехыжьыгъэх. Арышъ, сыпэ­чыжьагъэп сэ Мыекъуапэ, сигъогу мыщ къызэригъэзагъэри бгъэшIэгъонэу щытэп.

— Адэ сыдэущтэу уигъогу тихэкукIэ зыкъыгъэзагъ?

— Къэралыгъошхор зызэхэзкIэ, тыдэ укIожьыщт? Плъапсэ зэпхыгъэм зыбгъэ­зэжьыщт. Советхэм язэман зеухым, IэкIыб сыхъугъ, Урысыем къэзгъэзэныр нахь къыхэсхыгъ.

— Сыдэущтэу щэрыоным упыхьагъа?

— КIэлэцIыкIу пстэуми зэряхабзэу, сэри сызлъыхъужьыгъ. Спорт секцие пчъагъэ зэблэсхъугъ — самбэр, боксыр, есыныр… сыздэмыкIуагъэ щыIэп. ЕтIанэ къыздеджэщтыгъэ горэм сыригъэблэ­гъагъ щэрыонымкIэ ухьазырыпIэм, ежьыри ащ кIощтыгъ. Владимир Алавердов ыцIагъ сызIэкIэфэгъэ тренерым, Тхьэм игонахь фегъэгъу, дунаим ехыжьыгъ. Ащ къысхилъэгъукIыгъагъ зы Iэзэныгъэ горэ, чIэсымыдзэу зызгъасэмэ, гъэхъагъэхэр сшIынэу ылъытэгъагъ.

— Спорт лъэоим узэрэдэкIо­ягъэр гъэшIэгъоны. Илъэс 11-м зыбгъэсэнэу уфежьагъ, 28-м зэпыбгъэугъ, 35-м икIэрыкIэу спортым упыхьажьыгъ, 41-м Олимпийскэ чемпион ухъугъ. Урысыер пштэмэ, анахьыжъэу текIоныгъэ Олимпиадэм къыщыдэзыхыгъэу уалъытэ.

— Советскэ Союзым илъыгъэ шап­хъэхэмкIэ, спортсменхэр ныбжьыкIэн фэягъэх. Илъэс 28-рэ уныбжь зыхъукIэ ветеранэу уалъытэщтыгъ. Хэгъэгум зэхищэрэ зэнэкъокъухэм илъэсныкъо къэс уахэлажьэзэ, текIоныгъэ е хагъэунэфыкIырэ чIыпIэ къащыдэпхымэ, джащы­гъум а ныбжьым уехъугъэми спортым укъыхагъанэщтыгъ. Ар гъэцэкIэгъуае, ащ елъытыгъэу згъэтIылъыгъ спортыр, ау щэрыоным тренерэу сыкъыхэнагъ. Ащ пае Бытырбыф физкультурэмкIэ иинститут идзэ-спорт къутамэ сыщеджагъ. Ар къызысэухым, Тбилиси сагъэкIуагъ, дзэ-спорт клубэу «я 10-рэ армиер» зыцIагъэм щэрыонымкIэ итренер шъхьа­Iэу сыщылажьэу сыублагъ. Шъолъырищмэ — Армением, Грузием, Азербайджан сынаIэ атетыгъ. Купэу згъасэщтыгъэр зысэштэм, ежь фэдэ клубэу зыхэтыгъэ­хэмкIэ ясатыр я 14-рэ чIыпIэ щиубытыщтыгъ. Илъэсныкъо тешIагъэу зэнэкъо­къухэм тахэлэжьагъ ыкIи ящэнэрэ чIыпIэр къыдэтхыгъ.

— Щэрыоным пэчыжьэ ухъу­гъэп, ар къызгурэIо, ау спортыр зисэнэхьатэу, дунэе чемпионатхэм ахэлажьэхэрэм зызэрагъэхьазыррэм фэдэу зыбгъэхьазырыщтыгъэп. Уипсы­хьагъэ сыдэущтэу зэтебгъэуцожьыгъ спорт иным узыхэ­хьажьым?

— Грузием щэрыокIо купыр щызгъасэ зэхъум, къыхэкIыщтыгъ зэнэкъокъухэми сахэлажьэу. ЦIыф пчъагъэр имыкъу зыхъукIэ, щыкIэрэм ичIыпIэ сиуцощтыгъ. Арышъ, ухьазырынхэр IэкIыбы сшIыгъа­пэхэп. А зэманым дзэ училищым кIэлэегъаджэу Iоф щысшIэнэуи къысэджэгъагъэх, ау сыкIуагъэп спортым тэрэзэу сыпымылъышъущтэу сIуи. 1990-рэ илъэс­хэм, СССР-р зыщызэхэзырэ уахътэм, Темыр-Кавказ шъолъырым идзэ къу­лыкъу сырагъэблэгъагъ щэрыуакIохэр ащ щызгъэсэнхэу. Ау сэ Мыекъуапэ зыкъэзгъэ­зэнэу сыфэягъ. Георгий Гуляйченкэм зэнэкъокъухэм сащыIукIэу хъущтыгъ, ар зэкIэми ашIэ, Олимпиадэм сызхэлажьэм тренерэу сиIагъэр ары. Ащ къысиIо­гъагъ Адыгеим зыкъэзгъазэу, спортым сыхэуцожьэу, республикэр къэзгъэлъагъозэ зэнэкъокъухэм сахэлажьэмэ унэ къысатыщтэу. КIэлэцIыкIу сиIагъ, уни сы­фэягъ, спортыми сыхэхьажьынэу сигухэ­лъыгъ. Джаущтэу ныбжьыр 35-рэ хъугъэу щэрыокIо спортсмен гъогум джыри сытеуцожьыгъ.

— Ащыгъум Олимпиадэм узэрекIугъэ гъогур Адыгеим икIыгъ.

— Ары. 1994-рэ илъэсым УIэшыгъэ КIуачIэхэм я Урысые чемпионат сызыхэ­лажьэм, едзыгъуищэу зыкъызщызгъэ­лъэгъуагъэм апэрэ чIыпIищыр къащысхьыгъ. Ащ ыуж Урысыем ихэшыпыкIыгъэ куп сыхатхагъ. Ау гражданствэ зэрэсимыIэм къыхэкIэу а гъэм дунэе чемпионатым сыкIон слъэкIыгъэп.

— Ащ пае 1996-рэ илъэсым Америкэм икъалэу Атлантэ щыкIогъэ Олимпиадэм ухэлэжьэшъугъэп, ара?

— Ащи изакъоп. Икъун гъэхъагъэ сшIынэу игъо сифагъ, 1995-рэ илъэсым Европэм ичемпионат текIоныгъэ къыщыдэсхыгъ. Ар икъущтыгъ Олимпиадэм сыхэлэжьэнэу тхылъ къысатынымкIэ. Ау купым итренер шъхьаIэ бащэ сыныбжьэу ылъытагъ (илъэс 37-рэ). Сыхигъэхьа­гъэп олимпийскэ купым. ЗэкIэ чIэсыдзынэу джащ дэжьым сыфэягъ. Ау спорткомитетым тетыгъэ Джарымэкъо Юсыф къысфидэгъагъэп. Джыри Олимпиадэхэр щыIэщтых, илъэсиплIэ зызгъэхьазырмэ, сиамал згъэфедэшъунэу сытригъэнэцIыхьагъ. Джа илъэсиплIым сыздэкIогъэ Урысые, Европэ, дунэе зэнэкъокъухэм сахэлэжьэнымкIэ атекIодэгъэ ахъщэр сфэзытыгъэр Адыгэ Республикэр ары. АщкIэ егъашIэми сырырэзэщт. Гу къыз­IэпысшIыхьажьи, зэуж итэу Европэм, дунаим ячемпионатхэм зэкIэм текIоныгъэ къащысхьыгъ, джа сызымыштагъэхэм язгъэлъэгъунэу сыфэягъ зэрэхэукъуагъэ­хэр. Ары зэрэхъугъэри. 2000-рэ илъэсым Австралием щыкIогъэ Олимпиадэм щэрыокIо купым зы дышъэ медалэу къыхьыгъэр сэ къыдэсхыгъэр ары.

— Сыдэущтэу угу къэкIыжьыра Сидней Олимпиадэр?

— БэшIагъэ ар зыхъугъэр, илъэс 24-рэ тешIагъ. Зэнэкъокъухэр дэгъоу, шъуашэу, спортсменхэмкIэ Iэрыфэгъу­хэу зэхащэгъагъ. ЩэрыопIэ дэгъухэр яIа­гъэх, джар сыгу къэкIыжьы. Хэгъэгум ис цIыфхэр шIукIэ сыгу къинагъэх. КIо джы ахэм акIыбхэр къытфагъэзагъэшъ, са­къытегущыIэнэуи сыфаеп.

— Адыгэ диаспорэ Австралием ис. Джамырзэ лIакъор щэпсэу, зи къыпкIэупчIагъэба?

— ТекIоныгъэр къыдэсхыгъэу, Адыгэ Республикэм сызэрэщыщыр бэмэ къызашIэм, къаIуагъ а къэбарыр. СыкъыздикIыгъэми мэкъэгъэIу фэхъугъагъ, ау зыми сыIукIагъэп, зи къыIухьагъэп садэжь, кIо текIоныгъэм ыуж бэ темышIэу сыкъыдэкIыжьыгъагъ сэ.

— Непэрэ хъытыу зэпхыныгъэу дунаим иIэр ащыгъум щыIа­гъэмэ, уикъэбар нахь щызэбгырыкIыщтыгъ ыкIи псынкIэу укъагъотыщтыгъ тилъэпкъэгъухэм. Аущтэу къысшIошIы. Узгъэхьазырыщтыгъэ Гуляйченкэр ащыгъум къэкIошъу­гъагъэп Австралием, ау письмэ къыуитыгъагъ узыощт мафэм къызэтепхынэу. Сыда ащ ит­хэгъагъэр?

— «Ощ фэдэ щэрыуакIо купым хэтэп, зэрэдунаеу ягъэлъэгъу узэрэбэлахьыр, укъэмытхъытхъ, пIапэ дэгъоу гъао». Сигопагъ сызеджэм. ТIуми тызэлэгъу хьазыр, илъэскIэ Георгий сэщ нахьыкI, кIэлэегъэджэ-кIэлэеджакIоу тызэфыщытыгъэп. Ныбджэгъу-IофшIэгъу зэфыщытыкIэ егъашIэм тазыфагу илъыгъ.

— Анахьэу узпеонэу узфэегъэ нэмыц спортсменэу Ральф Шуман зэнэкъокъум ифинал ихьа­гъэхэм ахэфагъэп. Ау ащ исурэт щэрыуапIэм пылъэгъагъ, улъыплъэщтыгъа зэрэощтыгъэ шIыкIэм? Зебгъапшэщтыгъа?

— Ральф щэрыокIо пхъаш. ЗигъэсэнымкIэ ащ амалэу иIагъэмрэ сэ сIэкIэ­лъыгъэмрэ зэзгъапшэщтыгъ. Сэ сызчIэтыгъэ щэрыуапIэр плъэгъугъэ къыкIэщхэу, къыкIэткIоу зэрэщытыгъэр. Ащ емылъытыгъэу, тиIэпэIэсэныгъэ зэфэ­дагъ. ТызэрэшIэщтыгъ, а зы зэнэкъокъу­хэм тахэлажьэщтыгъ. Дышъэ медалэу ащ иIэм фэдиз къэсхьынэу сыфэягъ 2004-рэ илъэсым Афин Олимпиадэм сызэкIом. Ащ тIу иIагъ ащыгъум, сэри ятIонэрэр къэсхьы сшIоигъоу ящэнэрэ сыхъугъ. Сыгу ефэхыгъагъ ащыгъум.

— Олимпиадэм ящэнэрэ чIыпIэм нахь нэшIукIэ щеплъыхэу зэхэсхыгъ. ЯтIонэрэр мэгъы апэрэ зэрэмыхъугъэм фэшI, ящэнэрэр мэгушIо хагъэунэфыкIырэ чIыпIэ къызэрэдихыгъэм пае. Дебгъаштэрэп мы гупшысэм, ара?

— Сэ сыгушIуагъэп. Апэрэ сызщымыхъугъэ зэнэкъокъур сэркIэ хьаулый. Сыхэмылэжьагъэми нахьышIугъэу сэлъы­тэ. Спортым апэрэ ущыхъун фай. НэмыкI сэркIэ щыIэп. «Сыд фэдэ медала къэпхьыгъэхэр?» аIомэ, апэрэхэм анэмыкI къэспчъырэп.

— Сыд фэдиза адэ уиIэр?

— Зы олимпийскэ дышъэ медаль, дунаим ичемпионат иеу зы, Европэм ичемпионат идышъэ медаль 12, дунаим ирекорд згъэуцугъэу дышъэ медалитIу.

— О къыдэпхыгъэ олимпийскэ медалыр ащыгъум АдыгеимкIэ ящэнэрэу щытыгъ, зэрэсшIэ­рэм­кIэ. Невзоровымрэ Чыр­жьы­нымрэ ауж оры къэзыхьыгъэр.

— Чыржьыныр Къалмыкъ Республи­кэм икIи Олимпиадэм кIогъагъ, ау, тэрэз, ари Адыгеим щыщ, ау ащ имедаль зэрыкIыгъэ шъолъырыр ары зылъытэрэр. Арышъ, сэсиер ятIонэрэ АдыгеимкIэ, Невзоровым ыуж илъэс 24-рэ тешIа­гъэу къыдэсхыгъ.

— ТекIоныгъэр къызэрэпхьыгъэ кIэрахъор къыпфэнагъа?

— Урысыем идышъэ кIэрахъокIэ ащ еджагъэх, ау сыгу хэкIы нахь мышIэми, Iашэр щыIэжьэп.

— Тыдэ хъугъа?

— КIэрахъор уIэшыгъэ дзэм иехэм ащыщыгъ, Темыр-Кавказ дзэ къулыкъоу Ростов щыIэм имылъкоу щытыгъ. Дзэм сыкъызхэкIыжьым кIэрахъор стыжьынэу къысаIуагъ. СялъэIугъ республикэм къы­фагъэнэнэу, ау адагъэп. Нэужым зэрэзэхэсхыгъэмкIэ, ар агъэкIодыжьыгъ.

— Ар уие шъыпкъэу, уиунаеу сшIошIыгъагъ.

— Хьау, сиIэп сэ Iашэ сиеу.

— ЩэрыокIо спорстменхэм яIэн фитыба Iашэ?

— СпортымкIэ мастерыцIэ сиIэшъ, къэсщэфын сыфит кIэрахъуи шхончи. Ау ахэр зыщыпIыгъын фаер а пшъэры­лъыр зыгъэцэкIэнэу фитыныгъэ зиIэ щэрыуапIэхэр ары. Сиунэ изгъэлъын сыфитэп.

— СызэреджагъэмкIэ, Сидней щыIэгъэ щэрыуакIохэм ащыщэу о зыр ары Урысыем къыщы­дагъэкIыгъэ кIэрахъо зыIыгъыгъэр.

— Ары зэрэщытыгъэр. КIэрэхъо дэгъугъ, «ХР – 79» ыцIагъэр, къикIырэр къэзыугупшысыгъэхэ IэшэшIхэу Хайдуровымрэ Разореновымрэ алъэкъуацIэхэр къызэрежьэрэ хьарыфхэр ары. Анахь спорт кIэрэхъо бэлахьэу дунаим ща­лъытэрэр Италием къыщашIырэ «Пардини» зыцIэхэр ары. А компанием илIыкIохэр къысэкIуалIэщтыгъэх ыкIи къысэупчIыщтыгъэх — «мыщ фэдэ кIэрахъо къыдэдгъэкIыным пае лицензие сыдэущтэу къыдэтхышъущта?» Ау тэ тикъэралыгъо ащ фэдэ зэзэгъыныгъэ ышIыныр ихабзэп, кIэрахъом изэхэтыкIэ шъэфыгъэ. Непэ Тульскэ заводым а кIэрахъор къыдигъэкIыжьырэп, ау «ХР-м» изэхэгъэуцуакIохэм яIоф якIэлэеджакIо лъигъэкIотагъ, ащ «Соратник» ыцIэу къыдигъэкIыгъ. Дэеп, тищэрыуапIэ пае заулэ къэтщэфыгъ. КъэзышIырэ кIалэр синэIуас, сицIэджэгъу, сыфытеошъ, сишIоигъоныгъэхэр есэIох, ащ елъытыгъэу Iашэр къегъэхьазыры.

— Джы мары ныбжьыкIэхэр огъасэх. Мы кIэрахъор ара зэрэохэрэр?

— Ары, тыуплъэкIугъахэу щыт. Зы пшъэшъэ чан сиI. Хьаджджэрые Бэл ыцIэр, илъэс 16 ыныбжь. Илъэс хъугъэ ныIэп зызигъасэрэр, ау IэпэIэсэныгъэшхо хэлъ, мыгъэ Урысыем ичемпионатитIумэ тахэлэжьэнэу зытэгъэхьазыры.

— Олимпиадэм къыщыпхьыгъэ текIоныгъэр уишъхьэгъусэу Риммэ фэбгъэшъошагъ. Уна­гъом иIэпыIэгъу спортсменымкIэ сыд мэхьана иIэр?

— Риммэ фэдэ бзылъфыгъэ дунаим тетэп. Ары тиунагъо итыгъэри имазэри. ТиухъумакIу, тикIэлэегъадж, тиврач, типщэрыхьакIу. ЗэкIэ ары зыпшъэ дэлъыр. Уибын уфэрэхьатын фай зэнэ­къокъухэм уахэлажьэ хъумэ. Сэ сырэхьатыным пае сишъхьэгъусэ зэкIэ ылъэкIырэр ышIагъ.

— КIэлищ уиI. Ахэм ащыщэу тIумэ уигъогу къыхахыгъ, ора языIуагъэр?

— Зэ нэмыIэми сатеIункIэу, спортым хэхьанхэ фаеу ясIуагъэп. ЗэцIыкIухэм апкъышъол апсыхьаным пае зы секцие горэм кIонхэ фэягъ. СикIэлэ нахьы­жъэу Максим апэрэ шъхьэгъусэу сиIагъэм ий, пыхьэгъагъ спортым, щэрыонымкIэ мастерыцIэр къыдихыгъ, гъэхъагъэхэри ышIыщтыгъэх, ау музыкэм дихьыхыгъ. Орэдхэр етхых, къеIох, рок-орэдыIо куп зэхищагъ. Вадим компьютерхэм апылъ, программист. Александр илъэс 14-м щэрыоныр шIогъэшIэгъон хъугъэ, илъэситIукIэ Европэм имедалитф къыхьыгъ.

— Ятэрэ ыкъорэ зы зэнэкъокъухэм шъуазэдыхэлажьэу хъущтыгъ. Сыдэущтэу шъузэпеощтыгъа?

— ТIуми зы гухэлъ тиIагъ. Олимпиадэм тызэдэкIонэу. Ау къыддэ­хъугъэп. Урысые чемпионатхэм якIэух зэнэкъо­къухэм тIуми тазэдыхэлажьэу къыхэкIыгъ. Сашэ текIоныгъэр къыдихыгъагъ, сэ ящэнэрэ сыхъугъагъ. Ар дэгъу. Сыгу къеуагъэп. КIэлэегъаджэр зыIэпэIасэр ыгъэсагъэр ежьым нахь дэгъу зыхъукIэ ары. Александр Алифиренкэм Европэм изэнэ­къокъухэм дышъэ медали 7 къащыди­хыгъ.

— Сыда непэ ащ узэрэщыгугъырэр?

— Сыгу къео, ау къэсIон фай, Сашэ спортым хэкIыжьынэу унашъо ышIыгъ. Иунагъо ыIыгъыным пае нэмыкI лъэныкъом зыфигъэзагъ. ОшIэба аужырэ зэхъокIыныгъэхэр. Тиспортсменхэр Европэ, Дунэе зэнэкъокъухэм джы ахэ­лэжьэнхэ фитхэп.

— Мы упчIэр къэстынэу сIощтыгъ. Къегъэжьагъэ хъу­гъэшъ, къэсIон. Мары, Париж щыкIощт Олимпиадэм кIохэмэ, Урысыем икIыщт спортсменхэм къэралыгъо быракъи аIэтын фитхэп, гимныри къырагъэIощтэп. Ащ фэдэ зэнэкъокъухэм ахэлэжьэнхэ фаеха, фэмыеха?

— УпчIэр къины. Сэрмэ кIонэу щытыгъэр — аущтэу сыхэлажьэщтыгъэп. Сикъэралыгъо пае сыхэлажьэ, ар къэсэгъэлъагъо, ащ ибыракъ сымыIэтыщтмэ, сыда сызкIэкIощтыр? Хэта узэнэкъо­къущтри? А къытпэуцужьырэ купыр ара? КъызгурэIо зэкIэ, спортсменым игъашIэ кIако, ау зыпщэIэн фае. Джыри пшIэщтэп къызэрэчIэкIыжьыщтыр зэкIэ. Уихэгъэгу уготын фае.

— ТызщызэдэгущыIэрэ спорт-щэрыопIэ комплексыр 2018-рэ илъэсым къызэIуахыгъ. Жъым зыщыбгъасэ зэхъум, бэрэ мыщ фэдэ ухьазырыпIэ укIэ­лъэIугъ, укIэхъопсыгъ, мыщ фэдэ щыIэ зыхъукIэ, унасыпышIоу зыплъытэжьынэу пIощтыгъэ? Урыраза?

— Илъэс 18 сежагъ мы хъугъэ-шIагъэм. Адыгэ Республикэм и Правительствэ ишIуагъэкIэ мы щэрыуапIэр тиIэ хъугъэ. ЛIышъхьэу тиIэгъэ ТхьакIущынэ Аслъан ригъажьи, непэ тиIэшъхьэтет КъумпIыл Мурат лъигъэкIуати, ахэм Урысыем спортымкIэ министрэщтыгъэу Виталий Мутко къадыригъашти, мыщ фэдэ ухьазырыпIэ къытфашIыгъ. Темыр, Къыблэ Кавказ шъолъырхэм мыщ фэдэ зэтегъэпсыхьэгъэ спорт псэуалъэ ары­тэп. Нэбгыри 110-рэ а зы уахътэм щызэнэ­къокъун алъэкIынэу ухьазырыпIэр зэтегъэпсыхьагъ.

— Адэ сыда зэнэкъокъу инхэр зыкIыщымыкIохэрэр?

— КъызызэIуахыкIэм апэрэ илъэсищым зэхэтщагъ Урысыем игъэтхэ ыкIи ибжыхьэ чемпионатхэр, ныбжьыкIэ джэгунхэри тиIагъэх. Мы еджапIэр къыз­зэIутэхым, щэрыонымкIэ Урысыем и Союз ипащэу тетыгъэ Владимир Лисиным электроннэ псагъэхэр шIухьафтынэу къытфишIыгъагъ. Осышхо къесыгъэу, зы гъэ горэм, шъори къэшъошIэжьын фае, унэм икIэгъэкъон пкъэухэр ыгъэфы­къогъагъ. Ар зыхъугъэм ыуж мазэкIэ зэнэкъокъухэр зэхэтщэнхэу щытыгъ. Чемпионатыр Казань агъэкощыгъагъ, ау ащи имызакъоу, джа электроннэ псагъэхэр тIахыжьыгъэх. КъызгурыIорэп, сыдэущтэу шIухьафтын зыфэпIуагъэр пштэжьыщта? Джы зэрэхъурэмкIэ, ащ фэдэ Iэмэ-псымэхэр тиIэпышъ, зэнэ­къокъу инхэр тигъэсапIэ щызэхэтщэнхэ тлъэкIырэп. ТхылъыпIэ псагъэу тэ дгъэ­федэхэрэр къырадзэхэрэп.

— Сыд хэкIыпIа фэплъэгъурэр?

— Къэпщэфын фай. ЛъапIэу къыдэкIыщт, ау ар зэ къэпщэфынышъ, мылъку дэгъу хэплъхьанышъ, нэужым укIэгушIузэ, Урысые мэхьанэ зиIэ зэнэкъокъухэр зэхэпщэщтых. Къыблэ шъолъырхэм ящэрыуакIохэм яухьазырыпIэуи тикомплекс тшIынэу тыфай. ТищыкIагъэр джа къызфэсIогъэ элетроннэ псагъэхэр, кIэрахъохэр, щэхэр. Ахэм тафэныкъу.

— Сыдигъуа «сынасыпышIу, зэкIэ згъотыгъэ, сыраз» зыпIощтыр?

— КъыосIуагъэба, апэрэ чIыпIэм сыщымытмэ, сытекIуагъэу сыдигъуи слъытагъэп. Мыщ фэдизым тызфэлIэгъэ ухьазырыпIэм ищыкIагъэр зэкIэ IэкIэлъын фае. Аущтэу сынасыпышIу, унэгъо дахэ, ныбджэгъухэр сиIэх, шIу слъэгъу­рэ Iофым сыпылъ, ныбжьыкIэхэр сэ­гъасэх. ЗэкIэ дэгъу. Алифиренкэ лIа­къор лъыкIотагъ, кIэлищ сиI, ахэми кIэлэхэр къафэхъугъэх. Сэ слъэкъуацIэр Окороков, ау сянэкIэ сятэжъ зыфаер фэз­гъэцэкIагъ. Ащ пхъуиплI иIагъ, Алифиренкэ лъэкъуацIэр мыкIодыным пае ар сштагъэ. Илъэс 33-рэ ащыгъум сыныбжьыгъ.

— Джыри зэ сыпфэгушIо. СпортщэрыуапIэри узэрэфаеу зэтежъугъэпсыхьажынэу, дунаир зэтеуцожьынышъ, джа бгъасэрэ спортсменхэр олимпийскэ чемпион хъунхэу пфэ­сэIо.

— ТренерымкIэ джар зэкIэмэ анахь лъапI. Ыгъасэрэм итекIоныгъэ ащ итын лъапI.