Бэрэ зэхэтэхы кIымэфэ лъэхъаным иммунитетыр къеIыхэу, ащ къы­хэкIэу цIыфхэр нахьыбэрэ сымаджэхэу, пэтхъу-Iутхъур, гриппыр, нэмыкI узхэр нахь шIэхэу къяутэкIыхэу, пкъышъолыр кIочIаджэ хъоу. КIымафэм иммунитетым ищыкIагъа IэпыIэгъу, сыдэущтэу ащ удеIэщт?

[caption id="attachment_144789" align="aligncenter" width="800"] А. Iэшъын[/caption]

Зыпсыхьэгъэным, витаминхэм, гъомылэпхъэ гъэнэфагъэ­хэм яшIуагъэ къэкIощта? Мыхэм ыкIи нэмыкI лъэныкъохэм афэгъэхьыгъ клиникэу «ИН­ВИТРО-Воронеж» зыфиIорэм ипресс-къулыкъу мы медицинэ учреждением иврач-аллерголог-иммунологэу, кIэлэцIыкIу гастроэнтерологэу Людмила Ма­ховаям дишIыгъэ зэдэгущы­Iэгъур. Тигъэзетеджэхэми ашIогъэшIэгъонын тшIошIы специалистым иеплъыкIэ.

— Сыда шIэгъэн фаер иммунитетым Iэпы­Iэгъу фэхъугъэным фэшI — гъомылапхъэу пшхы­хэрэм зыгорэхэр ахэгъэ­хъогъэн, препарат гъэнэ­фагъэхэм уяшъон, уипсэукIэ зэблэпхъун фая?

— Иммунитетыр — пкъынэлъынэм уз къемыузыныр, узым ар щызыухъумэрэ реакциеу иIэр ары, нэмыкIэу къэпIон хъумэ, цIыфым игенетическэ зытет зыпкъ итыныр. Иммунитетым «ипшъэрылъ» шъхьаIэр, илъэсым иуахътэ емылъытыгъэу, цIыфым ипсауныгъэ зыпкъ итыным Iэпы­Iэгъу фэхъугъэныр ары. Арышъ, иммуннэ системэм кIымафэм удеIэн плъэкIыщт шэпхъэ гъэнэфагъэхэм уарыгъуазэмэ.

Пстэуми анахь шъхьаIэр охъ­тэ лые темыгъашIэу къыоутэ­кIыгъэ зэпахырэ узым ыкIи уз гъэтIылъыгъэу уиIэхэм яIэзэгъэ­ныр ары. Дэгъоу пкъышъолым зигъэпсэфын амал ептыныр — игъом ыкIи икъоу учъыеныр — иммунитетымкIэ IэпыIэгъу­шIоу щыт. Ар, чъыер, ащ фэдэным пае узыщычъыерэ унэр мэзэхэн фае, сыда пIомэ джащыгъум пкъышъолым мелатониныр — пшъыныр щызыгъэзыерэ ыкIи иммунитетыр зыпкъ изыгъэтырэ гормоныр — къы­IэкIэхьэ. Ащ имызакъоу, жьы къабзи унэм итын фае.

Иммуннэ системэр анахь лъэшэу зэщызыгъакъохэрэм ащыщ цIыфыр бэрэ гумэкIыгъо хэтмэ, ыгукIэ мырэхьатмэ. Мэхьанэшхо иI жьы къабзэм ухэтызэ пшIыным, спортзалым е унэм фитнесым уахътэ къащыфыхэбгъэкIыным, кIымэфэ спорт лъэпкъхэм уапылъыным. Уахътэ къыхэпхын фае уикIэсэ цIыфхэм уахэхьаным, угу ри­хьырэ IофшIэным апае. Телефонхэм, нэмыкI гаджетхэм нахь макIэу уахътэ атежъугъэкIуад. Мы зэпстэуми шъугу нахь къа­Iэтыщт, IофшIэныр нахь псынкIэ къышъуфагъэхъущт, ащ уфагъэчэфыщт.

Зыщышъумыгъэгъупш: ом изытет елъытыгъэу зышъуфэпэн фае, чъы­Iэр къыпхахьэ зэрэмы­хъущтым фэдэу зызэ­теуу­цухьаныри, пкIан­тIэр къыохыныри ищы­кIагъэп.

Джащ фэд, егъэлыекIыгъэу лъэшэу ыкIи бэрэ ушхэным, тутын уешъоным е ащ зыще­шъохэрэ чIыпIэм ущытыным, щэпIэ чIыпIэшхохэм къащыпкIухьаным, чэщыр хэкIотагъэу угъолъыжьыным псауныгъэм зэрар рахы.

— Гриппым, пэтхъу-­Iутхъум кIымэфэ лъэ­хъаным зыщаухъумэнымкIэ ишIуагъэ къа­кIоу алъытэзэ, цIыфхэр къэкIырэ уц зэфэ­шъхьафхэр зыхэгъэжъу­кIыгъэ псыхэм яшъох. ГущыIэм пае, арэущтэу агъэфедэ эхинацея зыфаIорэ къэкIырэ уцыр е ар зыхэлъ препаратхэр. Сыда ащ къепIолIэн плъэкIыщтыр?

— Пстэуми апэу къыхэзгъэщы сшIоигъор мы зиугугъу тшIырэ зэпахырэ узхэм ащыщ къыоутэкIыгъэу, укъэсымэджагъэу гуцаф зыпшIыкIэ, ор-орэу узэIэзэжьызэ, Iэзэгъу уцэу зы­горэхэм дэгъукIэ алъытагъэхэм уяшъозэ уахътэр бгъакIо зэрэмыхъущтыр ары. Врачыр ары уищыкIэгъэ Iэзэгъур къыхэзыхыщтыр, къыоIэзэщтыр.

Зэхэдз уимыIэу витамин бэу уешъоныри ищыкIагъэп, илыя­гъэу ахэр пкъышъолым IэкIэ­хьаныри щынагъо, псауныгъэм зэрар рахын алъэкIыщт. Пхъэшъ­хьэ-мышъхьэхэри, ана­хьэу цит­русхэр, тIэкIу-тIэкIоу пшхынхэ фае, армырмэ, ал­лергие къыуатын алъэкIыщт. Зэ­пстэуми акъы­лыгъэ хэлъэу укъякIолIэн фае.

Илъэсым иуахътэ емылъытыгъэу, сыдигъуи зэтефыгъэу, пкъышъолым нахь къышъхьа­пэщт гъомылапхъэхэр бгъэфе­дэнхэм, нахьыбэрэ уиIанэ ахэр тетынхэм упылъын фае. Узыщыпсэурэ чIыпIэм къыщыкIырэ пхъэшъхьэ-мышъхьэхэр, хэтэ­рыкI зэфэшъхьафхэр нахь къы­хэшъухых, пцэжъые къэубытыгъакIэм, лым шIогъабэ къыфахьы псауныгъэм. АхэмкIэ, шыкур, тишъолъырхэр баих.

ИммунитетымкIэ анахь мэхьанэ зиIэхэр витаминхэу А-р, В-р, С-р, Д-р, Е-р, К-р ары. Ахэм якъэкIопIэ шъхьаIэр гъомылапхъэу цIыфым ыгъэфедэ­рэр арышъ, джащ шъунаIэ те­жъугъэт. Бжыхьэр лэжьыгъэ зэ­фэшъхьафхэмкIэ бай сыди­гъуи. Джа лъэхъаным витаминхэмкIэ пкъышъолыр кIымэфэ кIыхьэм фэбгъэхьазырын фае.

— Пкъышъолыр псыхьэгъэныр а лъэхъаным ­ебгъажьэмэ ишIуагъэ къэкIощта?

— Ары, пкъышъолыр псыхьэгъэныр зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп, ау ар гъэмафэр ары зебгъэжьэн фаер, тIэкIу-тIэкIоуи ащ уфемыжьэу, лъэтемытэу угу къэкIыгъэ пае уублэу, пкъы­шъолыр зэсэгъэ шапхъэхэм псынкIэу, охътэ кIэкIым къы-кIоцI уатекIыныр тэрэзэп, ащ псауныгъэм иягъэ ригъэкIыщт. Игъорыгъоу ар — пкъышъолыр псыхьэгъэныр — уищыIэныгъэ шапхъэ пшIын фае.

ПсауныгъэмкIэ лъэшэу дэгъу уесыныр. Ащ фэдэ амал уиIэмэ, ар къызфэбгъэфедэмэ, укIэгушIужьыщт. Пчэдыжьырэ зыбгъэпскIы хъумэ псы стырым ыуж псынкIэу псы чъыIэ къызэбгъэчъэхызэ пшIыным («контрастный душ» зыфаIорэр) зеб­гъасэми псауныгъэмкIэ федэ хъущт.

— Сыда адэ умышIэмэ нахьышIур?

— Пэтхъу-Iутхъур («простуда» зыфаIорэр) къызэутэкIыхэрэм лъэтемытэу медицинэ препаратхэр къаштэнхэшъ, псынкIэу ар «тырафыным» фежьэнхэр ищыкIагъэп, анахьэу иммуни­тетым зыкъезыгъэIэтэу алъы­тэхэрэр. Ау ОРВИ-р къызыоузырэ лъэхъаным анахь шъхьаIэр унэм уисыныр ары, уииммуннэ системэ ыкIуачIэ зэкIэ а узым пэуцужьыгъэным рихьылIэн амал иIэным фэшI.

Шъуипсауныгъэ къэшъуухъум, шъузфэсакъыжь!

Нарэхэр

Сымаджэр врачым икабинет чIэхьагъ. — Доктор, мэзищкIэ узэ­кIэIэбэжьмэ уадэжь сыкъэ­кIогъагъ. Ревматизмэ сиIэу, шынэгъакIэм, сыуцIыныным защысыухъумэн фаеу къысэпIогъагъ. — Ары, сыгу къэкIыжьы. Адэ, джы сыд узыгъэгумэ- кIырэр? — Тхьэм пае къысфэгъэгъу узэрэзгъэгумэкIырэмкIэ, ау сыолъэIу: зызгъэпскIы хъущтмэ къысаIу.

* * *

— Сыхэмыукъорэмэ, я 6- рэ палатэм илъ сымаджэм лъы къыхэпщынэу къыосIо­гъагъ, — реIо врачым мед­сестрам. — Ары, зыфэпIуагъэр згъэ­цэкIагъэ, литри 5,2-рэ мэхъу зэкIэмкIи.

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр ЖакIэмыкъо Аминэт.