АР-м и Лъэпкъ театрэ блэкIыгъэ илъэсыр къэгъэлъэгъоныкIэм илъэтегъэуцокIэ зэфишIыжьыгъ. Къуекъо Налбый ипьесэу «СышъолъэIу, сыжъугъэтIылъыжь!» зыфиIорэр артист ныбжьыкIэхэр хэтэу агъэуцужьыгъ. Режиссерэу, УФ-м инароднэ артистэу Кукэнэ Мурат къызэриIорэмкIэ, ар къэгъэлъэгъоныкIэ шъыпкъэ хъугъэ.

Къуекъо Налбый къызыхъугъэр илъэс 85-рэ зэрэхъугъэм спектаклыр фагъэшъо­шагъ. Пьесэм игерой шъхьаIэу ПIытIащ (ащ ироль къэзышIырэр Ацумыжъ Рустам) идунай ехъожьы, ау ащ ифэIо-фашIэ зэшIуахыным иIахьылхэр, икъоджэгъухэр дэгуIэхэрэп. Зым иджэгу, адрэм ихъызмэт Iофхэр зэрефэх, ПIытIащэ фэмыщыIэу ихьэдэ фэIо-фашIэмэ язэшIохын ежь-ежьы­рэу ыуж ехьэ. Ау пстэуми ар ашIо­Iофэп, лIагъэр къекIокIызэ цIыф афэдэу агъэтIылъыжьыным зэрэкIэлъэIурэр зыми ыгъэшIагъорэп. Шэн-хабзэхэм къахэфэрэ пхэнджыгъэхэр тхакIом ыумысыхэзэ пьесэр ытхыгъагъ ыкIи ащ техыгъэ спектаклэу агъэуцугъэм ахэр нафэу къыщыгъэлъэгъуагъэх. ПкIыхьапIа, нэфапIа герой шъхьаIэр зыхэтыр? Сэмэркъэур хэлъэу гъэуцугъэми, мэхьанэ куу зиIэ Iоф­тхьабзэу тызгъэгумэкIыхэ­рэр къэгъэ­лъэгъоным къыщыIэтыгъэх.

«Адыгэ телевидением Iутыгъэ ре­жиссерэу Мэрэтыкъо Казбек сигъусэу Къуекъо Налбый дэжь тыкIуи, ипьесэ Лъэпкъ театрэм щыдгъэуцумэ зэрэтшIоигъор етIо­гъагъ, — игукъэкIыжьхэмкIэ къыд­дэгощагъ Кукэнэ Мурат. — А уахътэм театрэу «Эксперимент» зыфи­Iорэр зэхэсщагъэу щытыгъ. Лъэпкъ театрэм икъутамэу ар лажьэщтыгъ. Театрэм мы пьесэр щагъэуцунэу къыхатлъхьи, роль шъхьаIэр сэ къыщысшIынэуи хъугъэ. Мэрэтыкъо Казбек режиссерыгъ, декорациехэр зэдгъэшIыгъа­гъэр а лъэхъаным псаоу къытхэты­гъэ сурэтышIэу Павел Усковыр» ары.

Уахътэ тешIагъэу икIэрыкIэу агъэуцужьыгъэ къэгъэлъэгъоныр спектаклыкIэ шъыпкъэу Кукэнэ Мурат елъытэ, сыда пIомэ Къуекъо Налбый ипьесэ техыгъэми, декорациехэр, мэкъа­мэхэр зэрэкIэлъхьэгъэ шIыкIэр, актерхэм яшъуашэхэр кIэх. Ащ нэмыкIэу пьесэм зэхъокIыныгъэхэр фэхъугъэх, Къуекъо Налбый иусэхэр хагъэхьагъэх, адыгабзэм икъэу­хъумэн фэгъэхьыгъэ гупшысэхэр хэтых. Кукэнэ Мурат къызэриIуагъэмкIэ, уахътэм димыштэжьэу хагъэкIыгъэр бэ.

«Уадыг пIоныр къинэп, адыгагъэр зепхьаныр къины, — хегъэунэфыкIы режиссерым. — ЦIыфыбэ зыщызэрэугъо­ихэрэ нысащэмрэ хьэдагъэмрэ лъэпкъ шэн-хабзэхэм якъэгъэлъэгъуапIэх. Ар ыгъэфедэзэ авторым хэужъыныхьэгъэ зекIокIэ пхэнджыхэр еумысых. ПIытIащ ироль джы къэзышIыгъэу Ацумыжъ Рус­там къэгъэлъэгъоным ыпкъ зыIыгъэу, зэкIэ зэзыпхырэ образ къыгъэлъагъорэр. ЫкIи ар дэгъоу къыдэхъугъ. Лъэпкъым хэлъ гумэкIыгъохэм ашъхьэ къырехы. Спектаклым щыхъугъэр зэкIэ ПIытIащэ пкIыхьапIэ ылъэгъугъэм фэдэу кIэухыр тэ зэблэтхъужьыгъ. «Хым ыкIыб, псым ыкIыб!» — еIошъ къэущыжьы. Къуекъо Нальбый Пщы-оркъ заом фэгъэхьыгъэу ытхыгъэм щыщ усэ сатырхэмкIэ къэгъэ­лъэгъоныр тэухы». Мурат усэ сатырхэм къяджэ:

«СичIыгуи хафэп, сиогуи стафэп, Сипшъашъи мафэ, сишъауи зафэ, Адыгэ чIыгум гу щысэгъаф, ЗэкIэ, зэкIэ тылъыхъуакIу, Тызлъыхъурэр хэт, о пшIошIырэ? Тызлъыхъурэр сэ къыосIон, Сэ къэсIон, ау хэт дэIон? Тэры, тэры тызлъыхъурэр, Зи къытлъыхъурэп, къытлъыхъущтэп, Тэр-тэрэу, ор-сэрэу зыкъэтымгъотыжьмэ. ПкIэнчъэу, пкIэнчъэу мы дунаир къэмылъыхъу Ор-орэу зылъыхъужьи, о зыкъэгъо­тыжь!

«Актерэу хэлэжьагъэхэм зэкIэми – Тхьаркъохъо Теуцожь, Хьакъуй Андзаур, Жъудэ Аскэрбый, Бэгъушъэ Анзор, Болэкъо Адам, Хьаудэкъо Азэмат, УдыкIэко Ислъам ярольхэр дэгъу дэдэу къашIыгъэх. Декорациехэр зиер Сихъу Рэмэзан, мэкъамэм Iоф дэзышIагъэр Хьатэмэ Фатим, шъуашэхэр зыдыгъэр Къуекъо Саид, шъхьадж иIофшIэн ыгу етыгъэу ыгъэцэкIагъ», — хегъэунэфыкIы режиссерым.

ТхакIом ишъхьэгъусэу Къуекъо Жан­нэ къэгъэлъэгъоным осэшIу фишIыгъ: «Спектаклыр хьалэмэтэу хъугъэ. ИкIэ­рыкIэу ар зэрагъэуцужьырэм фэгъэхьыгъэ гумэкIхэм тахэтыгъэп, сыда пIомэ ар зыIэ ралъхьагъэр игъэхъагъэхэмкIэ зэлъашIэрэ артистэу Кукэнэ Мурат. Ежь иуахътэм спектаклым роль шъхьаIэр къыщишIыгъагъ, пьесэм ишъыпкъэу дэлэжьагъ. ЕтIани Къуекъо Налбый ащ дэгъоу ышIэщтыгъ, инэIосэ шъыпкъэу щытыгъ, итворческэ гухэлъхэм ащыгъозагъ. Спекталым игъэуцун къызэрэдэхъу­щтымкIэ ащ цыхьэ сигъэшIыщтыгъэ. Ау етIани сыгумэкIыщтыгъ — апэу агъэуцугъагъэм игъэхъэгъэшIу фэдэ мы къэгъэлъэгъоным къылэжьын ылъэкIыщта? Апэрэ артист купэу спектаклым хэлэжьэгъагъэхэм яIэпэIэсэныгъэ ихьатыркIэ Адыгеим къэгъэлъэгъоныр шIу щалъэ­гъугъ. Мызэу, мытIоу еплъыгъэхэри щыIэх. АгъэуцугъакIэми икъэгъэлъэгъон чIыпIэ нэкI иIэжьыгъэп. Еплъыгъэ пстэуми ащымыгъупшэжьыщт зэхашIэхэр хахы­гъэу сэгугъэ. Артистэу джырэ къэгъэлъэгъоным хэлэжьагъэхэм спектаклым щыIэныгъакIэ рагъэгъотыгъ. Авторым игупшысэхэм анэсыгъэх, къагъэлъэгъошъугъэх, лъэпкъым инепэрэ псэукIэрэ тапэкIэ къырыкIощтымрэ ягумэкI зыхыуагъашIэу зыкъа­шIышъугъ. Роль шъхьаIэр АР-м итеатральнэ объединение ипащэу Ацумыжъ Рустам къызэришIыгъэри сызэмыжэгъэ шIухьафтын хъугъэ. Сэнаущыгъэ зыхэлъ артистым ыкIуачIэ рихьылIи ироль драматизмэр къыхэщэу къышIыгъ. Спектаклым хэлэжьагъэхэм зэкIэми ярольхэр къадэхъугъэх. Къэгъэлъэгъоныр еплъыгъэхэм мэфэкI шъыпкъэ афэхъугъ, ащ пае режиссерымрэ артистхэмрэ тиунагъо ыцIэкIэ тазэрэфэразэр хэзгъэ­унэфыкIмэ сшIоигъу. Спектаклыр ащымыгъупшэу ищыIэныгъэ шIэтэу зэрэлъы­кIуатэрэм се­гъэгушIо!» КъэгъэлъэгъоныкIэм илъэте­гъэ­уцо еплъыгъэхэм ащыщхэр яеплъы­кIэхэмкIэ «Адыгэ макъэм» къы­дэгоща­гъэх.

ИскусствоведениемкIэ кандидатэу Къуекъо Марин: «СышъолъэIу, сыжъугъэтIылъыжь!» ятIонэрэу сеплъыгъ илъэс пчъагъэ тешIагъэу, уахътэу блэкIыгъэм къыздихьырэ зэхъокIыныгъэхэр къыхэщыгъэх. Зэзгъэ­пшэнэу арэп къэгъэлъэгъонитIур, сэ къызэрэсщыхъугъэр къэсIонэу ары. Къуе­къо Налбый игущыIэ щэрыохэр, игуп­шысэ-гулъытэ куу, мыхъо-мышIэу къытхафэхэрэм бгъумкIэ таригъэплъыжьызэ, тыздэхьащхыжьзэ тищыIэкIэ-псэукIэ зыфэдэ хъугъэм гу лъыттэнэу амал къы­теты. Щхэни, гъыни зэхэтэу пчэгум къыщекIокIырэм узIэпещэ, адыгэбзэ къабзэкIэ актерхэр къэгущыIэх — ари къыбгурIонри тхъагъо, ау уахътэм ифэмэ-бжьыми ущыгъозэн фаеу къысщыхъугъ. Ащ къыхэкIэу режиссерым зэхъокIыныгъэхэри фишIыгъэхэу хэслъэ­гъуагъ. Сценографие зэкIэупкIагъэ фашIыгъ, зы лъэмыджым зэрепхы къуа­джэм къыщекIокIырэ щыIэкIэ-псэукIэр. Джыри тызэгупшысэн ыкIи тыздэлэжьэн фэе Iофтхьабзэхэр къыхагъэщых. Бзэмрэ хабзэмрэ щыкIагъэу афэхъухэрэр нафэ къашIы, еплъыгъэхэми акъыл хахынэу сэгугъэ».

АР-м изаслуженнэ журналистэу Биданэкъо Замир: «СышъолъэIу, сыжъугъэтIылъыжь!» зыфиIорэ спектаклэу Лъэпкъ театрэм бэмышIэу къыгъэлъэгъуагъэр сыгу ри­хьыгъ. Гупшысэ куу зыхэлъ къэгъэлъэгъон. «Гъэны ыкIи щхэны» зыфаIорэм фэд. Адыгэхэм зекIокIэ-шIыкIэ дэеу къытхафэхэрэр сэмэркъэу шъуашэм илъэу къырегъэлъэгъукIых. Тызэрегъэплъыжьы, тырегъэгупшысэ. Актерхэм ягугъу пшIымэ, спектаклым хэтхэм зэкIэми ярольхэр дэгъоу къашIы, къаIорэр аIуошIыкIы. Къуекъо Налбый пьесэр жэбзэ къэбзэ дахэкIэ ытхыгъ, гущыIэ щэрыохэр дигъэфедэжьзэ. КъызэрэсшIошIырэмкIэ, «Псэлъыхъохэм» афэдэу, мы къэгъэлъэгъонми гъэшIэ кIыхьэ иIэщт. Джыри къагъэлъагъомэ сеплъыжьыщт».

Кукэнэ Муратэ зэрилъытэрэмкIэ, агъэ­уцужьырэ спектакльхэр («Псэлъыхъохэр», «СышъолъэIу, сыжъугъэтIылъыжь!», ахэм джыри къакIэлъыкIощтхэр) Лъэпкъ театрэм идышъэ хъарзынэщ щыщых. Къуекъо Налбый, Мамый Ерэджыбэ, Хъунэго Саидэ япьесэхэм атехыгъэ къэгъэлъэгъон­хэр театрэм ирепертуар пытэу хэуцуагъэх. Дышъэ кIэнэу тиIэр къэтыухъумэныр ары Лъэпкъ театрэм пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр. Непэрэ мафэм ар зэрифэшъуашэу егъэцакIэ.

Тэу Замир.