ДгъэкIотэжьырэ илъэсым зи­гъэхъагъэхэмкIэ къахэщыгъэхэм ащыщ врач-нейрохирургэу Хьатх Марат. Зэнэкъокъоу «2023-рэ илъэсымкIэ анахь врач дэгъу» зыфиIорэм ащ текIоныгъэр къыщыдихыгъ.

[caption id="attachment_143686" align="aligncenter" width="800"] А. Лаутеншлегер[/caption]

ЗисэнэхьаткIэ IэпэIэсэныгъэ куу зыIэ­кIэлъ врачхэм ащыщэу Марат алъытэ, апшъэрэ категорие иI, медицинэ шIэныгъэхэмкIэ кандидат. Илъэс зэкIэлъыкIохэм Урысыем иклиникэ анахь дэгъу­хэм ащыщэу Краснодар дэтым Iоф щишIагъ, илъэсищкIэ узэкIэIэбэжьымэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым нейрохирургиемкIэ иотделение ипащэу къырагъэблэгъагъ. ИлъэсыкIэм ипэгъокIэу ащ гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Марат, шIоигъоныгъэ зиIэ пстэуми медицинэм Iоф щашIэшъунэу хъурэп. Ащ нахь хьылъэжь нейрохирургие лъэныкъор. Сыдэущтэу о ар къыхэпхыгъа?

— Шъыпкъэр пIощтмэ, упчIэ хьылъ. Медицинэр къызкIыхэсхыгъэри гъэнэфагъэу къэсIон слъэкIыщтэп. ЦIыфым унашъо горэ рихъухьан зыхъукIэ ошIэ-дэмышIэу ар къыугупшысырэп. Тхылъхэм яджэмэ, телевидением икъэтын горэхэм яплъызэ къэбархэр шъхьэкуцIым щеугъоих, нэужым а унашъохэм уфаузэнкIы. Джаущтэу хъугъэ медицинэм зызгъэзэныр, ау нейрохирургиер теубытагъэ хэлъэу къыхэсхыгъ, сыгукIэ ащ сыфэщэгъагъ, нэмыкI лъэныкъо сыфэягъэп.

— Нафэу зэрэщытымкIэ, нейрохирургие операциехэр пшIынхэр хьылъэ теубытэгъэ пытэ, IэпэIэсэныгъэ ищыкIагъэх. Ущынэу къыхэкIыгъэба?

— «Операциехэр пшIынхэр хьылъэ» пIоныр тэрэзыIоп. Врачым IэпэIэсэныгъэ ащ фыриIэмэ, Iофыр дэгъоу ыгъэцэ­кIэщт. УпчIэу къэуцунэу хъурэр «Сыд фэдэ щынагъуа ащ къыхэкIын ылъэкIыщтыр?» Гупчэ нервнэ системэм епхыгъэр зэкIэ нейрохирургием хэхьэ: шъхьэр, тхыкъуп­шъхьэр, шъхьэкуцI кIыбым щыIэ нервэ зэхэтхэр. Джа чIыпIэхэм ащыщ адэр (опухоль — авт.) хэтэу зыхъукIэ, ар зыдэщыIэм елъытыгъэу техническэу операциер хьылъэщтмэ. УфэIазэу щытмэ, ар къэбгъотыщт ыкIи дэгъоу пшIы­шъущт.

Щынэм игугъу къэтшIымэ, мы зэхэшIэныгъэм узэкIеубытэ. Ащ зыщыу­дзыен фае. Анахьэу ебгъэжьэгъакIэу сэнэ­хьа­тым зыфэбгъасэ зыхъукIэ ар къызы­тебгъакIо хъущтэп. Хирургыр щынэнэу щы­тэп, операцием къыхэкIын ылъэкIыщтым ыгъэгумэкIыныр нахь къекIу.

— Марат, о пшъхьэкIэ сыд фэдэ операциехэр ара пшIыхэрэр?

— Шъхьэри, тхыкъупшъхьэри сшIынхэ сэлъэкIы. Ау нахь сыгу рихьэу къыхэсхырэр шъхьэр ары.

— Адэ, апэрэ операциеу уизакъоу пшIыгъэр угу къэкIыжьа?

— Операцие къызэрыкIо пстэури, сымаджэхэм ацIэ, алъэкъуацIэ угу иуубы­тэнхэ плъэкIырэп. Ау зы къиныгъо горэ къыхэкIыгъэмэ, ямышIыкIэу щытыгъэмэ, пшъхьэ иоубытэ, ащыгъум узэрэзекIуагъэр нэужым бгъэфедэжьышъуным фэшI. Апэрэ операциеу хирургым ышIырэр щыгъупшэрэп, къызэрэсшIошIырэмкIэ, зэкIэми агу къэкIыжьы. Уз хьылъэ зиIэ бзылъфыгъ апэу операцие сшIы­гъагъэр, апэрэ гурыт лъынтфэм хэлъ аневризмэр хэсхыгъагъ. СиIофшIакIэ къылъыплъэгъэ профессорым осэшIу къызэрэфишIыгъэм лъэшэу сигъэгушIогъагъ, кIуачIэ къыситыгъ.

— Хирургым сыхьат пчъагъэрэ опе­рацие ышIын елъэкIы. Ар сыдэущтэу о пфэукIочIыра ыкIи нэужым пшъыгъэр сыдэущтэу тепхыра?

— Шъыпкъэ сыхьати 6 — 8-рэ кIорэ операциехэр къыхэкIых. Операцие зы­шIырэ хирургым а сыхьат пчъагъэр зэхишIэрэп, ар нахь зэхэзышIэхэрэр Iэ­пыIэгъоу игъусэр ыкIи бригадэм хэтхэу нахь макIэу Iабэхэрэр ары. Операциер уухэу укъызычIэкIыжьыкIэ, узэрэпшъыгъэр къыбгурэIо. Пшъыгъэр тесхыным пае хэушъхьафыкIыгъэу зыгорэ сшIэрэп, ежь-ежьырэу текIыжьы.

— Марат, сыдэущтэу операцием зыфэбгъэхьазырыра? ТхьэшIошъхъуныгъэ е нэмыкI горэхэм уарыгъуазэу щыта?

— Хирургыбэхэм ащ фэдэ шIошъхъу­ныгъэхэр яIэх. Зыхэм апэ Iэ сэмэгум хьэшъо Iалъэр палъхьэ е джабгъум, адрэхэр гъунджэм иплъэхэрэп, нэмыкI­хэри. ЫпэкIэ сэри аущтэу сыщытыгъ, ау джы къызгурыIуагъ операцием кIэух фэхъущтыр ахэм зэрямылъытыгъэр. Сымаджэу операцием сштэрэм игъэкIотыгъэ медицинэ уплъэкIунхэр фясэгъэшIых: МРТ-р, анализ зэфэшъхьафхэр. Ахэм сакъыпкъырыкIызэ, иузкIэ анахь чIыпIэ шъхьаIэу хэтыр къэсэгъоты. Ащ фэдэ зыхъурэм уицыхьэ нахь зытелъыжь.

— Мары илъэсищ хъугъэ республикэм Iоф зыщыпшIэрэр. Ащ ыпэкIэ къэралыгъуабэхэми уащыIагъ, Краснодар Iоф щыпшIагъ, нейрохирургием хэшIыкI дэгъу фыуиI. Адыгеим инейрохирургие сыд фэдэ уаса фэпшIырэр?

— Дэи пIон плъэкIыщтэп, ау джыри бэрэ Iоф зыдэпшIэн, лъэхъаныкIэм диштэу уздэлэжьэн фэе лъэныкъуабэ щыI. Анахь шъхьаIэр — IэпэIэсэныгъэ дэгъу зыхэлъ врачхэм мыщ Iоф щашIэ. Ау амалыкIэхэр лъэшэу ящыкIагъэх.

— Марат, мы илъэсым иврач анахь дэгъоу укъыхагъэщыгъ. ОркIэ а щытхъуцIэм сыд мэхьана иIэр?

— Сэ сицIыф шIыкIэкIэ щытхъуцIэхэм сафэбанэу щытэп. Врач анахь дэгъур осэтынкIэ къыхэбгъэщын плъэкIыщтэп сшIошIы. Сэ зэрэслъытэрэмкIэ, мы щытхъуцIэр зисэнэхьаткIэ зифэшъошэ врачыбэ джыри тиI. Ау тын лъапIэ къып­фагъэшъошэныр гуапэ, етIани анахь дэгъоу узалъытэкIэ, ар къызэрэбгъэ­шъыпкъэжьыщтым джыри нахь упы-лъыщт. Мыр пстэуми ялъэгапIэу умы­лъытэу, джыри бэрэ уеджэзэ, ыпэкIэ улъыкIотэн фае.

— ИлъэсыкIэм ипэгъокIэу гъэзет­еджэхэм уакъыфэгушIуагъэмэ дэгъугъэ.

— Сызэрэврачым елъытыгъэу пстэуми псауныгъэ пытэ яIэнэу сафэлъаIо. Мамырныгъэр ташъхьагъэу, тиунагъохэм хъярыр, дэрмэныр арылъынхэу шъуфэсэIо! Iэшъынэ Сусан.