УФ-м и Президент иунашъокIэ мы илъэсыр егъэджэкIо-гъэсакIом и Илъэсэу, 2024-р — унагъом и Илъэсэу агъэнэфагъ. Ар къыдэтлъытэзэ, кIэлэегъэджэ IофшIэнымкIэ, унагъом игъэпытэнкIэ щысэтехыпIэу щыт Хьабыйхэм яунагъо нэIуасэ шъуфэтшIыщт.

«Унагъо умыхъоу къуаджэ ухъущтэп» аIо. Илъэс 53-рэ хъугъэу зэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу зэдэпсэух кIэлэегъэджэ сэнэхьатым зищыIэныгъэ езыпхыгъэхэ Хьабый Долэтбыйрэ Аминэтрэ. Ахэр Хьатыгъужъыкъуае дэсых, нэхъой зэрылъ унагъу. Анахь гъэшIэгъоныр, унагъом исыр зэкIэ кIэлэегъадж.

Адыгэ унагъом унашъо щызышIы хабзэр хъулъфыгъэр ары. Унагъом ар ылъапс, ипкъэу. Хьабый Долэтбый фэгъэхьыгъэу ар къэпIощт, ащ игущыIэ унагъом щыунашъу. 1970-рэ илъэсым Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм химиемрэ биологием­рэ щаригъэхьынэу ар Iухьагъ. Ащ ыуж агроном сэнэхьатыр Харьков щызэригъэгъоти, 1978-рэ илъэсым Шэуджэн учебнэ-производственнэ комбинатым Iухьагъ, ар профтехучилищэ зашIыжьым ипащэу агъэнафи, ыгу етыгъэу 1997-рэ илъэсым нэс лэжьагъэ.

«Сыда унагъом ылъапсэр?» зыфиIорэ упчIэм Долэтбый гупшысэ куу зыхэлъ джэуап къыритыжьыгъ: «ЦIыфым ищыIэныгъэ пшысэм егъэпшагъ. Унагъоу уиIэр бгъэлъэпIэн фае. Ащ ылъапсэ зэрэбгъэпытэн плъэ­кIыщтыр зэгурыIоныгъэмрэ зэдэIужьыныгъэмрэ. Унагъом исхэм щэIэныгъэ зэфыряIэмэ, ащ ылъапсэ ыпсыхьащт».

Унагъом зэгурыIоныгъэ илъынымкIэ бзылъфыгъэм ишэн бэ елъытыгъэр. Долэтбый ишъхьэ­гъусэ Аминэт зигугъу дахэкIэ ашIырэ бзылъфыгъ. Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэу Хьаткъо Ахьмэд ыцIэ зыхьырэм илъэс 44-рэ кIэлэ­егъаджэу ащ Iоф щишIагъ. КIэлэцIыкIухэм шIэныгъэ куу агъо­тынымкIэ, цIыфыгъэ ахэлъынымкIэ, адыгагъэ зэрахьанымкIэ IэпыIэгъушIу афэхъугъэ кIэлэ­егъадж. Аминэт бзылъфыгъэ рэхьат, Iушы, лIакъоу зыхэсыр егъэлъапIэ, иIахьылхэр елъытэх. Гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ гъэхъэгъэшIухэр ышIыгъэх, народнэ просвещением иотличник, апшъэрэ категорие иI, я 3-рэ классым пае адыгабзэкIэ зэре­джэщтхэ тхылъэу къыдэкIыгъэр зыгъэхьазырыгъэхэм ащыщ.

«ЩыIэныгъэ псынкIэ хъурэп, — еIо Аминэт, — цIыфмэ уалъы­тэу упсэун фае. Адыгэмэ «Унэм зыщыгъаси хасэм кIо» аIуагъ. Тисабыйхэм гъэсэныгъэ куу яIэным, шэн-хэбзэ дахэу лъэпкъым хэлъхэр ахэтлъхьанхэм тапылъыгъ. Сафэраз, ти­лъфы­гъэхэм тыкъагъэукIытэжьыгъэп».

Долэтбыйрэ Аминэтрэ якIэ­лэ нахьыжъэу Нурбый Адыгэ къэралыгъо университетым тарихъымкIэ ифакультет къыухи ичылэ гупсэ дэт еджапIэм илъэ­си 10-рэ щылэжьагъ. Джы Мые­къуапэ Iоф щешIэ.

ЯкIалэу Хьабый Байзэти а университетым спортымкIэ ифакультет 1995-рэ илъэсым къыухыгъ, Урысые Федерацием гъэсэныгъэмкIэ иIофышIэ гъэшIуагъ, АР-м изаслуженнэ тренер, Шэуджэн районым ит кIэлэцIыкIу-ныбжьыкIэ спорт еджапIэм ипащ, муниципальнэ образованием инароднэ депутатхэм я Совет ия 6-рэ зэIугъэ­кIэгъу идепутат.

Байзэт кIэлэцIыкIухэр самбэм, дзюдом афегъасэх, ахэм ащыщхэм Урысыем зэнэкъо­къоу щызэхащэхэрэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащахьы. Байзэт Iоф зишIэрэ илъэс 25-м къыкIоцI самбэмрэ дзюдомрэкIэ спортым имастер нэбгыри 8 ыгъэхьазырыгъ. Ащ ыгуи ыпси Iофым ритыгъ.

Байзэт ыкъоу Мыхьамэт ятэ илъэуж рыкIуагъ, самбэмрэ дзюдомрэкIэ тренер. БэнэпIэ- еджапIэу зыщылажьэрэм испортсмен­хэр хэгъэгум цIэрыIо щыхъунхэм пылъ.

Байзэт ишъхьэгъусэу Зулимэ Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм илъэс 25-рэ хъугъэу щыре­гъаджэх, кIэлэцIыкIухэм адыгэ къашъохэр арегъашIэх. Лъэпкъ къэшъо дахэхэр зэхахьэхэм, зэнэкъокъухэм къащагъэлъагъо. Тилъэпкъ культурэ, тишэн-хабзэхэр шъошэ лъагэм илъэу къагъэлъэгъошъунхэу кIэлэцIыкIухэр егъасэх.

Хьабыйхэм яунагъо исхэм ящыIэныгъэ еджапIэм рапхыгъ. КIэлэегъаджэмкIэ шIэныгъэ куу зиIэ, сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэеджакIохэр къытIупщынхэм имызакъоу, шъхьэкIэфэныгъэ къыфашIыным, ригъэджагъэхэм шIукIэ агу къинэжьыным мэхьа­нэшхо иI. УкIэлэегъэджэныр сэнэхьат къодыеп, ащ уфэщэгъэн фае.

ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итэп, дунаир зэблэхъугъэ хъугъэ.

Ау зэблэхъугъэ зыфэмыхъу­рэр Хьабыйхэм яунагъо шъхьэ­кIэфэныгъэу, зыкIыныгъэу, зэгу­рыIоныгъэу илъыр ары. Ахэм яунагъо иджэныкъо машIо мыкIосэным, ащ ыкIуачIэ хэхъо­ным нэбгырэ пэпчъ иIахьышIу хешIыхьэ..

Лъэпшъыкъо Фатим.