КIэлэегъаджэ хъунэу амал иIагъ, музыкальнэ гъэсэныгъи зэригъэгъотыгъ, ау сурэтшIыныр ищыIэныгъэ хъугъэ ыкIи адыгэ культурэм итарихъ сценограф бэлахьэу ыцIэ хитхагъ. АР-м инароднэ сурэтышIэу, АР-м итеатральнэ зэхахьэ исурэтышI шъхьаIэу Сихъу Рэмэзан ыныбжь илъэс 60 хъугъэ.

Рэмэзан игъашIэ ызыныкъо нахьыбэр исэнэхьат фигъэхьыгъ. СурэтшIынымкIэ ныдэлъф сэнаущыгъэу хэлъыр джыри цIыкIузэ къыхэщыгъ. Ежь иIуакIэу, «зыгорэхэр ыуцIэрэпхъыщтыгъэх». Ау ищыIэныгъэ къызэшIэкIыгъэщт сэнэхьатым ар занкIэу къыфэкIуагъэп. Апэ кIэлэегъэджэ институтым имузыкальнэ факультет чIэхьэ, етIанэ къулыкъум макIо. Ащ ыуж ныIэп кIэлэ чъэпхъыгъэу, иакъыл уцу­гъэу сурэтышI сэнэхьатым зызфигъазэрэр — искусствэхэмкIэ институтым чIэхьажьы. Итворческэ IофшIэн гъогу 1988-рэ илъэ­сыр ублапIэ фэхъу. Адыгэ драматическэ театрэм идекораторэу Iохьэ ыкIи непэ къызнэсыгъэм илэжьапIэ ыхъожьыгъэп — театрэр игупсэфыпI.

«Шъхьаплъэкъо ГъучIыпсэ иIэпыIэгъукIэ театрэм сыIухьанэу хъугъэ. СурэтышI къызэрыкIоу IофшIэныр езгъэжьэгъагъ. Илъэситф фэдизрэ театрэм сыIутыгъэу апэрэ кIэлэцIыкIу спектаклым идекорациехэр згъэхьазырыгъагъэх. КъэсэшIэжьы, «Заброшенный колодец» ыцIагъэр. Ащ ыуж илъэсищ тешIагъэу инхэм апае къэгъэлъэгъон згъэуцугъагъэ. Юныс Сулеймановыр ирежиссерэу трагикомедиеу «ТэлIэми, тэтхъэ» зыфиIорэ спектаклым тыдэлэжьэгъагъ. Ащ дэжьым сиIофшIэн дэгъоу сыхэгъозагъэу щытыгъ», — къыддэгуащэ игукъэкIыжьхэмкIэ Рэмэзан.

ЫужыкIэ Рэмэзан къыгурыIощт музыкальнэ гъэсэныгъэу ыгъотыгъэр пкIэнчъэ зэрэмыхъугъэр. «СпектаклыкIэм удэлэжьэнымкIэ а пстэури къыпфэфедэжьы», — еIо ащ. Декорациехэм яшIын зэкIэ къыхеубытэ: мэкъамэри, пьесэри, тхакIори, режиссерри. КIэухым IофшIагъэу цIыфхэр зэплъыхэрэр а пстэумэ язэдэлэжьэныгъэ изэфэхьысыжь мэхъу. Ащ фэдэ екIолIакIэм ихьатыркIэ Рэмэзан исценографие адырэ пстэумэ ахэушъхьафыкIыгъэу, игъэпсыкIэкIэ къахэпшIыкIыжьэу бэмэ къыхагъэщы. Зыдэлэжьэрэ къэгъэлъэгъоныкIэ пэпчъ Рэмэзан ишIыкIэ хэхыгъэ къызхэщырэ художественнэ екIолIакIэр щегъэфедэ, игупшысэкIэ гъэ­шIэгъон рехьылIэ. Спектаклым къыщыIотэгъэ лъэхъаныр лъыкIэгъэхьагъэу къырегъэлъэгъукIы, артистхэр декорациехэм ахэмыкIуакIэхэу, ары пакIошъ, ахэм яамалкIэ зыкъызэрашIырэр, къаIорэр ыгъэлъэшыным ынаIэ тырегъэты.

«КъэгъэлъэгъоныкIэ зырахъухьэкIэ, пьесэм апэ еджэхэрэм сурэтышI шъхьаIэр ащыщ. Арышъ, мыщ дэжьым зэдэлэжьэныгъэм мэхьанэшхо иI. Режиссерымрэ сценографымрэ благъэу Iоф зэдашIэн фае. УзэдэгущыIэн, узэкIэрысын, еплъы­кIэхэмкIэ узэдэгощэн фае. Ащ къикIырэп режиссерым ыIорэр шIокI имыIэу пшIэнэу. Ащ пьесэр зэрилъэгъурэр, зэрэзэхишIэрэр сценографым къызыгурыIокIэ, IофшIэныр нахь IэшIэх мэхъу. Зэгорэм а зэдэлэжьэныгъэр тIэкIэзыгъагъ, ау непэ ащ къегъэзэжьы. Шъыпкъэ, мэхъу сурэтыр бэрэ сымылъэгъоуи. ГущыIэм пае, спектаклэу «Энергичные люди» (В. Шукшин) зыфиIорэм игъэуцун сыдэлэжьэ зэхъум, ар къызэризгъэлъэгъукIыщтым шIукIаерэ сегупшысэгъагъ. Ащ фэдэуи къыхэкIы. Ары «узэдэлэжьэн фае» зыкIасIорэр. Зым къыIорэм адрэм игупшысэхэр къы­гъэущыщтых», — къыддэгуащэ Рэмэзан.

Исценографие гъэпсыкIэкIэ агу рихьэу Рэмэзан иIофшIагъэхэм къахагъэщырэр бэ. Ахэм ащыщых къэгъэлъэгъонхэу «Шапсыгъэ пшъашъ» (КIэрэщэ Т.), «О си Тхь!» ( ЛIыхэсэ М.), «Тартюф» (Ж.-Б. Мольер) ыкIи нэмыкIыбэр. Джащ фэдэу «Мэдэя» зыцIэ IофшIагъэм идекорациехэм язэмышъогъугъэ зэкIужькIэ «Кубань театральная» зыфиIорэ фестивалым ыцIэ къыщыраIогъагъ. 2002-рэ илъэсым Темыр Кавказым илъэпкъ театрэхэм яфес­тивалэу Владикавказ щыкIуагъэм Iоф­шIагъэу «Что тот султан, что этот» (С. Ван­нус) зыфиIорэр къыщыхагъэщыгъагъ. Художественнэ гупшысэкIэ куоу, екIолIэкIэ гъэшIэгъонэу хэлъым ихьатыр­кIэ анахь дэгъоу къыхахыгъэ спектакли 5-мэ ахалъытагъ. ПстэумкIи Рэмэзан Iоф зишIэрэ илъэс 35-м къыкIоцI спектакли 100-м нахьыбэ адэлэжьагъ. Ау шъхьащытхъужьыныр ащ икIасэп, даушыгъи лъыхъурэп. ШIу ылъэгъурэ Iофым ыпсэ хэлъэу хьалэлэу фэлажьэ. Ау непэ сэнэхьатыбэм ягумэкIыгъо Рэмэзани зэредзэ — театрэм исценографие инеущырэ мафэ зыфэдэщтым ыгъэгупсэфырэп. ИIоф лъызыгъэкIотэщт ныбжьыкIэхэр къыфэкIонхэм ренэу ежэ, хъун фэдэхэм ежьыри алъэхъу.

«Непэ, ары, гъотыгъуаех ныбжьыкIэхэр, анахьэу кIалэхэр. Сэ зэрэслъы­тэрэмкIэ, декорациехэм ягъэхьазырын дэлэжьэн фаер хъулъфыгъ. ГъучIыр, пхъэр, Iэмэ-псымэ зэфэшъхьафхэр зе­тэхьэх, етIани техническэ гупшысакIэ IэкIэлъын фае. Iоф зышIэн ныбжьыкIэхэр дгъотыхэрэп. Аужырэр къызытфэкIуагъэр 2017-р ары, шъыпкъэ, ар пшъэшъэжъый. Ау иIофшIакIэ сыгу рехьы», — еIо Рэмэзан.

Непи Рэмэзан IофшIэныбэ къыпыщылъ. ИлъэсыкIэм ипэгъокIэу «12 месяцев» зыфиIорэ кIэлэцIыкIу къэгъэлъэгъоным игъэуцун дэлажьэ. Ащ фэшъхьафэу Къуе­къо Налбый итхыгъэу «СышъолъэIу, сыжъугъэтIылъыжь» зыфиIоу Кукэнэ Мурат ирежиссерэу икIэрыкIэу агъэуцужьырэм Iоф дешIэ. Лъэхъаным, щыIэныгъэм зэхъокIыныгъэу щыхъухэрэм адиштэу ащ исценографие ыгъэпсыным дэлажьэ. IофшIэным изэфэхьысыжь зыфэдэр шIоигъоныгъэ зиIэхэм шIэхэу зэрагъэлъэгъун алъэкIыщт. ИлъэсыкIэу къэблагъэрэм ипэгъокIэу ахэр къагъэлъэ­гъощтых.

Анцокъо Ирин. Сурэтхэр: АР-м итеатральнэ зэхахь.