Къихьащт 2024-рэ илъэс бюджетым ыкIи 2025 — 2026-мкIэ агъэнэфа­гъэхэм афэгъэхьыгъэ хэб­зэгъэуцугъэр щаштагъ АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм я XXX-рэ зичэзыу зэхэсыгъоу непэ иIагъэм.

Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, министрэхэм я Кабинет хэтхэр, федеральнэ ыкIи шъо­лъыр къулыкъухэм, муниципальнэ образованиехэм ялIыкIохэр, нэмыкIхэр. Ар зэрищагъ Парламентым и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм.

«Публичнэ едэIунхэр», етIанэ бюджет, финанс, хэбзэIахь ыкIи экономикэ политикэмкIэ, предпринимательствэмкIэ ыкIи Iэ­кIыб зэпхыныгъэхэмкIэ Парламен- тым и Комитет изэхэсыгъуи­тIу къызэпызычыгъэхэ законопроектэу бюджетым фэгъэхьыгъэм ятIонэрэ еджэгъум фагъэ­хьа­зырзэ гъэтэрэзыжьын 43-рэ фашIыгъ. Ахэри къыдэлъытагъэ­хэу ащ ихахъохэр сомэ миллиард 35,6-рэ хъугъэ. Ащ щыщэу хэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахьхэр сомэ миллиард 17,2-рэ, зымыгъэзэжьыщт мылъкур сомэ миллиард 18,4-рэ. Бюджетым ихъарджхэр сомэ миллиард 37,2-м ехъу, щыкIагъэу сомэ миллиардрэ миллион 600-рэ фэхъущт.

«Правительственнэ сыхьатэу» яIагъэр лъэпкъ проектэу «Экологиер» республикэм зэрэщыпхыращырэм фэгъэхьыгъагъ. Ащ къыдыхэлъытагъэхэм ягъэцэкIэн пае аштэгъэ федеральнэ проектхэм ащыщэу «Зыфэдэ щымыIэ псы объектхэм якъы­зэ­тегъэнэн», «Пыдзэфэ пытэхэм узэрадэзекIощт комплекснэ сис­темэр», «Мэзхэм якъызэтегъэнэн» зыфиIохэрэр Адыгеим щыпхыращых. Мыхэм яшIуагъэ­кIэ псы къабзэр цIыфхэм аIэ­кIэзгъэхьэрэ системэр, пыдзэфэ пытэхэм ядэщын исистемэ рес­публикэм щагъэкIэжьых, мэзхэм чIыпIэу аубытырэм хагъахъо, ахэм къащыкIын фае­хэм ячылэпхъэкIэ IэпэчIэгъанэр нахьыбэ ашIыгъ.

Джащ фэдэу псыхэм якъызэтегъэнэн фэгъэхьыгъэ проектым ишIуагъэкIэ псыхъоу Фарзэ щы­щэу километри 6,2-рэ агъэкъабзэ, ащ сомэ миллион 17,1-рэ пэIуагъэхьащт.

Доклад ужым депутатхэр зыгъэгумэкIыхэрэр къыраIотыкIыгъэх. АР-м и ЛIышъхьэ пыдзэфэ пытэхэм ядэщын аужырэ уахътэм къызэрэщыкIагъэм епхы­гъэу къаIуагъэхэм джэуап къыритыжьзэ, мы лъэныкъомкIэ Iофыгъоу щыIэхэм зэращыгъуазэр къыхигъэщыгъ, ядэгъэзыжьынкIэ хэ­кIыпIэу щыIэхэм къащигъэгъозагъэх. Мыекъуапэ имызакъоу, цIыфыбэ зыдэс нэмыкI псэупIэ­хэми гумэкIыгъохэр яIэх. Ащ фэшI шъолъыр операторым хэ­кIыр зэрэIуищырэ транспортым ипчъагъэ нахьыбэ ашIыщт, бакхэм арызы зыхъукIэ, графи­кым димыштэрэми, игъом ахэр унэкIыгъэнхэм пае ахэм алъыплъэнхэу видеокамерэхэр чIыпIэ заулэмэ ащагъэуцущтых. Ащ ишIуагъэ къакIомэ, нахьыбэ ашIыщтых. Муниципальнэ образованиехэм япащэхэми хэкIым идэщын нахь чанэу анаIэ тырагъэтынэу КъумпIыл Мурат пшъэрылъ къафишIыгъ.

УФ-м и Правительствэ и Тхьа­матэ игуадзэу Татьяна Голиковам фэгъэзэгъэ джэпсалъэу депутатхэм аштагъэр кIэлэ­егъа­джэу ныбжьыр нэмысызэ страхованиемкIэ пенсиер зыфагъэ­нафэхэрэм япхыгъ. КIэлэцIыкIухэм еджапIэм чIэмыхьэхэзэ гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ учреждениехэм физическэ культурэмкIэ инструкторэу ачIэтхэр ары зигугъу ащ къыщашIырэр.

КIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм кIэлэегъэджэ IофшIэныр ащызы­гъэцакIэу аныбжь нэмысызэ пенсием кIон амал зиIэхэм яспискэу УФ-м и Правительствэ къыгъэнэфагъэм ахэр хэтхэп. Ар мытэрэзэу тидепутатхэм алъытэ. Сыда пIомэ, физкультурэмкIэ инструкторхэм кIэлэцIыкIухэм япсауныгъэкIэ шIуагъэ къэзытыщт упражнениехэр ара­гъашIэх, языгъэпсэфыгъо уахътэ афызэхащэ, егъэджэнхэр зы­щыкIорэ уахътэм ящынэгъончъагъэ лъэплъэх, ищыкIагъэмэ врачыр къэмыкIозэ IэпыIэгъу афэхъух, нэмыкIэуи пшъэрылъ зэфэшъхьафыбэ яI. Адыгеим и Парламент идепутатхэм а зэ­пстэур къыдалъытэзэ, кIэлэцIыкIу еджапIэхэм физкультурэмкIэ ащезгъаджэхэрэу пенсием на­хьыжьэу кIощтхэм яспискэ хэгъэ­хьэгъэнхэм кIэщакIо фэхъугъэх.

Пстэумэ ауж АР-м и ЛIы­шъхьэу КъумпIыл Мурат гущыIэр ыштагъ. ЗэшIохыгъэ хъугъэхэм кIэкIэу къатегущыIэзэ, бюджет ахъщэр зыпэIуагъэхьанэу 2023-рэ илъэсымкIэ агъэнэфэгъэгъэ пшъэрылъыр муниципальнэ образованиехэм ыкIи республикэм зэрэщытэу зэрэщагъэцэкIагъэр къыхигъэщыгъ. Социальнэ проектэу рахьыжьагъэхэр зэкIэ пIа­лъэхэм адиштэу пхыращых, ары пакIошъ, гъогухэм яшIынкIэ 2024-у къихьащтымкIэ агъэнэ­фэгъагъэхэр мы илъэсым аухыщтых.

ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр: А. Гусев.