Пынджым икъыдэгъэкIыжьын фытегъэпсы­хьэ­гъэ заводыкIэ Адыгеим шIэхэу иIэ хъущт.

Красногвардейскэ районым имэкъумэщ хъызмэтшIапIэу «Хъунаго Г. Д» зыфиIорэр ащ ишIын къуаджэу Джамбэчые игъэкIотыгъэу щыдэлажьэ. Iоф­шIэнхэр мыгъэ аублагъэх. Лэ­жьыгъэ гъушъалъэм игъэуцункIэ заводым игъэпсын рагъэжьагъ, иIофшIакIи мы илъэсым Iуа­хыжьыгъэ гъэбэжъумкIэ ауплъэ­кIугъ. Сыхьатым къыкIоцI тонн 35-рэ егъэгъушъы.

«Ары, тонн 350 — 400 фэдизыр зы мэфэ IофшIэгъум къыкIоцI мыгъэ дгъэгъушъыщтыгъ. Ащ ишIуагъэ лэжьыгъэм ишынэгъакIэ инми, кIодыным тытемыщыныхьэу Iутхыжьын тлъэкIыгъ. ГущыIэм пае, ыпэкIэ ощх къызещхырэм, шынэгъакIэр процент 17 зыхъурэм пынджыр тыугъои­жьынэу тыщынэщтыгъэмэ, джы ащ фэдэ гумэкIыгъо тиIэжьэп. Джы илэбыгъэ фэдитIукIэ нахьыбэми тыкъыгъэщтэжьырэп, тIогъогогъо дгъэгъушъын тэлъэкIы. Ар хэхъоныгъэшху», — къадэ­хъугъэр игуапэу къеIуатэ хъызмэтшIапIэм иагрономэу Евгений Белозор.

Джы пынджыр къыдэзыгъэ­кIыжьыщт заводым игъэуцун ыуж ихьагъэх. ИщыкIэгъэ псэуалъэм ызыныкъо къащэфыгъах. Хъыз­мэтшIапIэр зытетыщт чIыгур Iоф­шIэнхэм афагъэхьазырыгъ, псэуалъэу агъэуцущтым ылъачIэ зэтырагъэпсыхьагъ, псы шIой IущыпIэр агъэтэрэзыгъ. Уае зы­щымыIэ мэфэ ошIухэр къызфагъэфедэхэзэ заводым ишIын Iоф дашIэ.

«ХъызмэтшIапIэм ыкIуачIэ иныщт. Чэщ-зымафэм гъомы­лэпхъэ хьазырэу пындж тонни 100 къыдигъэкIыжьыщт. Тэ къэд­гъэкIырэ лэжьыгъэр имыкъу зы­­хъукIэ, нэмыкIхэм къащытщэфызэ тшIыщт. Заводым игъэуцун тимылъкукIэ тыфырикъущтэп. Арышъ, къэралыгъо IэпыIэгъур агъэфедэщт», — къыддэгощагъ Евгений Белозор.

Пынджым икъыдэгъэкIыжьын фытегъэпсыхьэгъэ заводым ишIын хъызмэтшIапIэр игъорыгъоу къекIолIагъ. ИлъэсипшIыкIэ узэкIэIэбэжьмэ ар зыщагъэу-цущт чIыпIэр нэкIыгъэ. Джы непэ гъушъалъэм нэмыкIэу хьамбарышхохэр щагъэуцугъэх, мэ­къу­мэщ техникэр зэкIэ дэт, ахэр зыщагъэцэкIэжьыщт чIыпIэри зэ­тырагъэпсыхьэ.

«Пынджлэжьыныр Джамбэчые апэ къыдэзыхьажьыгъэр си­шъхьэгъус. Илъэс 30-рэ щамылэжьыжьэу, ыуж икIыжьы­гъэ­хэу щытыгъ. Бэрэ егупшысагъ, псынкIэ зэрэмыхъущтыр къыгурыIощтыгъ, ау арэу щыт нахь мышIэми, пынджым дэлэжьэнэу тыриубытагъ. А лъэхъаным бэмэ къыдырагъэштагъэп, ау къыгоуцуагъэхэри къахэкIыгъэх. Джаущтэу ыуж ихьи, псырыкIуапIэхэу илъэс пчъагъэхэм Iофынчъэу щытыгъэхэр зэтыригъэуцожьыгъэх, ыукъэбзыгъэх, чъыгхэр арытыупкIыгъэх. Джащ къыщегъэжьагъэу илъэс 20-м къехъугъэу тиунагъокIэ пынджыр къэтэгъэкIы», — къеIуатэ хъыз­мэтшIапIэм ипащэу Хъунэго Гощпакъэ.

Красногвардейскэ районым непэ пындж хьасэхэр анахьыбэу щызылэжьырэр Хъунэго Гощпакъ ары. Мыгъэ ащ чIыгу гектар 1300-мэ пындж ащишIагъ, тонн мини 8 хъурэ лэжьыгъэр ыIо­жьыгъ. Илъэс 20-м ехъукIэ узэ­кIэ­Iэбэжьмэ бэджэнд чIыгу гек­тари 100-кIэ ишъхьэгъусэрэ ежьыррэ яIофшIэн аублэгъагъ.

«ЦIыфхэм ячIыгу Iахьхэр бэджэндэу къаIытхыхи, джащкIэ едгъэжьэгъагъ. Джы мыгъэ Джамбэчые ичIыгу гектар 300-м нэмыкIэу Еленовскэ къо­джэ псэупIэми гектар 937-рэ бэджэндэу къыIытхыгъ. Ахэми уащылэжьэнэу щытыгъэп. Мэзы­шхо хъугъэхэр ахэтыгъэх, зэхэ­кIыхьэгъагъэх, псырыкIуапIэхэр шIоилъэ хъугъагъэх. Джащ фэдизыр дгъэкъэбзагъэ. Iофышхо пылъ пынджыр къэбгъэкIыным. ЕтIанэ къыбготэу къыбдэлажьэ­рэми мэхьанэшхо иI. Агрономэу Евгений Белозор, Iоф пчъагъэ зэдэзыхьэу Анатолий Лоренскэм, Иван Шумейкэм, Иван Поно­маренкэм, Джолэ Аслъан, Би­шъэкъу Нарт аIэ зэкIэдзагъэу мэлажьэх. Сафэраз зэкIэми», — тыщегъэгъуазэ Гощпакъэ.

Ащ къызэриIуагъэмкIэ, хьэмрэ коцымрэ ягъэпшагъэмэ, пынджым икъэгъэкIын пэIухьэрэ ахъщэр нахьыб. Ащ къыхэкIыкIэ чIыгулэжьхэм зэращэрэ уасэр федэ хъурэп. Заводым ишIын ары иушъхьагъури. Непэ щыIэ уасэхэмрэ пынджым илэжьын текIуадэрэмрэ къэплъытэжьымэ, ежь-ежьырэу ялэжьыгъэ къыдагъэкIыжьымэ Iофэу ашIэрэм нахь зыкъыгъэшъыпкъэжьыщтэу ащ елъытэ.

«Нахь федэщт, сыда пIомэ тэ лэжьыгъэр зэрэтIахырэм елъытыгъэмэ, тучанхэм ащ фэдитIу уасэ иIэу ащэ. ЗыщыIудгъэкIыщтхэр джырэкIэ дгъэнэфагъэп, ау тиIофшIэн тыублэмэ, ахэри гъотыгъуае мыхъущтэу тэлъытэ, — еIо Хъунэго Гощпакъэ.

Заводыр зэтырагъэуцомэ къы­дагъэкIыжьыщт лэжьыгъэр джырэкIэ хьазырэу щылъ. Хъыз­мэтшIапIэм мыгъэ къыгъэкIыгъэ коцыр зэкIэ ымыщэу хьамбархэм ащиухъумагъ. ПстэумкIи чIыгу гектар 1300-мэ пындж тонн мини 8-р ащиIожьыгъ, гурытымкIэ гектарым центнер 60 къыра­хыгъ. Нахь къэгъэлъэгъон инхэр яIэ­хэуи хъугъэ, ау мы илъэсым щыIэгъэ огъум зэтыриIэжагъэх. «ЕтIанэ мы илъэсым пынджыр кIасэуи щырапхъыгъ, ом изытет тигъэгужъуагъ. ЧъыIагъэ, псыри фэбагъэп. ЦIыфхэри, чылапхъэ­ри, техникэри тиIэу шъофмэ тарыхьан тлъэкIыгъэп. ЫужкIэ огъугъэ, Лабэ къикIырэ псыри мэкIагъэ. Хьасэ пэпчъ нэплъэгъум идгъэкIыгъэп, псыр икъоу лэжьыгъэм кIэтын фэягъ. Ары нахь мышIэми, зэфэхьысыжьым тегъэразэ. Пындж лъэпкъиплI къэдгъэкIыгъ: «Рапан», «Аполон», «Полевик», «Партнер». Ахэр язытеткIэ дэгъу дэдэх. ЗэкIэри зэхэушъхьафыкIыгъэхэу хьамбархэм ачIэлъых», — къыт­феIуатэ хъызмэтшIапIэм иIофышIэу Анатолий Лоренскэм.

ХъызмэтшIапIэм техникэу ыгъэ­лажьэрэр зэкIэ ежь ий: ком­байнитIу, тракторхэр, лъа­шъохэр ыкIи нэмыкI псэуалъэу чIыгум ищыкIагъэхэр. Ахэм ащыщхэр лизингкIэ къыщэфы­гъэх. Къэралыгъо IэпыIэгъур къызфигъэфедэнэу амал щыIэмэ блигъэкIырэп.

«Республикэм и ЛIышъхьэ къыщегъэжьагъэу район пащэм, мэкъу-мэщымкIэ гъэIорышIапIэм анэсыжьэу сазэрэфэразэр яс­Iомэ сшIоигъу. Ренэу анаIэ къыттет, IэпыIэгъуи къытфэхъух. Ари зымыуасэ щыIэп», — къыхегъэщы Хъунэго Гощпакъэ.

КIымафэр тапэ илъми, заводым ишIын хъызмэтшIапIэм зэпигъэущтэп. Къызэтезгъэуцохэ­рэр оелэ мафэхэр ары. Ощхыр къызэтеуцомэ псэолъэшI Iоф­шIэнхэм алъыпадзэжьыщт. Пэ­рыохъу ямыIэу рахьыжьагъэр къадэхъумэ, къихьащт илъэсым имэзэе мазэ ыкIэм — гъэтхапэм пынджым икъыдэгъэкIыжьынкIэ заводыкIэм иIофшIэн ригъэжьэщт.

Анцокъо Ирин. Сурэтыр авторым иех.