Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIуагъэкIэ Адыгэ Республикэм итхылъеджапIэхэу уахътэм диштэу зэтырагъэпсыхьагъэхэм ащыщ Фэдз дэт модельнэ тхылъеджапIэр.

— Проектым епхыгъэ зэнэ­къокъум тыхэлажьи, мы илъэсым, Iоныгъом и 12-м, культурэм и Унэ хэтэу модельнэ тхылъеджапIэ къызэIутхыгъ. Мультимедийнэ ыкIи макъэр къэзытырэ псэуалъэхэмкIэ ар зэтегъэпсыхьагъ, аужырэ технологиехэр щыгъэфедагъэх. Тхылъым зэрэщеджэщтхэм имызакъоу, шъхьадж сэнаущыгъэу хэлъым мыщ зыщыри­гъэушъомбгъун ылъэкIыщт, — къыIуагъ тхылъеджапIэм ипа­щэу Апэзэо Зуриет.

Модельнэ тхылъеджапIэр ныбжь зэфэшъхьаф зиIэхэм атегъэпсыхьагъ, лъэхъаным къызыдихьыгъэ зэхъокIыны­гъэхэр къыщыдэлъытагъэх, Iэмэ-псымэу чIагъэуцуагъэхэм ар къаушыхьаты: чIыпIэу тхы­лъым узщеджэн плъэкIыщтхэр, зэдэгущыIэгъухэр зыщызэхэпщэщтхэр, фильмхэм узщяплъы­шъущтхэр, шахмат узщешIэ­шъущтхэр гъэнэфагъэх.

— Лъэпкъ проектэу «Культурэр» щыIэныгъэм зэрэщыпхыращырэм амалышIухэр къетых. ТхылъеджэпIакIэм нахь цIыфыбэ зэрещалIэ, ягъэсэныгъэ зэрэщыхагъахъорэм ыкIи культурнэ-егъэджэн Iофхэр зэрэщызэшIуахыхэрэм ямызакъоу, язэщ тырагъэунэуи къоджэдэсхэр къэкIох. ЯмышIыкIэу гъэпсыгъэ мыщ фэдэ чIыпIэр кIэлэцIыкIу­хэми ашIогъэшIэгъон. Анахьэу сигуапэу къыхэзгъэщы сшIои­гъор цифрэ технологием епхыгъэ зэхъокIыныгъэхэр тищыIэныгъэ щыщ зэрэхъухэрэр ары, — еIо Зуриет.

Модельнэ тхылъеджапIэр гъэсэныгъэмрэ культурэмрэ ягупчэ хъугъэ. КIэу чIагъэуцогъэ техникэм лIэуж зэфэшъхьафхэр зэфещэх. ТхылъеджапIэм ифонд тхылъ 1364-рэ къыхэхъуагъ. Хэти шIогъэшIэгъон лъэныкъомкIэ ишIэныгъэхэм ахигъэхъоным иамал тхылъеджапIэм щегъоты.

Теплъэ дахэ зиIэ унэу тхы­лъыр къызщаратырэр агъэ­псыгъ, планшетыр ыкIи ноутбукыр цIыфхэм агъэпсэолъэн алъэкIы, джащ фэдэу гъэзетхэр ыкIи журналхэр чIэлъых.

— Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэм ипортал тиI. Тхылъэу мыщ чIэмылъхэр ащ къыра­гъотэнхэ алъэкIы. КIэлэеджа­кIохэр тхылъхэм афаехэу къызэрэкIохэрэм нэмыкIэу Iофтхьабзэхэр зызэхатщэхэкIэ, ахэм къятэгъэблагъэх. НыбжьыкIэхэм ямызакъоу, зыныбжь хэкIотагъэхэри тхылъеджапIэм къэкIох, еджэнхэу тхылъхэр аштэх. Анахьэу адыгэ лъэпкъым фэгъэ­хьыгъэ тхылъхэр ашIогъэшIэгъо­ных, — къыIуагъ Зуриет.

Джащ фэдэу Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэмкIэ агъэфедэрэ интерактивнэ панелэу лъэныкъуабэкIэ зишIуагъэ къакIорэр унэм ит, зэIукIэгъухэр, цIыф гъэсагъэхэр къырагъэблагъэхэзэ, Iэнэ хъураехэр, темэ гъэшIэгъонхэмкIэ конференциехэр зэхащэнхэ амал джы яI. ТхылъеджэпIакIэм технологиякIэхэм чIыпIэ щыряI, компьютерхэм, Интернетым яшIуагъэкIэ яамал­хэм ахэхъуагъ. Анахь тхылъеджэкIо цIыкIухэм апае зал ащ къыщызэIуахыгъ.

— Анахь узыгъэгушIорэр кIэлэцIыкIу шъолъырым мультистудие зэриIэр ары — ар творческэ студиеу щыт, ащ ихьатыркIэ кIэлэцIыкIухэм ежь-ежьырэу яапэрэ мультфильмэхэр зэхагъэуцонхэ, якIэсэ пшысэхэм ахэтхэр къагъэгущыIэнхэ алъэкIы. КIэлэцIыкIу­хэм атегъэпсыхьэгъэ интерактивнэ джэхашъор ыкIи глобусыр, шлемыр лъэшэу тхылъеджэ цIыкIу­хэм къашъхьэпэщтых зыфэдэ щымыIэ «зекIохэр», тхылъеджапIэр къамыбгынэу, виртуальнэ шIыкIэм тетэу, ашIынхэмкIэ, — къытфеIуатэ тхылъеджапIэм иIофышIэу Быжь Саидэ. Рэхьатэу тхылъ еджэ зышIоигъохэм апае ятIонэрэ къатым чIыпIэ афыхахыгъэу тIысыпIэхэр чIэтых.

Фэдз щыщ композитор цIэ­рыIоу Тхьабысымэ Умарэ ишIэжь фэгъэхьыгъэу тхылъ­еджапIэм музей къыщызэIуа­хыгъ. Ар дахэу зэтыригъэпсы­хьагъ тхылъеджапIэм иIофышIэу ГуашIэ Заретэ. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан У. Тхьабысымэм лIыгъэу зэрихьагъэр къэзыушыхьатырэ медальхэр, Iалъмэкъэу ыIыгъыгъэр, ибын-унагъо ыкIи иныбджэгъугъэхэм ясурэтхэр зыдэт альбомыр, ыусыгъэ орэдхэр зытет кассетэхэр, нэмыкI­хэр чIэлъых. Къоджэдэсхэм ямызакъоу, хьакIэу чылэм къа­кIохэрэри мыщ къырагъэбла­гъэх, ашIогъэшIэгъонэу композитор цIэрыIом итворчествэ зыщагъэгъуазэ.

КIАРЭ Фатим. Сурэтхэр авторым иех.