Тыгъэгъазэм и 1-м СПИД-м пэуцужьыгъэным и Дунэе мафэ хагъэу­нэфыкIы. 1988-рэ илъэсым псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием мы мафэр ыгъэ­нэфагъ.

Псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием къызэритыгъэмкIэ, эпидемиер къызежьагъэм къыщегъэ­жьа­гъэу мы узыр нэбгырэ миллион 85,6-мэ къапыхьагъ, СПИД-м ыпкъ къикIыкIэ нэбгырэ миллион 40,4-мэ ядунай ахъо­жьыгъ.

Урысыем СПИД-р апэрэу цIыфым къызыщыхагъэщыгъэ 1987-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2022-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 31-м нэс а узыр нэбгырэ 162955-мэ къапыхьагъ, 461879-мэ ядунай ахъожьыгъ.

ВИЧ-инфекциер бэу къызэузыхэрэр зыдэщыIэ шъолъырхэм Урысыем и Къыблэ ахалъытэрэп нахь мышIэми, узыр къапыхьэгъакIэу хъугъэ-шIагъэхэр атхых, зэрэзэпахырэм хэхъо. 2023-рэ илъэсым мэкъуогъум и 30-м ехъулIэу Урысыем и КъыблэкIэ ар къызэузыгъэхэм япчъагъэ нэбгырэ 82138-рэ хъугъэ. А пIалъэм къыкIоцI узыр къапыхьэгъакIэу хъугъэ-шIэгъэ 3589-рэ агъэунэфыгъ, 2022-рэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, проценти 2,3-кIэ ар нахьыб.

ВИЧ-м лъыплъэнхэу зырагъэжьагъэм къыщегъэжьагъэу Адыгеим мы узыр яIэу нэбгырэ 1593-рэ щагъэунэфыгъ. Ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм къахэкIыкIэ нэбгырэ 481-мэ, ахэм ащыщэу ВИЧ-м ыпкъ къикIыкIэ – 258-мэ ядунай ахъожьыгъ. Тызыхэт илъэсым имэзипшI къыкIоцI хъугъэ-шIэгъэкIэ 79-рэ (икIыгъэ илъэсым – 76-рэ) къыхагъэщыгъ.

ВИЧ-р зиIэ нэбгырэ 984-рэ Адыгэ Республикэм щэпсэу, 787-р — диспансернэ учетым хэтых, ахэм ащыщэу 722-мэ антиретровируснэ терапие афашIы, ар зылъыплъэхэрэ пчъагъэм ипроцент 91,7-рэ мэхъу.

ВИЧ-инфекцием зыщылъыплъэхэрэ уахътэм къыщегъэжьагъэу ар зиIэ бзылъфыгъэу республикэм исхэм пстэумкIи сабый 203-рэ къафэхъугъ, мы илъэсым имэзипшI нэбгырэ 15.

2023-рэ илъэсым имэзипшI ВИЧ-р яIэмэ агъэунэфынэу Адыгеим щыпсэурэ нэбгырэ 115103-рэ ауплъэкIугъ. БлэкIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ пчъагъэр 76400-рэ хъущтыгъ.

Мы гумэкIыгъом цIыфхэр щыухъумэ­гъэнхэмкIэ, эпидемиер къызэтегъэуцо­гъэнымкIэ къэралыгъом IофшIэнышхо ешIэ. ВИЧ-м зимыушъомбгъунымкIэ Стратегиеу аштагъэм пшъэрылъэу иIэр 2030-рэ илъэсым ехъулIэу мы узыр апэрэу къызыхагъэщыхэрэм ыкIи зидунай зыхъожьыхэрэм япчъагъэ нахь макIэ шIыгъэныр ары. Ащ пае узым икъэбар, ар къызэрэппымыхьащтымкIэ узэрэ­зыфэсакъыжьын фэе шIыкIэхэр, ВИЧ-р къызэузыгъэхэр вирусыр нахь еIы­хынымкIэ зэрэзэIэзэжьыщтхэр къафэIо­тэгъэнхэм мэхьанэшхо иI. ВИЧ-р зимыIэ лIэуж къэтэджыныр ары зэрэду­наеу зыфэбэнэн фаер.

Хэтрэ цIыфи ыгу къыгъэкIыжьын фаер ипсауныгъэ ежь ыIэ зэрилъыр ары. ВИЧ-р къызхагъэщыгъэр зыфэсакъыжьэу, игъом терапие ышIы зыхъукIэ, ипсауныгъэ изытет лъэшэу къыщыкIэщтэп.

ШIоигъэныгъэ зиIэ пстэуми ВИЧ-инфе­кциер апкъышъол хэлъымэ къэзыгъэлъэ­гъощт уплъэкIуныр ыпкIэ хэмылъэу афашIын алъэкIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае ар зыми зэримылъэгъущтыр.

СПИД-м ыкIи зэпахырэ узхэм афэгъэ­хьыгъэ игъэкIотыгъэ къэбарыр хэти ыгъотын ылъэкIыщт зэпахырэ узхэм зы­щя­Iэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым зыфигъазэмэ. Ащ пае телефон номерэу 8 (8772)52-32-86-м Iоф ешIэ.

ЛЪЭУСТЭНДЖЭЛ Роз. Сымэджэщым иврач шъхьаI.