Наркотикхэр хэбзэнчъэу къызэрэрагъэкIокIыхэрэм епхыгъэ хъугъэшIагъэхэм апкъ къикIэу мы аужырэ илъэсхэм цIыфхэм ясоциальнэ, экономикэ Iофыгъохэр ыкIи яшIыкIэ-зекIуакIэхэр зэщыкъуагъэ зэрэхъугъэм щынагъо къеты, къэралыгъом ищынэгъончъагъэ къы­кIырегъэчы.

Наркотикхэр зыгъэфедэхэрэм япсауныгъэ ыкIи ящыIэныгъэ зэщыкъуагъэ зэрэхъурэр зэкIэми ашIэ, ау ащ къыгъэуцухэрэп.

АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ наркотикхэм хэбзэнчъэу ягъэзекIон лъыплъэрэ игъэIорышIапIэ къы­зэрэщаIуагъэмкIэ, наркотикхэм япхыгъэ гумэкIыгъор анахь Iофыгъо шъхьаIэу ыпашъхьэ щытхэм зэу ащыщ. Мыщ епхыгъэ бзэджэшIагъэхэр ыкIи хэ­бзэукъоныгъэхэр нахь макIэ шIыгъэнхэмкIэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн ишIогъэшхо къызэрыкIорэр къыхагъэщы.

2023-рэ илъэсым имэзи 10-у пыкIыгъэм наркотикхэм япхыгъэ бзэджэшIэгъи 180-рэ тиреспуб­ликэ щызэрахьагъэу агъэунэфыгъ. Ахэм ащыщэу 153-р зэхафыгъ.

Наркотикхэр хэбзэнчъэу къы­зэрэрагъэкIокIыхэрэм епхыгъэ бзэджэшIэгъэ хьылъэ ыкIи хьы­лъэ дэдэ зэрахьагъэу хъугъэ­-шIэгъи 113-рэ агъэунэфыгъ. Джащ фэдэу наркотикыр IузыгъэкIыщтыгъэ нэбгырэ 94-рэ къаубытыгъ.

Мыщ фэдэ бзэджэшIагъэ зезыхьэгъэ нэбгыри 163-мэ уголовнэ Iофхэр къафызэIуа­хыгъэх. Хэбзэнчъэу къырагъэ­кIокIыщтыгъэ наркотик килограмм 23-рэ грамм 423-рэ бзэ­джашIэхэм къапкъырахыгъ.

2023-рэ илъэсым имэзи 9-у пыкIыгъэм изэфэхьысыжьхэмкIэ Урысыем и МВД ичIыпIэ къулыкъухэмкIэ АР-м щыIэ ведомствэм я 4-рэ чIыпIэр ыIыгъ. Къыблэ федеральнэ шъолъырымкIэ пэ­рытныгъэр еубыты.

ГущыIэм пае, АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ наркотикхэм хэбзэнчъэу ягъэзекIон лъыплъэрэ игъэIоры­шIа­пIэ икъулыкъушIэхэм 2022-рэ илъэсым бзэджэшIэ купым хэт­хэм къэбарлъыгъэIэс амал­хэр къызфагъэфедэзэ зэра­хьэгъэ бзэджэшIагъэр къычIагъэщыгъ. Наркотик зыхэлъ пкъыгъохэр Украинэм къыращыхэзэ Урысыем (Адыгэ Рес­публикэм, Краснодар краим, Ростов ыкIи Воронежскэ хэку­хэм, нэмыкIхэми) къаращэхэзэ къаубытыгъэх.

ХэбзэухъумакIохэм опера­тивнэ-лъыхъун Iофтхьабзэу зэ­рахьагъэхэм яшIуагъэкIэ наркотик килограмм 53-м ехъу къапкъырахыгъ. Мы хъугъэ-­шIагъэмкIэ уголовнэ Iоф къызэIуахыгъ, ащ хьыкумыр хэп­лъэнэу фагъэхьыгъ.

Ведомствэм пшъэрылъ шъхьа­Iэу иIэхэм ащыщ шIуагъэ къэзытырэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн. Хэбзэнчъэу наркотикхэр къызэрэрагъэ­кIокIыхэрэм игумэкIыгъо об­щественностым ынаIэ тыры­рагъэдзэным, цIыфым ипсау­ныгъэкIэ ащ иягъэу къакIорэр зэхягъэшIэгъэным ыкIи хэ­бзэухъумакIохэм цыхьэу афа­шIырэм зыкъегъэIэтыгъэным афэшI АР-м хэгъэгу кIоцI Iоф­хэмкIэ и Министерствэ епхыгъэ наркокъулыкъум иотдел АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэны­гъэмрэкIэ и Министерствэ, му­ниципальнэ образованиехэм, общественнэ объединениехэм ялIыкIохэр игъусэхэу Iофтхьа­бзэхэр зэхещэх.

2023-рэ илъэсым ищылэ мазэ къыщегъэжьагъэу мэзаем нэс АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ АР-м гъэсэны­гъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ игъусэу социальнэ рекламэмкIэ шъолъыр зэнэ­къокъоу «ЩыIэныгъэр тызэ­гъусэу къэтэжъугъэухъум» зыфиIорэр рагъэкIокIыгъ. Ащ зэ­кIэмкIи IофшIэгъэ 50 къыра­хьылIагъ, зэнэкъокъум текIоныгъэр къыщыдэзыхыгъэхэр щытхъу тхылъхэмкIэ ыкIи шIухьафтынхэмкIэ къыхагъэщыгъэх.

Наркотикхэр хэбзэнчъэу къы­зэрэрагъэкIокIыхэрэм пэуцу­жьыгъэным общественностыр къыхэгъэлэжьэгъэным, наркотикым пыщэгъэ цIыфхэм ягъэ­хъужьынкIэ IэпыIэгъу афэхъугъэным, ахэр щыIэныгъэм хэгъэгъозэжьыгъэнхэм афэIорышIэрэ Урысые Iофтхьабзэу «Хьадэгъур зыщащэрэр къы­саIу» зыфиIорэр рагъэкIокIыгъ.

Iофтхьабзэм хахьэу гъэтхапэм и 15 — 24-м ыкIи чъэпы­огъум и 16 — 27-м Адыгеим иполицие икъулыкъушIэхэм цIыфхэм за­къыфагъэзагъ наркотикхэр хэ­бзэнчъэу къызэрэ­рагъэкIо­кIы­хэрэм, зэрагъэфе­дэхэрэм ыкIи ар зыхэлъ пкъыгъохэр зэрэ­IуагъэкIыхэрэм афэ­гъэхьыгъэ къэбархэм ащыгъуазэхэмэ хэгъэгу кIоцI къулыкъухэм макъэ арагъэIунэу.

Мэлылъфэгъум и 3 — 12-м ыкIи шэкIогъум и 13 — 22-м межведомственнэ зэхэубытэгъэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу «Дети России-2023» зыфиIорэр рагъэкIокIыгъ. Зыныбжь имыкъугъэхэр наркотикхэм ащыу­хъумэгъэнхэм, наркотикым пы­щагъэхэр къыхэгъэщыгъэн-хэм ыкIи мы уз щынагъом зэрарэу къафихьын ылъэкIыщтыр агурыгъэIогъэным Iофтхьабзэр фэгъэхьыгъагъ. Полицием иIофышIэхэр, еджапIэхэм япащэхэр, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьын къулыкъум, АР-м псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ ялIыкIохэр зэгъусэхэу кIэлэцIыкIухэм ыкIи ныбжьыкIэхэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр адызэрахьагъэх, зы­ныбжь имыкъугъэхэр зыщы­зэхахьэрэ чIыпIэхэр ауплъэкIугъэх, наркотикыр хэбзэнчъэу къезыгъэкIокIыхэрэр къыхагъэщыгъэх.

ЖъоныгъуакIэм и 22-м къыщегъэжьагъэу и 26-м нэс наркотикхэр ыкIи психотропнэ пкъы­гъохэр къезыгъэкIокIыхэрэм якъычIэгъэщынкIэ федеральнэ зэхэубытэгъэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэ зэхащагъ. Мыр окIофэ наркотикхэр хэ­бзэнчъэу къызэрэрагъэкIо­кIы­хэрэм епхыгъэ бзэджэшIэгъи 3 ыкIи административнэ хэбзэу­къоныгъи 8 тиреспубликэ къыщыхагъэщыгъ.

Джащ фэдэу 2023-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм къыщегъэжьа­гъэу чъэпыогъум нэс межведомственнэ пэшIорыгъэшъ Iоф­тхьабзэу «Мак-2023» зыфиIорэр рагъэкIокIыгъ. Мы Iофтхьабзэм ишIуагъэкIэ наркотикым епхыгъэ бзэджэшIэгъэ 13 агъэу­нэфыгъ, наркотик зыхэлъ вещество грамм 6851-рэ къы­пкъырахыгъ. Нэбгыри 113-мэ уголовнэ Iоф къыфызэIуахыгъ, 45-мэ административнэ пшъэ­дэкIыжь рагъэхьыгъ.

2023-рэ илъэсым мэкъуогъум и 19-м къыщегъэжьагъэу и 26-м нэс наркоманием ыкIи наркотикхэр хэбзэнчъэу къезыгъэ­кIокIыхэрэм апэуцужьыгъэным и Дунэе мафэ фэгъэхьыгъэ Iофтхьэбзэ 61-рэ тиреспубликэ щызэхащагъ, ахэм нэбгырэ 2300-рэ ахэлэжьагъ, 1790-р Iэтахъох.

Интернетыр къызфагъэфедэзэ наркотикхэм япхыгъэ бзэ­джэшIагъэхэр зэрэзэрахьэхэрэм фэшI хэбзэухъумакIохэм ренэу интернет-амалхэр ауплъэкIух. Мы илъэсыр къызихьагъэм къы­щыублагъэу наркотикхэр ыкIи психотропнэ веществохэр хэ­бзэнчъэу къызщырагъэкIокIыгъэ сайти 129-рэ Роскомнадзорым зэфишIыгъ.

«Остановиться вовремя» зыфиIорэ спектаклэр тирес­публикэ щэкIо. НыбжьыкIэхэр наркотикхэм апыщагъэ мыхъун­хэм мы Iофтхьабзэр фэIорышIэ.

Наркотикхэм апыщагъэхэр псынкIэу къыхагъэщынхэм фэшI гъэIорышIапIэм ицыхьэшIэгъу телефон Iоф ешIэ. Наркотикхэр хэбзэнчъэу зыгъэфедэхэрэм ыкIи къезыгъэкIокIыхэрэм якъэ­бар щыгъуазэхэм телефоным нэмыкIэу сурэтхэр ыкIи видеохэр мессенджер каналхэу «Telegram» ыкIи «WhatsАpp» зыфиIохэрэм арагъэхьынхэ алъэкIыщт.

АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ къэбарлъы­гъэIэс амалымкIэ ыкIи общест­веннэ зэпхыныгъэхэмкIэ иотдел наркотикым иягъэу къакIорэр ныбжьыкIэхэм агурыгъэIогъэным, мы лъэныкъомкIэ шIэныгъэу аIэкIэлъым хэгъэхъогъэным фэIорышIэрэ видеотехыгъэхэр къыгъэхьазырыгъэх. Адыгеим ит гъэсэныгъэм иучреждениехэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр ащызэхащэхэ хъумэ, мы къэтыныр агъэфедэ. Мы илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу ныбжьыкIэхэр къыхагъэлажьэхэзэ лекцие ыкIи зэдэгущыIэгъу 1400-рэ фэдиз республикэм щызэхащагъ.

2023-рэ илъэсым шэкIогъум и 1-м ехъулIэу наркотикхэр ыкIи психотропнэ веществохэр зыгъэфедэхэрэ зыныбжь имыкъугъэ нэбгыри 7 учетым хэт: Мые­къуапэкIэ нэбгыри 5, Тэхъу­тэмыкъое районымкIэ — 2.

Зыныбжь имыкъугъэ нэбгыри 7-мэ административнэ пшъэ­дэкIыжь арагъэхьыгъ. Ахэм ащы­щэу 3-р Мыекъуапэ, 4-р Тэхъутэмыкъое районым щыщых. БзэджэшIагъэ зезыхьэгъэ кIэлэ Iэтэхъуи 3-мэ алъэныкъокIэ уголовнэ Iофхэр къызэIуахыгъэх.

КIАРЭ Фатим. Сурэтхэр: АР-м и МВД.