Лъэпкъ проектхэм, къэралыгъо программэхэм амалэу къатыхэрэм яшIуагъэкIэ республикэм икъоджэ псэупIэхэм лъэныкъо зэфэ­шъхьаф­хэмкIэ хэхъоныгъэ ашIы, ахэр зэтырагъэпсыхьэх, цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зыкъеIэты.

Адрэ чылэхэм афэдэу Фэдз къоджэ псэупIэм гъэхъагъэхэри щыкIагъэхэри иIэх. Мы аужырэ илъэсхэм къуаджэм хэхъоныгъэу ышIыгъэхэм, тапэкIэ ащ чылэм ищыIэкIэ-псэукIэ на­хьышIу шIыгъэным, гъэхъагъэхэр ышIынхэмкIэ анахьэу ынаIэ зытыригъэтыщт лъэныкъохэм, нэмыкI Iофыгъохэм защыдгъэгъозэнэу Фэдз тыщыIагъ.

Къоджэ псэупIэм ипащэу Лъоснэкъ Рэмэзан къызэриIуагъэмкIэ, непэ чылэм унэ 819-рэ фэдиз дэт, нэбгырэ 2750-рэ щэпсэу, ахэм ащыщэу 500-м ехъур пенсием щыIэх.

Лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыдыхэлъытагъэу тIысыпIэ 300 зиIэ культурэм и УнакIэ мыщ агъэпсыгъ. Ащ ишIын пстэумкIи сомэ миллион 52-рэ пэIуагъэ­хьагъ, ищыкIэгъэ псэуалъэхэр чIагъэуцуагъэх. Мыщ ыпэкIэ щытыгъэ унэу 1956-рэ илъэсым ашIыгъагъэр къызэхэоным нэсыгъагъ. Джащ фэдэу культурэмкIэ шъолъыр программэм хэлажьэхи, аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ модельнэ тхылъеджапIэр культурэм и Унэ къыщызэIуахыгъ. Ащ зэкIэмкIи сомэ миллиони 3,5-рэ пэIуагъэхьагъ.

Псыхъоу Фэдз инэпкъхэр агъэпытагъэх, ащ игъэцэкIэжьын сомэ миллион 45-рэ тефагъ. Ащ нэмыкIэу бгы чапэм псы къызехыкIэ къуладжэхэм псы ­шIоир адэлъадэти, ар къиущтыгъ, цIыф­хэм зэрар арихыщтыгъ. ТапэкIэ мы гумэкIыгъор дэгъэзыжьыгъэ хъуным фэшI къуладжэхэр аукъэбзыгъэх.

— Мыгъатхэ щыIэгъэ псы­къиуным фэдэ тиIагъэу илъэс 50-м къыкIоцI къэсшIэжьырэп, — лъегъэкIуатэ игущыIэ Рэмэзан. — АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ежь ышъхьэкIэ Фэдз къакIуи, цIыфхэм ягумэкIыгъохэм защигъэгъозагъ. Зиунэ псы чIэхьагъэхэм сомэ мин 50, зищагу псы дэтыгъэхэм сомэ мин 20 аратыгъ. Ащ нэмыкIэу зиунэ псым зэхигъэогъэ унэгъуи 3-мэ псэупIэхэр афэтэщэфых. КъоджэдэсхэмкIэ Адыгеим и ЛIышъхьэ лъэшэу тыфэраз. Анахь шъхьаIэр цIыфышъхьэ зыпари зэрэхэмыкIодагъэр ары. ЧIыпIэ дахэ тыщыс шъхьаем, бгы чапэм къехырэ псэу къуладжэм дэтыр къызиукIэ, Iофхэр къэхьылъэх. ПсырыкIуапIэхэр гъэпсыгъэным епхыгъэ программэм тыхэла­жьэ, проектым игъэхьазырын джырэблагъэ ыуж тихьащт.

Фэдз къоджэ псэупIэм кIэлэ­цIыкIу IыгъыпIи 2 дэт, N 11-р дэгъоу агъэцэкIэжьыгъ, N 12-м ишъхьаныгъупчъэхэр ыкIи фэ­бэрыкIуапIэхэр зэблахъугъэх. Гурыт еджапIэм чIэт фэбэрыкIуапIэхэри зэтырагъэпсыхьа­гъэх. Гурыт еджапIэм гъэцэ­кIэжьын дэгъухэр ешIылIэгъэнхэм фэшI «Къоджэ псэупIэхэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэр» зыфиIоу 2025-рэ илъэсым телъытэгъэ программэм хэлажьэх. Джащ фэдэу IэзэпIэ амбулаторием гъэцэкIэжьын дэгъухэр рашIы­лIагъэх, мыщкIэ зыпари щыкIагъэ яIэп.

— Тикъуаджэ мэкъумэщ сек­торым чIыпIэшхо щеубыты.

Непэ зэкIэмкIи фермер нэбгырэ 14-мэ чIыгу гектар мини 3,8-рэ фэдиз алэжьы. ЦIыфэу мыщ щыпсэухэрэм ящыIэкIэ-­псэукIэ зэлъытыгъэр чIыгум къы­рахырэ лэжьыгъэр ары. Мы лъэныкъомкIэ узгъэгушхон плъэ­кIыщт къэгъэлъэгъонхэр щыIэх. Пытэу зылъакъо теуцогъэ фермерхэр мымакIэу тиIэх. Къуаджэм чIыгоу къыфэгъэзагъэр ахэр ары зыIыгъхэр, зы­лэжьыхэрэр. Ащ нэмыкIэу мэкъумэщ-фермер хъызмэтшIэпIэ цIыкIухэри тиIэх. Ахэми алэжьырэм елъытыгъэу федэ къарагъэты, яунагъохэр аIыгъы­жьых. Мэкъу-мэщым ылъэны­къокIэ къэралыгъо программэу щыIэхэм къоджэдэсхэр ахэла­жьэх. Грантхэм яшIуагъэкIэ тракторхэр, техникэу ящыкIа­гъэр зэрагъэгъоты. ГущыIэм пае, Хьамыкъо Заурбый бжьэ­хъуным IэпыIэгъу фэхъугъэнымкIэ программэм мыгъэ апэрэу хэлажьи, сомэ миллионым ехъу грант къырихыгъ. Ащ къыкIэ­кIогъэ мылъкумкIэ бжьэхэр, бжьэматэхэр зэригъэгъотыгъэх. Мыщ нэмыкIэу грант къызэратыгъэхэм ащыщых Туар Рус­лъан, Хьэнанэ Аслъан. ТикIа­лэхэм тарэгушхо, къуаджэми ишIуагъэ къарагъэкIы, — еIо Рэмэзан.

ТапэкIи пшъэрылъэу яIэхэм къоджэ псэупIэм ипащэ тащигъэгъозагъ. Шъолъыр программэу «Инициативное бюджетирование» зыфиIоу 2024-рэ илъэсым телъытагъэм хэлэжьэщтых. Миллиони 3 фэдиз рес­публикэ бюджетым къыхагъэ­кIыщт, проценти 10 зырыз къо­джэ псэупIэм, предприни­мательхэм къыхагъэхъощт.

ТизэдэгущыIэгъу ыкIэм зыщыфэкIощтхэм Рэмэзан икъо­джэ кIэлакIэхэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэла­жьэхэрэм зэрафэгумэкIырэр къыIуагъ. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, мы операциер къызе­жьагъэм къыщыублагъэу Фэдз икIыхи нэбгырэ 20 фэдиз Ук­раинэм кIуагъэхэу къулыкъур ща­хьы. Псаоу, узынчъэхэу, те­кIо­ныгъэр къыдахыгъэу къагъэ­зэжьынхэу ахэм Рэмэзан афэ­лъэIуагъ.

Джащ фэдэу шэкIогъум и 21-м къоджэ зэхахьэ зэрэщы­Iэ­щтыр, къоджэдэсхэр мыщ къыхэлэжьэнхэу зэрэрагъэблагъэхэрэр къыIуагъ. ЦIыфхэм ящы­IэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэным, гумэкIыгъоу щыIэхэм язэшIохын, тапэкIэ мурадэу яIэ­хэм атегущыIэщтых.

Лъоснэкъ Рэмэзан пIэлъищым ехъугъэу къоджэ псэупIэм ипэщэ IэнатIэ егъэцакIэ. Ащ къегъэлъагъо цIыфхэм цыхьэ къызэрэфашIырэр. Къоджэдэс­хэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэным ренэу фэбанэ. ЦIыф­хэми ар дэгъоу зэхашIэ ыкIи зэрэфэразэхэр къыхагъэщы.